Τεράστιες ελλείψεις στην παροχή υπηρεσιών διερμηνείας στην Ελλάδα
Δεν διεξάγονται πλέον ούτε καν οι συνεντεύξεις ασύλου
Τεράστιες είναι οι ελλείψεις που επικρατούν τους τελευταίους μήνες στην παροχή υπηρεσιών διερμηνείας, τόσο στα προσφυγικά καμπς σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, όσο και στην Υπηρεσία Ασύλου, και οι οποίες πλέον οδηγούν σε αδυναμία παροχής οφειλόμενων υπηρεσιών εκ μέρους της διοίκησης.
Το πρόβλημα στην Υπηρεσία Ασύλου και τα Περιφερειακά Γραφεία Ασύλου και Αυτοτελή Κλιμάκια Ασύλου της είναι, σήμερα, εξαιρετικά σοβαρό, καθώς πλέον αναβάλλονται και επαναπρογραμματίζονται οι καταγραφές και συνεντεύξεις ασύλου λόγω της απουσίας διερμηνέων. Κάποιες φορές, και ανάλογα το εκάστοτε Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου, δεν γίνεται καν έγκαιρη ενημέρωση των αιτούντων άσυλο για την επικείμενη αναβολή. Σε άλλες περιπτώσεις, δεν επαναπρογραμματίζονται τα ραντεβού, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να μη γνωρίζουν καν πότε θα διεξαχθεί η καταγραφή ή η συνέντευξή τους.
Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, τα κενά της διερμηνείας επιχειρούνται να καλυφθούν με «δημιουργικούς», και εντελώς παράτυπους τρόπους. Συχνά, οι αιτούντες άσυλο καλούνται να δηλώσουν ότι αποδέχονται να διεξαχθεί η διαδικασία στα ελληνικά, υπογράφοντας υπεύθυνες δηλώσεις ότι κατανοούν τη γλώσσα. Εναλλακτικά, δίνεται η δυνατότητα να συνδράμουν ως διερμηνείς τρίτα πρόσωπα, χωρίς πιστοποίηση διερμηνέα, και πάλι με υπεύθυνες δηλώσεις των αιτούντων ότι τους αποδέχονται. Προφανώς, η υπογραφή των σχετικών υπεύθυνων δηλώσεων από τους αιτούντες αποσκοπεί αποκλειστικά στην απαλλαγή της Υπηρεσίας Ασύλου από την ευθύνη, ενώ ο νόμος προβλέπει, φυσικά, την υποχρεωτική παροχή υπηρεσιών διερμηνείας σε γλώσσα που κατανοούν οι αιτούντες σε όλα τα στάδια των διαδικασιών υποδοχής και ταυτοποίησης και ασύλου από την πλευρά της πολιτείας.
Ενδεικτικές είναι τρεις υποθέσεις που εκπροσωπεί η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (οι γραπτές απαντήσεις των αρχών είναι στη διάθεση της οργάνωσης):
- Σε υπόθεση οικογένειας όπου η γυναίκα γέννησε πρόσφατα και διαμένει στο καμπ της Ριτσώνας, σε αίτημά μας προς το Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Πειραιά σχετικά με τις ενέργειες που είναι απαραίτητες για την καταγραφή του νεογέννητου παιδιού στην Υπηρεσία, λάβαμε γραπτή απάντηση ότι: «Όσο δεν υπάρχει διερμηνεία υπάρχουν δύο τρόποι για να γίνουν οι καταγραφές & αιτήσεις ισόχρονης: 1. Όταν οι αιτούντες δηλώνουν με υπεύθυνη δήλωση ότι μιλούν και κατανοούν καλά την ελληνική και μπορούν να επικοινωνούν, να ενημερώνονται και να απαντούν στις ερωτήσεις κατά τη διαδικασία της καταγραφής. 2. Με τη συμμετοχή τρίτου ατόμου σε ρόλο διερμηνέα που μιλάει τα ελληνικά […] με υπεύθυνη δήλωση του αιτούντος ότι αποδέχεται τον πολίτη […] ως διερμηνέα για τη διαδικασία καταγραφής και η Υπηρεσία Ασύλου δεν φέρει καμία ευθύνη για την ποιότητα της διερμηνείας.» (!)
- Σε υπόθεση οικογένειας που διαμένει στο καμπ των Θερμοπυλών, σε αίτημα εκτίμησης και καταγραφής της ευαλωτότητας των μελών της οικογένειας, ως θυμάτων σωματικής και ψυχικής βίας, με σκοπό την παροχή των προβλεπόμενων ειδικών συνθηκών υποδοχής και την ενημέρωση του φακέλου τους στην Υπηρεσία Ασύλου, όπου θα υπαχθούν σε συνέντευξη, λάβαμε γραπτή απάντηση ότι: Η εκτίμηση και καταγραφή της ευαλωτότητας δεν μπόρεσε να γίνει στο νοσοκομείο Λαμίας όπου παραπέμφθηκαν, καθώς «το ραντεβού προ ημερών ακυρώθηκε λόγω έλλειψης διερμηνείας», ούτε και μέσα στο καμπ, καθώς «Υπηρεσίες διερμηνείας δεν είναι διαθέσιμες αυτή την στιγμή στην δομή Θερμοπυλών».
- Σε υπόθεση ατόμων που εκπροσωπούμε, για την κατάθεση της προσφυγής τους σε β’ βαθμό στο Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Αττικής (Κατεχάκη), η δικηγόρος της οργάνωσης κλήθηκε η ίδια να παραστεί μαζί με τους ανθρώπους, για να ολοκληρωθεί η κατάθεση και να υπογράψει και εκείνη την πράξη κατάθεσης (κάτι το οποίο δεν προβλέπεται), ώστε να αναλάβει η ίδια την ευθύνη της ενημέρωσής τους επί του εγγράφου και διερμηνείας προς τους πελάτες της, λόγω της απουσίας διερμηνέα στο Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου.
Επιπλέον, στα προσφυγικά καμπς της ενδοχώρας και των νησιών, σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία από την 30η Ιουνίου 2024, υπήρχαν μόλις 69 διερμηνείς σε όλες τις προσφυγικές δομές (1 διερμηνέας για κάθε 267 άτομα). Ο αριθμός αυτός είναι ελάχιστός, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι σε κάθε δομή υπάρχουν ανάγκες διερμηνείας σε πολλές γλώσσες. Ενδεικτικά, σε 20 από τα 32 καμπς υπήρχε ένας/μία ή και κανένας διερμηνέας.
Από τις 15 Μαΐου 2024, η παροχή υπηρεσιών διερμηνείας, που μέχρι τότε γινόταν αποκλειστικά από την οργάνωση ΜΕΤΑδραση μετά από σύμβασή της με το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, έχει διακοπεί, λόγω λήξης της σύμβασης και πολύμηνης καθυστέρησης πληρωμών. Για τον ίδιο λόγο, είχε διακοπεί η παροχή υπηρεσιών διερμηνείας και στην Υπηρεσία Ασύλου, από 29 Απριλίου 2024. Οι υπηρεσίες διερμηνείας χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκά κονδύλια, από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) για την περίοδο 2021-2027.
Τμήμα των σοβαρών αυτών ελλείψεων στη διερμηνεία είχε καλυφθεί από τον Οργανισμό της ΕΕ για το Άσυλο (EUAA), ο οποίος διέθεσε στην Ελλάδα συνολικά 239 διερμηνείς, 78 στα γραφεία Ασύλου και 161 στις υπηρεσίες Υποδοχής και Ταυτοποίησης, καθώς και κάποιες ώρες τηλεδιερμηνείας, με διερμηνείς από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στα μέσα Σεπτεμβρίου, ο Οργανισμός μείωσε σημαντικά την έκτακτη συνδρομή του σε διερμηνείς, καθώς δεν προορίζονταν να καλύψουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες.
