Οι νέοι “Cartoneros”1 της Αθήνας

Ένα mini ντοκιμαντέρ  σε παραγωγή της Υποστήριξης Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) και του ιδρύματος  PRO ASYL (2022)

Οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας στρέφονται στην συλλογή απορριμμάτων  για να επιβιώσουν

Εκατοντάδες δικαιούχοι διεθνούς προστασίας προσπαθούν να επιβιώσουν στην Ελλάδα στρεφόμενοι στην χωρίς άδεια συλλογή απορριμμάτων στα αστικά κέντρα.

Η έλλειψη αποτελεσματικής πολιτικής ένταξης για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες, οι καθυστερήσεις στην πρώτη έκδοση και ανανέωση των αδειών διαμονής και τα εμπόδια πρόσβασης στο περιορισμένο πρόγραμμα ένταξης για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες (HELIOS) δεν αφήνουν σε πολλούς άλλη επιλογή από το να αναζητούν στερεά απόβλητα, όπως χαρτοκιβώτια, για να τα πουλήσουν σε εταιρείες ανακύκλωσης.

Παίρνοντας τη ζωή τους στα χέρια τους ηλικιωμένοι, γονείς, ανήλικοι και χρόνια πάσχοντες, γυναίκες και άνδρες, διανύουν χιλιόμετρα καθημερινά μόνο και μόνο για να κερδίσουν λίγα ευρώ, που αρκούν απλώς για να θρέψουν τις οικογένειές τους.

Στην Ελλάδα η λήψη καθεστώτος διεθνούς προστασίας μπορεί να είναι μια ευχάριστη είδηση αρχικά, ωστόσο συνοδεύεται από τον κίνδυνο της εξαθλίωσης αμέσως μετά,  την έκθεση στη φτώχεια, την πείνα και την αστεγία.

Mode of transport, Motor vehicle, Cloud, Sky, Tire, Plant, Wheel, Building, Travel, Tree

Ρακοσυλλέκτες… Στην Αθήνα μπορείς να τους δείς καθημερινά στους πολυσύχναστους δρόμους, όπου σπρώχνουν με γυμνά χέρια τα καροτσάκια τους που είναι γεμάτα με «βουνά» στερεών αποβλήτων. Ο ήχος των μεταλλικών καροτσιών τους αναμιγνύεται με τον θόρυβο της πόλης. Ψάχνουν κάθε κάδο απορριμμάτων, σταματούν σε σούπερ μάρκετ και μεγάλα καταστήματα για να μαζέψουν κυρίως χαρτοκιβώτια. Αν κοιτάξεις πιο προσεκτικά, κάθε εβδομάδα μπορείς να δείς ανθρώπους που δεν διαθέτουν χρήματα να μαζεύουν μετά τις  λαϊκές αγορές τα πεταμένα φρούτα και λαχανικά  Και όμως, όλα αυτά τα πρόσωπα και οι ιστορίες παραμένουν ως επί το πλείστον αόρατα.

Συνήθως η συλλογή απορριμμάτων στην Αθήνα, ένα επισφαλές επάγγελμα  περιθωριοποιημένων και φτωχών σε όλο τον κόσμο, γινόταν κυρίως από Ρομά. Ακόμη και σήμερα ψάχνουν για παλιά αντικείμενα προς πώληση και ανακύκλωση γυρνώντας κάθε γωνιά της πρωτεύουσας με τα τρίτροχα οχήματά τους και καλώντας τους ανθρώπους από τα μεγάφωνα να τους δώσουν ό,τι δεν χρειάζονται πια.

Με την οικονομική κρίση και  την πανδημία του Covid-19  να συνεχίζεται και τον αριθμό των νεοεισερχόμενων μεταναστών και προσφύγων να αυξάνεται ταυτόχρονα, το επάγγελμα του “ρακοσυλλέκτη” έχει καταστεί μια οικονομία επιβίωσης για ακόμη περισσότερους ανθρώπους διαφορετικής προέλευσης σε σχέση με το παρελθόν. Μεταξύ αυτών είναι πολλοί άνθρωποι χωρίς χαρτιά, αιτούντες άσυλο και δικαιούχοι διεθνούς προστασίας που προέρχονται από διάφορες χώρες – όπως το Αφγανιστάν, οι οποίοι συλλέγουν κυρίως χαρτοκιβώτια. Είναι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε μετακίνηση που αποκλείονται από το οικονομικό βοήθημα (την λεγόμενη Cash-Card), καθώς είτε δεν έχουν ακόμα καταφέρει να αιτηθούν άσυλο, είτε τα αιτήματα τους έχουν απορριφθεί ή έλαβαν καθεστώς διεθνούς προστασίας και διακόπηκε η παροχή μηνιαίων επιδομάτων.

