Τον Δεκέμβριο του 2023, οι συννομοθέτες της ΕΕ (Συμβούλιο και Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) θα διαπραγματευτούν εσπευσμένα μια πολιτική συμφωνία για το Νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) παρουσίασε τους κύριους κινδύνους που σχετίζονται με την προστασία των προσφύγων και συνδέονται με την επικείμενη μεταρρύθμιση, σε ένα διαδικτυακό σεμινάριο που διοργανώθηκε από το Δίκτυο Καταγραφής της Βίας στα Σύνορα (BVMN) στις 27 Νοεμβρίου.

Στο σεμινάριο έγινε μια επισκόπηση του Συμφώνου από την Hope Barker από το BVMN και στη συνέχεια, η Eleonora Celoria από την Associazione Studi Giuridici Immigrazione μίλησε για τις συνοριακές διαδικασίες που εφαρμόζονται ήδη στην Ιταλία. Η Marta Górczyńska από το Ίδρυμα του Ελσίνκι για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Helsinki Foundation for Human Rights) τοποθετήθηκε για την Πολωνία και την εργαλειοποίηση των προσφύγων, ενώ η Cavidan Soykan, ανεξάρτητη ερευνήτρια, μίλησε για την έννοια των Ασφαλών Τρίτων Χωρών στον Κανονισμό για τις Διαδικασίες Ασύλου και τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας.

Η παρέμβασή μας, που έγινε από τον Μίνω Μουζουράκη, νομικό σύμβουλο και υπεύθυνο προάσπισης δικαιωμάτων της RSA, επικεντρώθηκε στο παράδειγμα της Ελλάδας και τις διαδικασίες screening (διαδικασίες υποδοχής και ταυτοποίησης) που ισχύουν από το 2011. Όπως σημείωσε, ο Κανονισμός Υποδοχής και Ταυτοποίησης αποτελεί μόνο συμβολικά «μεταρρύθμιση», καθώς όλες οι πτυχές αυτής της υποδοχής και ταυτοποίησης υπάρχουν ήδη στους ισχύοντες κανόνες ασύλου. «Αυτό που βλέπουμε από το 2016 είναι μια συστηματική προσπάθεια για τη συρρίκνωση ουσιαστικά του επιπέδου προστασίας που παρέχει η ΕΕ σε όσους και όσες διαφεύγουν από διώξεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Ο Μίνως εξήγησε ότι ο Κανονισμός Υποδοχής και Ταυτοποίησης θα έχει ως συνέπεια τα άτομα που εκφράζουν ανάγκη για διεθνή προστασία να μην θεωρούνται αιτούντες/ούσες άσυλο καθώς το αίτημα τους δεν θα καταγράφεται πριν από την ολοκλήρωση της διαδικασίας υποδοχής και ταυτοποίησης. Δεδομένων των σοβαρών καθυστερήσεων στην υποδοχή και ταυτοποίηση και την επακόλουθη καταγραφή του αιτήματος ασύλου, ειδικά στην ηπειρωτική Ελλάδα, οι αιτούντες και οι αιτούσες άσυλο δεν θα έχουν τρόπο να αποδείξουν την ιδιότητά τους ως αιτούντες/αιτούσες άσυλο, θα αντιμετωπίζουν κίνδυνο κράτησης και έλλειψη πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της νομικής υποστήριξης.

Τέλος, ο Μίνως συζήτησε την έννοια της «πλασματικής εισόδου», που θα έχει ως αποτέλεσμα άτομα που βρίσκονται σε ευρωπαϊκό έδαφος να εγκλωβίζονται σε συνθήκες μαζικής κράτησης και να αντιμετωπίζονται σαν να μην έχουν εισέλθει στην επικράτεια. Από χωροταξική άποψη, τίποτα δεν θα αλλάξει: οι άνθρωποι θα εξακολουθούν να βρίσκονται σε ευρωπαϊκό έδαφος – αλλά στα μάτια της νομοθεσίας της ΕΕ, θα θεωρούνται ότι βρίσκονται εκτός της επικράτειάς της. Αυτό θα δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα, κυρίως ως πολιτικό εργαλείο, να κρατούν τους ανθρώπους σε αποξένωση, απομονωμένους από τις τοπικές κοινωνίες και μάλιστα σε κατάσταση διοικητικής κράτησης που θα παραβιάζει σαφώς το θεμελιώδες δικαίωμα ελευθερίας τους.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρο το βίντεο του διαδικτυακού σεμιναρίου με τις παραπάνω εισηγήσεις, εδώ: