Η έξωση των αναγνωρισμένων προσφύγων από τις δομές φιλοξενίας θα οδηγήσει σε αστεγία και ένδεια

Πολλοί αναγνωρισμένοι πρόσφυγες θα οδηγηθούν σε αστεγία και ένδεια μετά την εξαγγελθείσα έξωση τους από διαμερίσματα του προγράμματος ΕΣΤΙΑ και κέντρα φιλοξενίας, καθώς μέχρι στιγμής ελάχιστα μέτρα έχουν ληφθεί από τις ελληνικές αρχές για την εξασφάλιση της αυτόνομης διαβίωσης των προσφύγων και της ισότιμης ένταξής τους στην ελληνική κοινωνία. Τα ανακοινωθέντα προγράμματα ένταξης δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει και αφορούν ένα πολύ μικρότερο αριθμό ατόμων σε σύγκριση με τον πραγματικό προσφυγικό πληθυσμό.

Στις αρχές Φεβρουαρίου, το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής ανακοίνωσε τη σταδιακή αποχώρηση δικαιούχων διεθνούς προστασίας που ζουν σε κέντρα φιλοξενίας στην ενδοχώρα [1]. Η πρώτη ομάδα δικαιούχων διεθνούς προστασίας από τους οποίους ζητήθηκε να εγκαταλείψουν τη διαμονή τους, ήταν όσοι έλαβαν καθεστώς προστασίας πριν από το τέλος Ιουλίου 2017 και η προθεσμία για την αποχώρησή τους ορίστηκε η 31η Μαρτίου 2019.

Στις αρχές Μαρτίου του 2019, το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής εξέδωσε μία υπουργική απόφαση, καθορίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι οι αιτούντες άσυλο που επωφελούνται από το πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ 2019 θα εξακολουθούν να λαμβάνουν στέγαση και χρηματικό βοήθημα για επιπλέον έξι μήνες από την παραλαβή της απόφασης παροχής καθεστώτος διεθνούς προστασίας. [2] Ακολούθως, οι Ελληνικές Αρχές ανακοίνωσαν ότι 204 δικαιούχοι διεθνούς προστασίας – που αναγνωρίστηκαν πριν από το τέλος Ιουλίου του 2017 – θα πρέπει να αποχωρήσουν από τους παραχωρηθέντες χώρους στέγασης του προγράμματος ΕΣΤΙΑ.

Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) επαναλαμβάνει ότι παρά την πρόσφατα ανακοινωθείσα Εθνική Στρατηγική Ένταξης, οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας δεν είχαν και δεν έχουν ακόμη πρόσβαση σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο και πρόγραμμα για την ένταξή τους το οποίο θα τους παρέχει εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και θα εξασφαλίζει τη συμμετοχή τους σε επαγγελματική κατάρτιση ή προγράμματα εργασίας [3]. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας να βρίσκονται σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τον τοπικό πληθυσμό που αναζητεί απασχόληση.

Επιπλέον, οι Ελληνικές Αρχές δεν εξασφάλισαν στην πράξη ισότιμη πρόσβαση για τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας στο εθνικό σύστημα κοινωνικής στήριξης. Έτσι, το επίδομα στέγασης χορηγείται μόνο σε όσους διαμένουν νόμιμα στη χώρα για τουλάχιστον πέντε έτη και μπορούν να παράσχουν έγγραφο συμφωνητικό μίσθωσης. Ως αποτέλεσμα, οι πρόσφυγες που αναγνωρίστηκαν μετά το 2014 αποκλείονται από την πρόσβαση σε αυτό το επίδομα. Επιπλέον, το Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΚΕΑ) χορηγείται βάσει ειδικών προϋποθέσεων σε όσους μπορούν να παράσχουν έγκυρη σύμβαση μίσθωσης διάρκειας τουλάχιστον έξι μηνών ή έχουν λάβει βεβαίωση αστεγίας από τις κοινωνικές υπηρεσίες του Δήμου [4]. Οι RSA / PROASYL έχουν καταγράψει αναλυτικά τις σημαντικές δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν ορισμένες κατηγορίες άστεγων προσφύγων προκειμένου να αποκτήσουν βεβαίωση αστεγίας.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο πιστεύει ακράδαντα ότι η παράταση του χρονικού διαστήματος χορήγησης του χρηματικού βοηθήματος στους εξωθέντες πρόσφυγες δεν θα καλύψει τις βασικές ανάγκες διαβίωσης τους πέραν του καθορισμένου τριμήνου. Στην πράξη, η παράταση καταβολής του χρηματικού βοηθήματος για περίοδο τριών μηνών στους πρόσφυγες που αποβλήθηκαν από τις δομές φιλοξενίας δεν θα εξασφαλίσει ότι μπορούν να βρουν άλλο κατάλυμα αλλά ούτε και την πρόσβαση τους σε κοινωνικές παροχές. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η έξωση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας από τις δομές φιλοξενίας θα τους οδηγήσει σε αστεγία και αδυναμία κάλυψης των βασικών αναγκών τους, καθώς δεν θα μπορέσουν να βρουν απασχόληση ή να λάβουν κοινωνικά επιδόματα.

Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις περιπτώσεις προσφύγων στους οποίους ζητήθηκε να εγκαταλείψουν τη στέγαση τους, μέχρι τα τέλη Μαρτίου 2019, καθώς υπήρξαν νομικές παρατυπίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι αρχές δεν συμμορφώθηκαν με τις απαιτήσεις της ελληνικής νομοθεσίας όσον αφορά τον τύπο της εκδοθείσας διοικητικής πράξης, την προηγούμενη ακρόαση του θιγόμενου προσώπου και το δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Οι πρόσφυγες κλήθηκαν να υπογράψουν απλά μία επιστολή και δεν ακολουθήθηκε η τυπική διαδικασία για να τερματιστεί η διαμονή τους σε αυτές τις δομές. Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίων παρακολουθεί και καταγράφει τέτοιες περιπτώσεις αναγνωρισμένων προσφύγων που ζουν σε διαμερίσματα του προγράμματος ΕΣΤΙΑ στην Αττική και σε κέντρα φιλοξενίας στη Βόρεια Ελλάδα.

Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο καλεί τις Ελληνικές Αρχές να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις τους βάσει της εθνικής, διεθνούς και ευρωπαϊκής νομοθεσίας και να διασφαλίσουν την ελάχιστη δυνατή αξιοπρεπή και ασφαλή διαβίωση σε όλα τα άτομα που διαμένουν στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των αναγνωρισμένων προσφύγων καθώς και να σταματήσουν να λαμβάνουν μέτρα που οδηγούν αυτήν την ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα στην αστεγία.