Μια ολόκληρη ημέρα εργασίας για τη συλλογή χαρτοκιβωτίων μπορεί να αποφέρει λιγότερα από 10 ευρώ σε «άσχημες» ημέρες και σε «καλές» ημέρες μπορεί να φτάσει μέχρι και περίπου 20 ευρώ. Όσοι δεν έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν δικό τους καροτσάκι, το μοιράζονται με συνεργάτες, βοηθούν άλλους που έχουν δικό τους ή συλλέγουν με καροτσάκια σούπερ μάρκετ,  παιδικά καροτσάκια ή οποιοδήποτε άλλο μέσο μεταφοράς βρουν. Άνθρωποι διαφόρων ηλικιών, ακόμη και παιδιά ή ηλικιωμένοι, τραβούν και σπρώχνουν τα καροτσάκια με όλη τη δύναμη του σώματός τους. Τα ρούχα και τα παπούτσια τους είναι βρώμικα και τα χέρια τους ταλαιπωρημένα.  Το καλοκαίρι τα πρόσωπά τους είναι καμένα από τον ήλιο, το χειμώνα σημαδεύονται από το κρύο. Η εργασία με τα απορρίμματα είναι σκληρή, βρώμικη και ανθυγιεινή. Όλοι περιγράφουν ότι τους αρρωσταίνει ή επιδεινώνει τυχόν προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας.

Παρά το γεγονός ότι επιτρέπεται να εργάζονται, οι περισσότεροι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας μπορούν να βρουν εργασία μόνο ανεπίσημα, δηλαδή στη συγκομιδή, σε εργοτάξια ή σε εργοστάσια παραγωγής προϊόντων. Άλλοι αναζητούν εργασία ως ημερομίσθιοι και άλλοι γίνονται ρακοσυλλέκτες για να  πουλήσουν τα χαρτοκιβώτια τους σε εταιρείες ανακύκλωσης.

Δεν μπορούν εύκολα να εργαστούν αλλού κυρίως γιατί δεν γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα, αλλά και λόγω των καθυστερήσεων στην έκδοση αδειών διαμονής και στη διαδικασία ανανέωσης τους.

Ένας άλλος σημαντικός λόγος για τον οποίο καταλήγουν στην συλλογή απορριμμάτων είναι οι περιορισμοί που αντιμετωπίζουν πολλοί πρόσφυγες λόγω της ευαλωτότητάς τους, όπως η ηλικία τους (ανήλικοι και ηλικιωμένοι), η κατάσταση της υγείας τους ή επειδή έχουν εξαρτώμενα μέλη της οικογένειας, μωρά ή χρόνιους ασθενείς που πρέπει να φροντίζουν και τα οποία δεν μπορούν να αφήσουν μόνα τους για μεγάλα χρονικά διαστήματα και σε μακρινές αποστάσεις.

Η συλλογή χαρτοκιβωτίων από τα σκουπίδια όχι μόνο θεωρείται από τους περισσότερους ρακοσυλλέκτες ως αναξιοπρεπής εργασία, αλλά αποτελεί και ένα είδος άτυπης οικονομίας, όπου οι άνθρωποι αυτοί έρχονται αντιμέτωποι με την κατάσχεση των καροτσιών τους και την επιβολή προστίμων από τη δημοτική αστυνομία. Αποφασίζουν να κάνουν αυτήν την εργασία μόνο και μόνο επειδή βρίσκονται ξαφνικά σε κατάσταση έκτακτης ανθρωπιστικής ανάγκης μόλις λάβουν τις θετικές αποφάσεις ασύλου και αναγκάζονται να βρουν μια γρήγορη λύση μόνοι τους – έστω και επώδυνη.

Stories

  1. Wali* (38)
  3. Majjid (44)

Wali* (38)

Ο Wali* (38 ετών)2 ζει στην Αθήνα με την ενάμιση έτους κόρη του. Κατάγεται από το Αφγανιστάν και έφτασε στη Λέσβο το 2018 μαζί με τη σύζυγό και τα τέσσερα παιδιά τους. Ένα πέμπτο παιδί γεννήθηκε στο νησί.

 Ήρθαν μαζί στην Αθήνα το καλοκαίρι του 2020 μετά από θετική απόφαση ασύλου και την έκδοση των αδειών παραμονής όλων των μελών της οικογένειας εκτός του μωρού και αφού διακόπηκε η χρηματική βοήθεια που λάμβαναν.

Σύντομα βρέθηκαν άστεγοι στην πλατεία Βικτωρίας. Όλα τα παιδιά τους αρρώστησαν. Προκειμένου να τα προστατεύσουν, αποφάσισαν να προσπαθήσουν να φύγουν από την Ελλάδα.

Η σύζυγός του και οι τέσσερις ανήλικοι γιοι του μπόρεσαν να ταξιδέψουν στη Γερμανία και ζήτησαν άσυλο εκεί. Εκείνος παρέμεινε στην Ελλάδα περιμένοντας την έκδοση της άδειας παραμονής του μικρότερου παιδιού τους. Κατά τη διάρκεια της αναμονής έληξαν τα δικά του χαρτιά και ζήτησε την ανανέωσή τους.

Λόγω του ότι δεν είχε έγκυρη άδεια διαμονής δεν μπορούσε να υποβάλει αίτηση στο πρόγραμμα στέγασης Helios. Αναζήτησε καταφύγιο έκτακτης ανάγκης σε έναν καταυλισμό όπου έζησε για μερικούς μήνες με το μωρό του σε μια σκηνή.

Περιμένοντας περισσότερο από ένα χρόνο και δύο μήνες για τη νέα άδεια παραμονής του, αντιμετώπισε πολλά γραφειοκρατικά εμπόδια, χωρίς να μπορεί καν να μπορεί να ανοίξει τραπεζικό λογαριασμό για να βρει δουλειά.

“Έκλαιγε κάθε μέρα ζητώντας το γάλα της μητέρας της. Προσπαθώ να βρω ένα μικρό εισόδημα μόνο και μόνο για να θρέψω τη μικρή μου κόρη. Τρέχω από τη μία οργάνωση στην άλλη για να ζητήσω γάλα και πάνες.

Έμαθα να είμαι μητέρα και πατέρας γι' αυτήν. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι δεν μπορώ να εξασφαλίσω τα προς το ζην ως μόνος γονεάς και τα παιδιά μας χρειάζονται να είμαστε όλοι μαζί.

Προσπαθώ απλώς να επιβιώσω με την κόρη μου στην Ελλάδα μαζεύοντας χαρτοκιβώτια μερικές μέρες την εβδομάδα μέχρι να πάρουμε τα ταξιδιωτικά μας έγγραφα. Στη συνέχεια θα πάμε στην οικογένειά μας στη Γερμανία.

Άρχισα να μαζεύω χαρτοκιβώτια επειδή διεκόπη το επίδομα , δεν μπορούσα να βρω άλλη δουλειά και χρειαζόμασταν χρήματα για φαγητό. Δεν είχα καμία δυνατότητα να μάθω ελληνικά στον καταυλισμό. Δεν μπορούσα καν να πάρω ΑΦΜ.

Από τότε που άρχισε να περπατάει η κόρη μου, την έπαιρνα μερικές φορές για λίγες ώρες μαζί μου για να μαζέψω χαρτόκουτα. Τώρα, την αφήνω κάποιες φορές σε μια φιλική οικογένεια, για να μην την κουράζω.

Χρησιμοποιώ το καροτσάκι της για να βάζω τα χαρτοκιβώτια που βρίσκω. Δεν έχω άλλο καροτσάκι. Δεν είχα ποτέ τα χρήματα να αγοράσω ένα. Κοστίζει περίπου 250 ευρώ”

Ο απελπισμένος πατέρας ένιωθε την έλλειψη υποστήριξης από την Πολιτεία, ενώ προσπαθούσε να φροντίσει μόνος του το μικρό του παιδί:

“Περπατάω από την Κυψέλη προς την Ομόνοια και σταματάω στα μεγάλα σούπερ μάρκετ και σε όλους τους κάδους απορριμμάτων.

Κάποια μαγαζιά έχουν κάνει συμφωνίες με όσους μαζεύουν χαρτοκιβώτια και τους δίνουν λίγα χρήματα με αντάλλαγμα ένα είδους «μονοπώλιο» για τα χαρτοκιβώτια που πετάνε. Άλλα καταστήματα πουλάνε απευθείας τα χαρτοκιβώτια στις εταιρείες ανακύκλωσης.

