ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ - Διοικητική κράτηση κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021: Συστηματική στέρηση ελευθερίας και ελλιπής πρόσβαση σε ένδικα βοηθήματα
ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ - Διοικητική κράτηση κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021: Συστηματική στέρηση ελευθερίας και ελλιπής πρόσβαση σε ένδικα βοηθήματα
Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία για το πρώτο εξάμηνο του 2021 που κατατέθηκαν από την Ελληνική Αστυνομία στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου καταδεικνύουν τη συνέχιση της συστηματικής κράτησης των αιτούντων άσυλο και των παράτυπων μεταναστών από τις ελληνικές αρχές. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει η κατάφωρη παράβαση της υποχρέωσης της Πολιτείας να επιβάλλει στερητικά της ελευθερίας μέτρα μόνο κατ’εξαίρεση, τηρώντας τις αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας.
Κύρια στοιχεία
- Λόγω των σοβαρών αποκλίσεων μεταξύ των στατιστικών στοιχείων που τηρούνται από τις αρμόδιες αρχές – Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, Υπουργείο Δικαιοσύνης – χορηγήθηκαν αντιφατικά στοιχεία επί της ίδιας ερώτησης στον κοινοβουλευτικό έλεγχο.
- 9.575 αποφάσεις κράτησης
- 99,4% των αποφάσεων απέλασης συνοδεύονταν από κράτηση
- Μία στις δέκα αποφάσεις κράτησης προσβλήθηκαν ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων
- Μόνο 27 από 3.918 αποφάσεις κράτησης κρίθηκαν μη νόμιμες στον αυτεπάγγελτο δικαστικό έλεγχο
- 109 από τους συνολικά 2.392 κρατούμενους σε ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α. κρατούνταν για διάστημα μεγαλύτερο από έξι μήνες
- Διατέθηκαν μόνο 10 γιατροί για 2.392 κρατούμενους σε 7 ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α.
- Δεν υπήρχαν διερμηνείς στην Ξάνθη και στο Φυλάκιο, ενώ στο Παρανέστι και στην Κω υπήρχε μόνο ένας διερμηνέας αντιστοίχως
- Υπήρχαν μόνον 9 ψυχολόγοι για το σύνολο των κρατουμένων στα ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α. και ένας μόνος ψυχίατρος στον Ταύρο
- Επισκέπτες υγείας διατέθηκαν μόνο στην Αμυγδαλέζα και την Κόρινθο
Συστηματική επιβολή της κράτησης
Κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2021, εκδόθηκαν από την Ελληνική Αστυνομία 9.575 αποφάσεις κράτησης βάσει της κείμενης νομοθεσίας, εκ των οποίων 7.247 δυνάμει των διατάξεων του Ν 3907/2011 περί επιστροφών, 1.980 δυνάμει του Ν 3386/2005 για τις απελάσεις και 348 δυνάμει του Ν 4636/2019 σχετικά με τη διαδικασία ασύλου.
Καταδεικνύεται από τα ανωτέρω στοιχεία μία γενικευμένη χρήση της στέρησης ελευθερίας με σκοπό την επίτευξη της απομάκρυνσης από το ελληνικό έδαφος, ιδίως στο πλαίσιο των διαδικασιών απέλασης που υλοποιούνται βάσει του Ν 3386/2005 κατά παρέκκλιση των εχέγγυων της Οδηγίας επιστροφών, όπου επιβλήθηκε κράτηση στο 99,4% των αποφάσεων απέλασης.
Έλλειψη πρόσβασης σε ένδικα βοηθήματα κατά της κράτησης
Περίπου ένας στους δέκα κρατούμενους άσκησε αντιρρήσεις κατά της κράτησης κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2021. Μόνο 1.268 (13%) από τις 9.575 εκδοθείσες αποφάσεις κράτησης προσβλήθηκαν ενώπιον των διοικητικών πρωτοδικείων με το ανωτέρω ένδικο βοήθημα.[1] Όπως έχει καταγραφεί από την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), η πρόσβαση στη διαδικασία των αντιρρήσεων κωλύεται από μία σειρά εμποδίων, ιδίως την έλλειψη ενημέρωσης των ενδιαφερομένων σχετικά με τους λόγους για τους οποίους κρατούνται, σε γλώσσα την οποία κατανοούν, και την πρόσαση σε νομική συνδρομή. Οι αποφάσεις κράτησης συντάσσονται από τις αστυνομικές αρχές στα ελληνικά, χωρίς να παρέχεται στους ανθρώπους διερμηνεία ή πληροφορίες σχετικά με τα διαθέσιμα ένδικα βοηθήματα. Παράλληλα, δεν διασφαλίζεται από το κράτος η υποχρέωση παροχής δωρεάν νομικής συνδρομής.
Η πλειοψηφία των αντιρρήσεων κατά της κράτησης κατατέθηκαν στα Διοικητικά Πρωτοδικεία Αθηνών (457), Κορίνθου (220), Πειραιώς (133) και Καβάλας (97).
