Κράτος Δικαίου: 6 οργανώσεις της ΚτΠ γράφουν στον ΝΕΟ Επίτροπο Δικαιοσύνης
Οι Vouliwatch, HIAS Greece, RSA Greece, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και Reporters United συνεχίζουμε τις παρεμβάσεις μας προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με την κατάσταση του Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα, απευθύνοντας επιστολή σχετικά με τις αδυναμίες του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού παρακολούθησης.
Την 9η Δεκεμβρίου 2024, έξι ελληνικές οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών και της ερευνητικής δημοσιογραφίας (Vouliwatch, HIAS Greece, RSA Greece, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και Reporters United) απηύθυναν επιστολή στον νέο Επίτροπο Δικαιοσύνης, Κράτους Δικαίου και Προστασίας του Καταναλωτή, Michael McGrath.
Στην επιστολή, αφενός υπογραμμίζονται σημαντικές αδυναμίες του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για το Κράτος Δικαίου και σειρά προκλήσεων που υπονομεύουν την αποτελεσματική αντιμετώπιση συστημικών παθογενειών και την προώθηση της λογοδοσίας και αφετέρου κατατίθενται συγκεκριμένες προτάσεις για την αναβάθμιση του εργαλείου αυτού.
Κρίσιμες Αδυναμίες που Χρήζουν Άμεσης Παρέμβασης
Οι συμμετέχοντες φορείς εντοπίσαμε τα εξής βασικά προβλήματα:
- Ακατάλληλο Χρονοδιάγραμμα Διαβούλευσης και Δημοσίευσης της έκθεσης: Οι διαδικασίες συλλογής δεδομένων συμπίπτουν με περιόδους εορτών, περιορίζοντας τη δυνατότητα ουσιαστικής συμμετοχής από τους ενδιαφερόμενους φορείς. Η δημοσίευση της Έκθεσης κατά τη θερινή περίοδο μειώνει την απήχησή της στο κοινό και τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, προβληματίζοντας σχετικά με πιθανή ύπαρξη πολιτικής σκοπιμότητας.
- Έλλειψη Διαφάνειας: Η επιλογή των συμμετεχόντων στη διαδικασία και οι τελικές συμβολές δεν δημοσιοποιούνται επαρκώς, δημιουργώντας ένα περιβάλλον άνισης πρόσβασης και έλλειψης δημόσιου ελέγχου, ενώ οι εθνικές κυβερνήσεις φαίνεται να έχουν περιθώριο υποβολής σχολίων ακόμα και μετά τη λήξη της προθεσμίας για τις οργανώσεις της ΚτΠ.
- Γενικόλογες Συστάσεις: Οι συστάσεις χαρακτηρίζονται από ασάφεια, καθώς δεν συνοδεύονται από συγκεκριμένα και εφαρμόσιμα κριτήρια, καθιστώντας δύσκολη την παρακολούθηση της εφαρμογής τους από τα όργανα ελέγχου και την Κοινωνία των Πολιτών.
- Πολιτική Ωραιοποίησης: Η Έκθεση εστιάζει σε επιφανειακές βελτιώσεις και μελλοντικές υποσχέσεις, παρακάμπτοντας την ουσιαστική ανάδειξη χρόνιων προβλημάτων, δημιουργώντας μία «ωραιοποιημένη» έως και διαστρεβλωμένη εικόνα για την κατάσταση του Κράτους Δικαίου στη χώρα μας. Αυτό αποτελεί έρεισμα, στη συνέχεια, για την κυβέρνηση και τα φιλικά προσκείμενα Μ.Μ.Ε. προκειμένου να χαρακτηρίσουν ως “fake news” ή «συκοφαντίες» την ανάδειξη των παθογενειών από την Κοινωνία των Πολιτών και την ανεξάρτητη δημοσιογραφική κοινότητα.
- Περιορισμένη Προώθηση: Η Έκθεση δεν επικοινωνείται αποτελεσματικά στα κράτη μέλη, ενώ η οπτική της παρουσίαση δεν είναι η καταλληλότερη για ευρύτερη χρήση και διάχυση στο ευρύ κοινό.
Προτεινόμενες Μεταρρυθμίσεις για Ένα Αποτελεσματικότερο Μηχανισμό
Για την αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για το Κράτος Δικαίου, οι οργανώσεις προτείνουν:
• Βελτιωμένο Χρονοδιάγραμμα: Οι διαβουλεύσεις να παρατείνονται έως τα τέλη Φεβρουαρίου, ενώ η Έκθεση να δημοσιεύεται στις αρχές Σεπτεμβρίου, επιτρέποντας επαρκή προετοιμασία και καλύτερη προβολή.
• Διαφάνεια στη Διαδικασία: Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να δημοσιοποιούνται με πλήρη διαφάνεια και ισότιμους όρους.
• Συγκεκριμένες Συστάσεις: Οι προτάσεις να περιλαμβάνουν μετρήσιμα κριτήρια εφαρμογής και σαφές χρονοδιάγραμμα.
• Αυστηρή Παρακολούθηση: Η Επιτροπή να αναλάβει πρωτοβουλίες για τη διαρκή παρακολούθηση της εφαρμογής των συστάσεων.
• Υποστήριξη της Κοινωνίας των Πολιτών: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να αναγνωρίσει την προσπάθεια των οργανισμών που συμβάλλουν στην έκθεση και να παρέχει την κατάλληλη υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της επαρκούς χρηματοδότησης, ώστε να διασφαλίζεται η ουσιαστική συμμετοχή τους.
Ένα Εργαλείο για τη Θωράκιση των Αξιών της Ε.Ε.
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός για το Κράτος Δικαίου αποτελεί σημαντικό πυλώνα για την προστασία των θεμελιωδών αρχών της Ένωσης. Ωστόσο, απαιτούνται ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις για να γίνει πιο αποτελεσματικός, διαφανής και αξιόπιστος.
Οι προτάσεις μας αποσκοπούν στο να εξασφαλίσουν ότι η Έκθεση θα μετατραπεί από ένα διοικητικό έγγραφο σε ένα πραγματικό εργαλείο λογοδοσίας και δημοκρατικής διακυβέρνησης, προάγοντας τη λογοδοσία και την προστασία των δικαιωμάτων στα κράτη μέλη της Ε.Ε.