Υπάρχουν πολλοί σαν εμένα που ψάχνουν για χαρτοκιβώτια. Πρέπει να περπατήσω πολύ και να ψάξω περισσότερο. Όταν τελικά το καροτσάκι γεμίσει με χαρτοκιβώτια τα πηγαίνω σε έναν άλλο συλλέκτη χαρτοκιβωτίων που έχει καροτσάκι και του τα πουλάω.

Βγάζω περίπου 10 ευρώ την ημέρα. Δεν είναι πολλά χρήματα, αλλά καλύτερα από το τίποτα. Δεν μπορώ να δώσω στην κόρη μου ό,τι χρειάζεται με την ανθρωπιστική βοήθεια που συγκεντρώνω περιστασιακά από διάφορες οργανώσεις.

Πρέπει να φροντίσω να παίρνει ό,τι χρειάζεται, ακόμη κι αν είναι μια σκληρή δουλειά.”

Εξηγεί ότι δεν είναι τόσο εύκολο να βρεθούν αρκετά χαρτοκιβώτια:

Mariam* (44) και Osman* (61)

Η Mariam* (44 ετών) και ο Osman*3 (61 ετών)  είναι επίσης από το Αφγανιστάν.

Έφτασαν στην Ελλάδα στα τέλη του 2018 μαζί με τα πέντε παιδιά τους. Μετά από λίγους μήνες στον καταυλισμό της Μόριας στη Λέσβο και περισσότερα από δύο χρόνια στον καταυλισμό της Βόλβης στη Βόρεια Ελλάδα, μεταφέρθηκαν σε διαμέρισμα του προγράμματος ESTIA II στην Αθήνα, όπου ζουν μέχρι σήμερα.

Η μητέρα πάσχει από αναιμία και κατάθλιψη- ο πατέρας πάσχει από καρδιοπάθεια εδώ και δύο σχεδόν δεκαετίες.

Πήραν τις αποφάσεις τους για το άσυλο στις αρχές του 2022.

Τα μηνιαία επιδόματά τους κόπηκαν αμέσως μετά, αλλά και οι ίδιοι δεν έλαβαν χρήματα για τρεις μήνες στα τέλη του περασμένου έτους – όπως όλοι οι άλλοι πρόσφυγες, λόγω της δυσλειτουργίας του συστήματος Cash-Card.

λέει ο Osman που φοβάται ότι σύντομα θα διώξουν την οικογένεια του από το διαμέρισμα που μένει.


“Δεν είχαμε άλλη επιλογή. Στο Αφγανιστάν ήμουν μηχανικός. Τώρα μαζεύω χαρτόκουτες.

Προσπάθησα να βρω δουλειά, αλλά μου είπαν ότι είμαι πολύ μεγάλος και ότι πρέπει να μιλάω ελληνικά. Έτσι μάζεψα κάποια χρήματα και αγοράσαμε ένα καροτσάκι μαζί με κάποιον ακόμη.

Έχω πρόβλημα με την καρδιά μου και η σκληρή και βρώμικη δουλειά με ζορίζει πολύ, αλλά τι να κάνουμε; Πρέπει να ταΐσουμε τα παιδιά μας”

Εκείνη την περίοδο, ένας Αφγανός τους πρότεινε να αρχίσουν να μαζεύουν χαρτοκιβώτια για να επιβιώσουν.

“Στην αρχή ο σύζυγός μου και εγώ πηγαίναμε μαζί για να μαζέψουμε τα χαρτοκιβώτια. Βγαίναμε μόνο τις νύχτες από τις 22μμ έως τις 3πμ τα ξημερώματα. Ντρεπόμασταν μήπως μας δουν να ψάχνουμε τους κάδους απορριμμάτων. Τώρα ο σύζυγός μου το συνήθισε. Λέει ότι η δουλειά δεν είναι ντροπή. Αλλά υποφέρει από τις συνθήκες εργασίας και φοβάται μήπως αντιμετωπίσει προβλήματα με τη δημοτική αστυνομία.

Εγώ ακόμα ντρέπομαι  για να είμαι ειλικρινής. Αλλά θα ερχόμασταν αντιμέτωποι με την πείνα χωρίς αυτό το μικρό εισόδημα. Ο σύζυγός μου δουλεύει  λίγες φορές την εβδομάδα, επειδή τα  προβλήματα με την καρδιά του επιδεινώθηκαν τελευταία. Επίσης, άρχισε να έχει αναπνευστικά προβλήματα από τότε που μαζεύει χαρτοκιβώτια. Δουλεύει μόνο όσο αντέχει”.


