Η κατάσταση στα hotspot του Αιγαίου παραμένει ιδιαίτερα κρίσιμη παρά τις συνεχείς εκκλήσεις από μη κυβερνητικές οργανώσεις και διεθνείς οργανισμούς για τον απεγκλωβισμό των προσφύγων ειδικά λόγω του χειμώνα και των πολύ κακών καιρικών φαινομένων. Τις τελευταίες ημέρες που οι βροχές είναι καταρρακτώδεις, οι εκατοντάδες πρόσφυγες που παραμένουν σε σκηνές, αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες. Αν και οι ελληνικές αρχές συνεχίζουν με τις καθημερινές σχεδόν μεταφορές προσφύγων στην ενδοχώρα, καμία ιδιαίτερη μέριμνα δεν φαίνεται να υπάρχει για τους πρόσφυγες που εξακολουθούν να ζουν σε σκηνές στον άτυπο καταυλισμό δίπλα στο hotspot της Μόριας. Για να αντιμετωπίσουν τις τόσο αντίξοες συνθήκες, οι πρόσφυγες προσπαθούν να επιβιώσουν μόνοι/ες τους, αυτοσχεδιάζοντας.
Χαρακτηριστική είναι η εικόνα που αντικρίζει κάποιος στον «ελαιώνα» δίπλα στο hotspot με πρόσφυγες να μεταφέρουν παλέτες και χαρτόνια για να «θωρακίσουν» τις σκηνές τους από το κρύο και τη βροχή.
Οι ίδιοι πρόσφυγες ονόμασαν τον άτυπο αυτό καταυλισμό «ζούγκλα» σκιαγραφώντας το χώρο και τις συνθήκες στις οποίες έχουν υποχρεωθεί να ζουν. Σήμερα υπολογίζεται ότι διαμένουν εκεί περί τα 1500 άτομα.[1]
Οι πρόσφυγες σκάβουν μεγάλα χαντάκια γύρω -γύρω από τις σκηνές τους για να αποτρέψουν το νερό της βροχής να φτάσει μέσα στη σκηνή τους. Κάποιοι μάλιστα συγκεντρώνουν ξύλο και μουσαμάδες για να φτιάξουν πιο ανθεκτικά παραπήγματα.
Στο επάνω μέρος του «ελαιώνα» όπου ζουν μεταξύ άλλων και πολυμελείς οικογένειες από το Αφγανιστάν, συναντά κανείς πολύ συχνά άνδρες που προσπαθούν να στήσουν με πασσάλους τα θεμέλια για το προσωρινό τους κατάλυμα. Παρά τις προσπάθειές τους, οι δυνατές βροχές των τελευταίων ημερών επιδείνωσαν ακόμη περισσότερο τις συνθήκες και οι σκηνές έχουν πλημμυρήσει. Αναρωτιέται κάποιος πως θα επιβιώσουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι όσο ο καιρός χειροτερεύει.
Οι πρόσφυγες λόγω της έλλειψης επαρκών χώρων υγιεινής στον καταυλισμό αυτό, εγκαθιστούν ανάμεσα στις σκηνές και τα δέντρα αυτοσχέδιες ντουζιέρες.
«Στα λίγα ντους που υπάρχουν περιμένουμε ώρες στην ουρά και το νερό είναι πάντα κρύο. Χρειάζεται να πλύνουμε τα παιδιά μας αλλά δεν μπορούμε με κρύο νερό, αφού είναι συνέχεια άρρωστα μετά», λέει η Χουνούν, πρόσφυγας από το Αφγανιστάν που ζει σε μία σκηνή στον «ελαιώνα» με την οικογένεια της. Το γεγονός ότι πλέον αυτός ο παράπλευρος καταυλισμός τείνει να πάρει μόνιμη μορφή, έχει αναγκάσει τους πρόσφυγες να αναζητήσουν μόνοι τους λύσεις για να ανταπεξέλθουν στις καθημερινές τους ανάγκες.
Σε αυτές τις συνθήκες η ανασφάλεια κυριαρχεί ειδικά όταν νυχτώνει.«Εκτεθειμένοι στη φύση και τα καιρικά φαινόμενα, οι πρόσφυγες ρωτάνε ακόμα και αν έχει λύκους η περιοχή. Το βράδυ προσπαθούν να πάνε τουαλέτα και φοβούνται πολύ. Οι γυναίκες πάνε μαζί με τους άνδρες τους», τονίζει η Έφη Λατσούδη, κοινωνική επιστήμονας της Υποστήριξης Προσφύγων στο Αιγαίο.
Επίσης μία από τις σημαντικότερες ελλείψεις, είναι αυτή του γιατρού στο ιατρείο του ΚΕΕΛΠΝΟ.[2] Η Χουνούν μας περιγράφει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι κόρες της: «Όποτε πάω την μεγάλη μου κόρη στον γιατρό μου λέει να πίνει δύο λίτρα την ημέρα νερό και θα γίνει καλά. Δεν βγαίνει από τη σκηνή εδώ και μέρες γιατί δεν αισθάνεται καλά. Η μικρή μου κόρη νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο. Έχει χάσει πολλά κιλά. Έχει έλλειψη σιδήρου. Ο γιατρός μας έγραψε ειδική διατροφή αλλά δεν μπορώ να της την δώσω εδώ, καθώς δεν έχω χρήματα για να την βρω και να την πληρώσω».
