Στις 30 Μαρτίου, ένα νέο προαναχωρησιακό κέντρο κράτησης άνοιξε στην Κω. Παρόμοια κέντρα κράτησης σχεδιάζονται σε άλλα νησιά του Αιγαίου. Μετά την εφαρμογή της Συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας στις 20 Μαρτίου 2016, οι νεοαφιχθέντες στην Ελλάδα πρόσφυγες κρατούνται στα νησιά.
Νέα από την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), συνεργάτη υλοποίησης του προγράμματος RSPA της PRO ASYL.
Οι πρώτοι 55 πρόσφυγες μεταφέρθηκαν ήδη στο νέο κέντρο στην Κω. Έως και 150 πρόσφυγες και μετανάστες θα κρατηθούν σε αυτόν τον κλειστό καταυλισμό που βρίσκεται δίπλα στο υπερπλήρες hotspot της Κω, όπου ήδη περισσότεροι από 810 πρόσφυγες βρίσκονται εγκλωβισμένοι/-ες.
«Κέντρα κράτησης – έχουμε τελειώσει μ’ αυτά», είχε πει τον Φεβρουάριο του 2015 ο τότε Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών Γιάννης Πανούσης, όταν η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση ακόμα σχεδίαζε να βελτιώσει τις συνθήκες για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα. Με μια στροφή 180 μοιρών, η εκτεταμένη κράτηση και η απέλαση φαίνονται τώρα να γίνονται εφικτή λύση για την κυβέρνηση. Η κυβέρνηση υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ με την υποστήριξη της Ε.Ε. ανοίγει νέες εγκαταστάσεις κράτησης στα ελληνικά νησιά, που προορίζονται για απελάσεις. «Χωρίς κλειστά κέντρα οι αποφάσεις δεύτερου βαθμού δεν μπορούν να εφαρμοστούν», ήταν η κυνική δήλωση του Υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής μόλις μερικές ώρες αφότου ένας πρόσφυγας στο hotspot Vial, στη Χίο, είχε αυτοπυρποληθεί. Την περασμένη εβδομάδα, πρόσφυγες στη Λέσβο διαδήλωσαν υπό το φόβο της έναρξης μαζικών απελάσεων.
Περισσότεροι από 2.194 πρόσφυγες και μετανάστες κρατούνται ήδη σε έξι προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης που υφίστανται σήμερα στην ηπειρωτική Ελλάδα (Αμυγδαλέζα, Κόρινθος, Παρανέστι/Δράμα, Ξάνθη, Φυλάκιο/Ορεστιάδα, Διεύθυνση Αλλοδαπών Πέτρου Ράλλη) κάποιες φορές για περισσότερους από έξι μήνες και υπό απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες κράτησης. Κάπου 10.000 κρατούνται στα νησιά του Αιγαίου χωρίς δυνατότητα να μετακινηθούν στην ηπειρωτική χώρα.
ΑΥΘΑΙΡΕΤΗ ΚΡΑΤΗΣΗ
Στο δημόσιο λόγο τους, οι εκπρόσωποι του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής περιγράφουν τους μελλοντικούς κρατούμενους ως κυρίως «παραβατικούς» και «ταραξίες» προσπαθώντας να δικαιολογήσουν την περαιτέρω επέκταση των μέτρων κράτησης για λόγους ασφαλείας. Στην πραγματικότητα, στις νέες εγκαταστάσεις κράτησης στα νησιά του Αιγαίου θα κρατούνται κυρίως εκείνοι των οποίων οι αιτήσεις ασύλου κρίθηκαν απαράδεκτες, ή που απορρίφθηκαν σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό, προκειμένου να διευκολυνθούν και να διασφαλιστούν οι γρήγορες απελάσεις στην Τουρκία. Το νομικό πλαίσιο που ορίζει τους λόγους κράτησης προσφύγων και μεταναστών, αφήνει πολλές επιλογές αυθαίρετης κράτησης, δηλαδή να μπορούν να κρατούνται με γενικόλογες αιτιολογίες περί ατόμων με φερόμενη «παραβατική συμπεριφορά» ή που «θεωρούνται ότι υποβάλλουν αιτήσεις απλά για να καθυστερήσουν ή να ματαιώσουν την επιστροφή». Αυτές οι προϋποθέσεις αφήνουν ανοιχτή τη δυνατότητα αυθαίρετης κράτησης σχεδόν οποιουδήποτε αιτούντα προστασία στα νησιά.
Κάποιοι από αυτούς τους διοικητικά κρατούμενους αιτούντες προστασία που πρόκειται να μεταφερθούν στα νέα προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης στο άμεσο μέλλον, έχουν ήδη φυλακισθεί επί εβδομάδες ή ακόμα και μήνες στα hotspots ή συνωστισμένοι σε αστυνομικά τμήματα του νησιού υπό απάνθρωπες συνθήκες, οι περισσότεροι από αυτούς χωρίς καμία δικαστική απόφαση. Την ίδια ώρα, κατά τη διάρκεια του 2016, περισσότεροι από 1.600 αιτούντες προστασία μεταφέρθηκαν από τα νησιά σε προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης στην ηπειρωτική Ελλάδα. Μετά την Κω, ένα νέο κέντρο κράτησης και απέλασης θα ανοίξει σύντομα στην Σάμο. Τοπικές ομάδες αλληλεγγύης ήδη αναφέρουν επιδρομές της αστυνομίας και πολλές συλλήψεις. Στο μεταξύ, στη Χίο εφαρμόζεται ένα πιλοτικό πρόγραμμα για να επισπευσθούν η καταγραφή, οι διαδικασίες ασύλου και η κράτηση.
«ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΕΥΛΟΓΟ ΟΡΙΟ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ»
Ο νέος Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξη ότι η επιστροφή σε μια πολιτική διοικητικής κράτησης είναι εξόχως προβληματική σε επίπεδο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Σε συνδυασμό μάλιστα με την καθυστέρηση της εξέτασης των αιτήσεων ασύλου, φοβόμαστε ότι θα οδηγήσει σε απαράδεκτη παράταση του χρόνου κράτησης πέραν κάθε εύλογου ορίου και κάθε έννοιας αναλογικότητας.»
Οι συνθήκες κράτησης στην Ελλάδα έχουν καταγγελθεί από διεθνείς ΜΚΟ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων, ως απάνθρωπες και ακατάλληλες. Η Ελλάδα έχει καταδικαστεί δεκάδες φορές στο παρελθόν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου για τις απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες στα κέντρα κράτησης.
