KΟΙΝΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ PRO ASYL
18 Ιουνίου 2019
«Δομική αποτυχία: γιατί το σύστημα υποδοχής της Ελλάδας δεν κατάφερε να παράγει βιώσιμες λύσεις».
Τέσσερα χρόνια από την έναρξη της κρίσης υποδοχής προσφύγων το 2015, η οποία δοκίμασε στα όρια του συστήματος υποδοχής της Ελλάδας, οι αρχές της χώρας εξακολουθούν να αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες του status quo που καθιερώθηκε από την εφαρμογή της «συμφωνίας» ΕΕ-Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016.
Παρά τη σημαντική οικονομική υποστήριξη από την ΕΕ, το σύστημα υποδοχής της χώρας εξακολουθεί να μην μπορεί να αντιμετωπίσει τις επίμονες προκλήσεις. Το “ανθρώπινο κόστος” για χιλιάδες πρόσφυγες παραμένει σημαντικό και οι ελληνικές αρχές εξακολουθούν να εφαρμόσουν μια δυσλειτουργική προσέγγιση συρραφής μέσω της οποίας υλοποιούνται προσωρινά έργα για την κάλυψη των προηγούμενων ελλείψεων, για να προσθέσουν στο τέλος επιπλέον κόστος και να δημιουργήσουν πρόσθετες ανάγκες.
Σε μια προσπάθεια να κατανοήσουμε τον λόγο για τον οποίο επικρατούσε αυτή η προσέγγιση, η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) και η PRO ASYL εξέτασαν και ανέλυσαν τρία βασικά ζητήματα σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος υποδοχής της χώρας. Η ανάλυση αυτή παρουσιάζεται στη σημερινή μελέτη: «Δομική αποτυχία: γιατί το σύστημα υποδοχής της Ελλάδας δεν κατάφερε να παράγει βιώσιμες λύσεις».
Η μελέτη εξετάζει ειδικότερα γιατί η ελληνική διαχειριστική αρχή για τα ταμεία AMIF και ISF δεν κατάφερε ποτέ να εξορθολογίσει αποτελεσματικά την τακτική χρηματοδότηση έργων σχετικών με την υποδοχή και τι σήμαινε αυτό στην πράξη. Εξετάζει επίσης τους λόγους για τους οποίους το πρόγραμμα PHILOS- που υλοποιήθηκε από τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας – ποτέ δεν ξεκίνησε πλήρως και πώς αυτό υπονόμευσε την υποδοχή και την προστασία στα hotspot αλλά και στην ηπειρωτική χώρα. Και τέλος εξετάζει για ποιο λόγο το αδιέξοδο στα ελληνικά νησιά οδήγησε στην επείγουσα υλοποίηση του έργου FILOXENIA, που υλοποιήθηκε από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), με σκοπό τη δημιουργία προσωρινής πρόσθετης δυναμικότητας στο σύστημα υποδοχής, παρόλο που δεν αναπτύχθηκε στρατηγική εξόδου για το έργο από την αρχή.
Η ανάλυση των διαθέσιμων πληροφοριών και συνεντεύξεων έχει οδηγήσει στα ακόλουθα συμπεράσματα: τα projects και οι δομές που αποσκοπούσαν στην αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων στο σύστημα υποδοχής είχαν από την αρχή έναν ελλιπή σχεδιασμό. Αυτό οδήγησε στην προβληματική εφαρμογή τους, η οποία αργά ή γρήγορα προκάλεσε περαιτέρω ανάγκες και δαπάνες. Η έλλειψη αποτελεσματικότητας και οι πολιτικοί χειρισμοί καθαρά διοικητικών ζητημάτων διαιώνισαν τα προβλήματα και οδήγησαν σε ένα συνονθύλευμα προσωρινών παρεμβάσεων δημιουργώντας ένα σύστημα υποδοχής, το οποίο δεν είναι σε θέση να παράσχει μακροπρόθεσμες λύσεις και να ανταποκρίνεται συνεχώς σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Μέχρι τα μέσα του 2019, τα διαρθρωτικά προβλήματα που χαρακτηρίζουν τη διαχείριση του προσφυγικού στα σύνορα της ανατολικής Μεσογείου εκ μέρους της Ελλάδας και της ΕΕ είναι τόσο έντονα όσο πάντα. Δεν έχουν δημιουργηθεί τακτικές γραμμές του προϋπολογισμού και η διαχείριση των τακτικών ταμείων της ΕΕ και της βοήθειας έκτακτης ανάγκης εξακολουθούν να αποτελούν μία πρόκληση. Τα επίμονα προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των ανεπαρκών θέσεων στις δομές φιλοξενίας για ασυνόδευτα ανήλικα, θα παραμείνουν για το υπόλοιπο έτος και πέρα από αυτό. Εν τω μεταξύ, ο ΕΟΔΥ (διάδοχος του ΚΕΕΛΠΝΟ) εξακολουθεί να αγωνίζεται με την πρόσληψη προσωπικού για το πρόγραμμα PHILOS 2. Οι προοπτικές επίλυσης του μεγάλου προβλήματος της μη ύπαρξης αρκετών γιατρών στα hotspot στα νησιά και στον Έβρο καθώς και στα κέντρα φιλοξενίας στην ενδοχώρα δεν είναι θετικές.
Η έλλειψη διαμονής είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο. Οι προσπάθειες μεταφοράς περίπου 30.000 θέσεων διαμονής υπό τη διοίκηση των εθνικών αρχών, ενώ η χώρα θα διεξάγει εθνικές εκλογές τον Ιούλιο, σίγουρα πρόκειται να δοκιμάσουν τα όρια του ήδη αναποτελεσματικού συστήματος υποδοχής.
Η RSA και η PRO ASYL καλούν τις ελληνικές αρχές να προβούν σε ολιστική αναθεώρηση του συστήματος, ώστε να καταστεί πιο ανθεκτικό σε ξαφνικές πιέσεις και πιο αποτελεσματικό στην προστασία του ευάλωτου πληθυσμού. Αυτή η αναθεώρηση θα πρέπει να διατηρήσει τα θετικά στοιχεία που εισήχθησαν από το 2015, όπως η φιλοξενία των αιτούντων άσυλο σε διαμερίσματα που παρέχονται από το εθνικό πρόγραμμα στέγασης ESTIA (Πρόγραμμα Στήριξης Έκτακτης Ανάγκης για την Ένταξη και τη Στέγαση).
Οι δύο οργανώσεις καλούν τα ευρωπαϊκά κράτη να μην επιδεινώσουν την κρίση υποδοχής στην Ελλάδα με τις επιστροφές βάση κανονισμού Δουβλίνου και την απέλαση αναγνωρισμένων προσφύγων στην Ελλάδα. Η RSA και η PRO ASYL υποστηρίζουν τα αιτήματα για ένα γενναιόδωρο πρόγραμμα μετεγκατάστασης. Αυτό θα αποτελούσε πράξη ανθρωπιάς και αλληλεγγύης.