Ο Aζάτ από το Αφγανιστάν, ο οποίος πάσχει από βαριά κατάθλιψη, μετατραυματικό στρές και έχει κάνει ήδη μία απόπειρα αυτοκτονίας, προσπαθεί να κατανοήσει σε ποια βάση γίνονται οι μεταφορές από το νησί στην ενδοχώρα. «Κάποιοι φεύγουν αμέσως και κάποιοι ξεμένουν εδώ», λέει και εξηγεί ότι αισθάνεται αδικημένος απέναντι στην απουσία ενός δίκαιου συστήματος. «Πρέπει να είσαι τυχερός ώστε να καταγραφεί άμεσα ότι έχεις κάποια παραπάνω προβλήματα. Όλοι έχουμε προβλήματα, αλλά για να φύγεις από το νησί-φυλακή, πρέπει να σε θεωρήσουν πολύ άρρωστο. Και άρρωστος να μην είσαι όταν φτάσεις, μετά από κάποιους μήνες εδώ σίγουρα θα αρρωστήσεις. Μετά από ενάμισι χρόνο πλέον εδώ, δεν με αναγνωρίζω πια».
Όσον αφορά το θέμα του φαγητού, οι πρόσφυγες αναφέρουν ότι εξακολουθούν να περιμένουν πολλές ώρες στην ουρά σε ένα χώρο που μοιάζει με κλουβί, ακόμα και από τα ξημερώματα προκειμένου να εξασφαλίσουν την μερίδα που τους αναλογεί. «Το μεσημεριανό το ξαναμαγειρεύουμε για να μπορέσουμε να το φάμε, γιατί συνήθως είναι άψητο. Το βραδινό συνήθως δεν μπορούμε καν να το καταναλώσουμε γιατί σχεδόν κάθε βράδυ μας δίνουν αυγά», λέει ο Τζαφάρ από το Αφγανιστάν.
Τα παιδιά- πρόσφυγες δεν έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν σχολικά μαθήματα. Περιμένουν κι αυτά στις ουρές για φαγητό, για να δουν γιατρό ή απλά για να γεμίσουν μπουκάλια με πόσιμο νερό. Το παιχνίδι και η εκπαίδευση έχει αντικατασταθεί με τον αγώνα για επιβίωση.
Πολύ συχνά συναντά κανείς γυναίκες, άνδρες αλλά και παιδιά να ψάχνουν για ξερά κλαδιά και ξύλα, προκειμένου να μαγειρέψουν ή απλώς να ανάψουν φωτιά για να ζεσταθούν. «Είναι κρύο και όλοι εδώ ξεπαγιάζουμε το βράδυ μέσα στις σκηνές. Η κατάσταση είναι πραγματικά πολύ άσχημη. Αλλά με κάποιο τρόπο επιβιώνουμε», τονίζει ο Νταβίντ, ένας αφρικανός πρόσφυγας. Για να αντιμετωπίσουν τις τόσο αντίξοες συνθήκες, κάποιοι πρόσφυγες που μένουν πλέον μήνες στη «ζούγκλα», έχουν αρχίσει να φυτεύουν γύρω από τις σκηνές τους λαχανικά, έχουν φτιάξει μικρά κοτέτσια και έχουν σκάψει στο χώμα αυτοσχέδιους φούρνους για να μαγειρεύουν εκεί.
Μέσα στο hotspot της Μόριας εξακολουθούν να παραμένουν σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής περί τους 6000 πρόσφυγες, δηλ. σχεδόν δύο φορές περισσότεροι από την επίσημη χωρητικότητά του. [3] Ο σχεδιασμός της ελληνικής κυβέρνησης να μεταφέρει [4] από τώρα έως το τέλος του χρόνου συνολικά 6000 άτομα από τα νησιά στην ενδοχώρα, δεν αναμένεται να λύσει τα άμεσα και σοβαρά προβλήματα επιβίωσης με τα οποία βρίσκονται αντιμέτωποι εκατοντάδες πρόσφυγες στη Μόρια, ούτε θα σταματήσει τον συνεχιζόμενο εγκλωβισμό χιλιάδων στα νησιά λόγω της εφαρμογής της πολιτικής του γεωγραφικού περιορισμού.
Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο ζητά τον άμεσο απεγκλωβισμό των προσφύγων από τα hotspot του Αιγαίου, την παροχή ανθρώπινων και αξιοπρεπών συνθηκών υποδοχής βάσει των ευρωπαϊκών οδηγιών και την παύση της εφαρμογής επιβολής του γεωγραφικού περιορισμού. Η τοξική «συμφωνία» μεταξύ Τουρκίας και Ευρώπης είναι παράνομη, έχει ολέθριες συνέπειες στα ανθρώπινα δικαιώματα και πρέπει να ακυρωθεί.
Σημείωση:Τα ονόματα των προσφύγων που έδωσαν συνέντευξη έχουν αλλαχθεί για προστασία των προσωπικών δεδομένων
[1] Πηγή: UNHCR, Γιατροί Χωρίς Σύνορα
[2] Το ΚΕΕΛΠΝΟ είναι ο αρμόδιος κρατικός φορέας για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψή εντός του hotspot
[3] Περισσότερα στοιχεία είναι διαθέσιμα στον σύνδεσμο εδώ http://mindigital.gr
[4] Ενδεικτικά από τις 29 Οκτωβρίου έως και τις 18 Νοεμβρίου μεταφέρθηκαν στην ενδοχώρα, 3,098 άτομα. Περισσότερα στοιχεία είναι διαθέσιμα στον σύνδεσμο εδώ https://data2.unhcr.org/en/documents/download/66649, https://data2.unhcr.org/en/documents/download/66802, https://data2.unhcr.org/en/documents/download/66911.