Στην αρχή, ήταν πολύ δύσκολο γι' αυτούς να ψάχνουν τους κάδους απορριμμάτων σε δημόσιο χώρο, εξηγεί η σύζυγός του:

Η ταλαιπωρημένη γυναίκα συνεχίζει να περιγράφει τον αγώνα τους για επιβίωση στην ελληνική πρωτεύουσα:

“Τις κακές μέρες ο σύζυγός μου επιστρέφει στο σπίτι μόνο μετά τις 10 το βράδυ.

Μερικές φορές πηγαίνω ακόμα μαζί του και περνάμε από την εβδομαδιαία λαϊκή αγορά όταν έχει τελειώσει, όπου βρίσκουμε χαρτοκιβώτια και πεταμένα φρούτα και λαχανικά. Όταν τελειώσουμε, πηγαίνουμε και πουλάμε ό,τι μαζέψαμε. Μας δίνουν περίπου 10 λεπτά το κιλό. Μπορείτε να φανταστείτε ότι αυτό είναι ίσα-ίσα αρκετό για να θρέψουμε την οικογένειά μας. Πρέπει να ψάξουμε για δωρεές τροφίμων και δωρεάν γεύματα επιπλέον.

Σύντομα, θα μας πουν να φύγουμε από το διαμέρισμά μας. Θα έχουμε πρόβλημα με το δικαστήριο, αν μείνουμε, γιατί η οργάνωση που μας φιλοξενεί στέλνει πρώτα προειδοποιητικές επιστολές και αν μια οικογένεια συνεχίσει να μένει στο σπίτι, παίρνει νομικά μέτρα εναντίον της. Δεν έχουμε χρήματα για φαγητό, πώς θα έχουμε τα χρήματα για να νοικιάσουμε ένα διαμέρισμα;

Δεν μπορούμε να λάβουμε βοήθεια από τη HELIOS, λόγω της έλλειψης χρημάτων για τα πρώτα ενοίκια. Καθημερινά, ζούμε από τη μια μέρα στην άλλη χωρίς να ξέρουμε τι θα συμβεί το επόμενο πρωί”.

Majjid* (44)

Ο Majjid (44 ετών)4 ζει εδώ και τρία χρόνια στην Ελλάδα με τη σύζυγό του και τα τρία ανήλικα παιδιά του.

Κατάγονται από το Αφγανιστάν. Οι δύο γονείς καθώς και το μεγαλύτερο παιδί τους αντιμετωπίζουν ακόμη προβλήματα υγείας από μία έκρηξη βόμβας στην πατρίδα τους.

Η οικογένεια έφτασε το καλοκαίρι του 2019 στη Λέσβο. Πέρασαν στο νησί  περισσότερο από ένα χρόνο, μέχρι να  μεταφερθούν σε ένα διαμέρισμα στην Αθήνα.

Ο πατέρας άρχισε να συλλέγει χαρτοκιβώτια λίγους μήνες πριν η οικογένεια λάβει το καθεστώς του πρόσφυγα, όταν οι κάρτες μετρητών για τους αιτούντες άσυλο διακόπησαν για τρεις μήνες.

Βρέθηκαν ξαφνικά χωρίς καμία βοήθεια από την Πολιτεία.

“”Προσπάθησα να βρω άλλη δουλειά, αλλά δεν μπόρεσα γιατί δεν μιλάω ελληνικά. Η σύζυγός μου και εγώ γραφτήκαμε σε μαθήματα ελληνικών όταν ήρθαμε στην Αθήνα, αλλά μόλις ένα μήνα αφότου επιτέλους ξεκίνησαν, διακόπηκαν ξαφνικά. Μας είπαν να περιμένουμε και θα μας πάρουν τηλέφωνο. Περιμένουμε ακόμη.

Τότε ένας φίλος πρότεινε να αγοράσουμε μαζί ένα καροτσάκι για να μαζεύουμε χαρτοκιβώτια και να μοιραστούμε τα χρήματα. Δεν μπορούσαμε να το αντέξουμε οικονομικά μόνοι μας. Δουλεύουμε 4-5 ημέρες την εβδομάδα είτε κατά τη διάρκεια της ημέρας ξεκινώντας από τις 6 το πρωί είτε κατά τη διάρκεια της νύχτας επιστρέφοντας στις 3 το πρωί. Συνήθως είμαστε έξω για 6-13 ώρες.