Το 39% των αντιρρήσεων κατά της κράτησης που κατατέθηκαν ενώπιον των διοικητικών πρωτοδικείων το πρώτο εξάμηνο του 2021 έγιναν δεκτές:[2]
Παρακάτω παρατίθενται λεπτομέρειες των αποφάσεων επί αντιρρήσεων ανά διοικητικό πρωτοδικείο:
Σε σφοδρή αντίθεση, στο πλαίσιο του αυτεπάγγελτου ελέγχου των αποφάσεων παράτασης της κράτησης βάσει των Ν 4636/2019 και Ν 3907/2011, τα ίδια δικαστήρια εξακολουθούν να εγκρίνουν τη συνέχιση της κράτησης κατά γενικό κανόνα.Μόνο σε 27 από συνολικά 3.918 υποθέσεις δεν έγινε δεκτή η συνέχιση της κράτησης:[3]
Η πλειοψηφία των αυτεπάγγελτων ελέγχων της κράτησης βάσει του Ν 4636/2019 διεξήχθησαν από τα Διοικητικά Πρωτοδικεία Κορίνθου (1.767), Καβάλας (758) και Αθηνών (614), ενώ όσον αφορά στην προαναχωρησιακή κράτηση βάσει του Ν 3907/2011, τους περισσότερους ελέγχους διεξήγαγαν τα Διοικητικά Πρωτοδικεία Κομοτηνής (358) και Ρόδου (100).
Από τα ως άνω στοιχεία συνάγονται καταφανείς διαφορές στη λειτουργία των προβλεπόμενων στο νόμο μηχανισμών δικαστικού ελέγχου της κράτησης. Τα διοικητικά δικαστήρια έκριναν παράνομες πάνω από τις μισές αποφάσεις κράτησης επί των οποίων ασκήθηκαν αντιρρήσεις, ωστόσο έκριναν μόνο το 0,3% των αυτεπαγγέλτως ελεγχόμενων αποφάσεων ως μη νόμιμες. Καταδεικνύεται και πάλι από τα διαθέσιμα στοιχεία η επιτακτική ανάγκη της διασφάλισης κατάλληλης δωρεάν νομικής συνδρομής, για την επίτευξη ενός δίκαιου και αποτελεσματικού ελέγχου της κράτησης.
Συνθήκες κράτησης
Στα τέλη Ιουνίου του 2021, κρατούνταν σε προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης (ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α.) 2.392 άτομα, εκ των οποίων το 46% για χρονικό διάστημα άνω του εξαμήνου:
Δέον όπως σημειωθεί, ωστόσο, ότι τα στατιστικά στοιχεία της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Κω αναφέρονται σε 96 άτομα, τα οποία παρέμεναν στο ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α. Κω για χρονικό διάστημα άνω του εξαμήνου.
Παραμένουν σοβαρές οι ελλείψεις στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και υποστήριξη των κρατουμένων στα ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α. Το ήδη ελλιπές υγειονομικό προσωπικό που δραστηριοποιείται στα κέντρα ανά την επικράτεια μειώθηκε από 37 άτομα στα τέλη του 2020 σε 34 στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2021:
Ο αριθμός των διερμηνέων στα ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α. παραμένει εξίσου χαμηλός. Στα τέλη Ιουνίου 2021, δεν υπήρχαν διερμηνείς στην Ξάνθη και στο Φυλάκιο Έβρου, στο Παρανέστι και στην Κω υπήρχε μόνο ένας διερμηνέας και στην Αμυγδαλέζα, στον Ταύρο και στην Κόρινθο μόνο δύο διερμηνείς αντιστοίχως.
Τέλος, συνεχίζεται η επιβολή της διοικητικής κράτησης σε αστυνομικά τμήματα, παρά τη σφοδρή και συστηματική κριτική που δέχεται η Ελλάδα από διεθνή όργανα. Στα τέλη Ιουνίου 2021 κρατούνταν σε αστυνομικά τμήματα 601 άτομα.
Για περισσότερες πληροφορίες:
- RSA, Διοικητική κράτηση: Μία μαύρη τρύπα δικαιωμάτων, 22 Ιουνίου
- RSA, Συνέχιση της κράτησης παρά τις κατάφωρες ελλείψεις στην υγειονομική κάλυψη των ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α. εν μέσω πανδημίας, 14 Ιανουαρίου
- RSA, Αντιρρήσεις κατά κράτησης: Παρατηρήσεις επί της νομολογίας, 21 Οκτωβρίου 2020.
- RSA & Ίδρυμα PRO ASYL, Submission in SD v. Greece, Οκτώβριος
Σημειώσεις
[1] Τα στοιχεία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη κάνουν λόγο για 828 αντιρρήσεις.
[2] Το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αναφέρεται σε 437 αποδοχές και 391 απορρίψεις.
[3] Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, τα διοικητικά πρωτοδικεία δεν ενέκριναν 10 αποφάσεις κράτησης ασύλου και 17 αποφάσεις προαναχωρησιακής κράτησης, ενώ ενέκριναν 1.360 αποφάσεις κράτησης ασύλου και 731 αποφάσεις προαναχωρησιακής κράτησης.