Επειδή έχω παιδιά σχολικής ηλικίας, πρέπει να είμαι σπίτι το μεσημέρι. Έχουμε το δικό μας δρομολόγιο μεταξύ του σπιτιού μου και του σπιτιού των συνεργατών μου. Δουλεύουμε όσο χρειάζεται για να μαζέψουμε αρκετά χαρτοκιβώτια.

Όταν τελειώσουμε, πηγαίνουμε και πουλάμε αυτά που μαζέψαμε στην εταιρεία ανακύκλωσης. Εκείνοι ταξινομούν τα χαρτοκιβώτια/χαρτιά που φέρνουμε βάσει της ποιότητάς τους.

Στη συνέχεια, μας δίνουν από  0,2 ως 0,25 λεπτά το κιλό, ανάλογα με την ποιότητα του χαρτιού/χαρτοκιβωτίου. Μετά, μοιραζόμαστε αυτά που βγάλαμε.”

Ο Majjid, ο οποίος  έπρεπε να βρει μια γρήγορη λύση για να ζήσει την οικογένειά του, επισημαίνει:

“Οι άνθρωποι που συλλέγουν χαρτί στο Αφγανιστάν ονομάζονται “Koghazjamkar”, που σημαίνει συλλέκτης χαρτιού. Είναι όλοι τους φτωχοί άνθρωποι. Δεν έχουν χρήματα για να αγοράσουν ξύλα ή αέριο για να μαγειρέψουν φαγητό για τις οικογένειές τους. Δεν έχουν χρήματα για να ζεστάνουν τα σπίτια τους το χειμώνα. Μερικές φορές πωλούν τα χαρτιά σε εστιατόρια και σπίτια που τα χρησιμοποιούν για να ανάψουν φωτιά και να μαγειρέψουν.

Τώρα έχω γίνει ένας  “Kartonjamkar”,  ένας συλλέκτης χαρτοκιβωτίων στην Ευρώπη. Τι μπορώ να κάνω; Όταν εργάζομαι, φέρνω στο σπίτι μόνο τόσα χρήματα ώστε να φάμε κάτι εκείνη την ημέρα. Την επόμενη μέρα, πρέπει να ξαναβγώ έξω.

Χθες, μας έκλεψαν το καρότσι. Τώρα δεν ξέρουμε πώς να θρέψουμε τις οικογένειές μας. Θα πρέπει να πληρώσουμε κάποιον άλλο που έχει καρότσι να μας το δανείσει για λίγο”.

Στο Αφγανιστάν ο πατέρας εργαζόταν ως οδηγός φορτηγού. Τώρα αναγκάζεται να κάνει μια δουλειά που γνώριζε μόνο από τους φτωχότερους στην πατρίδα του:

“Έχουμε επιπλέον έξοδα για τα  φάρμακα του γιου μας που υποφέρει από ημικρανίες. Μόνο γι' αυτό ξοδεύουμε περίπου 30 ευρώ την εβδομάδα.

Τώρα που πήραμε άσυλο, η οργάνωση που μας φιλοξενεί μας είπε ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε το διαμέρισμά μας. Μας προειδοποίησαν ήδη δύο φορές.

Προσπάθησα να βρω μια θέση για εμάς σε έναν καταυλισμό στην Αθήνα, αλλά μου είπαν ότι δεν μπορούν να μας δεχτούν. Θα προσπαθήσω σε άλλους καταυλισμούς.

Έκανα αίτηση και για το πρόγραμμα  HELIOS, αλλά είπαν ότι πρέπει πρώτα να βρούμε διαμέρισμα και να τους φέρουμε το συμβόλαιο.

Με πολλές δυσκολίες βρήκα μερικά διαμερίσματα, αλλά για μια τόσο μεγάλη οικογένεια οι τιμές ήταν όλες γύρω στα 500 ευρώ. Οι ιδιοκτήτες των σπιτιών ήθελαν δύο ενοίκια προκαταβολικά για να υπογράψουν το συμβόλαιο. Πού να βρούμε 1.000 ευρώ όταν ήδη δεν έχουμε τίποτα να φάμε και σύντομα θα είμαστε και άστεγοι;”

Η οικογένεια πρέπει επίσης να πληρώσει τα απαραίτητα φάρμακα για το άρρωστο παιδί τους και φοβούνται ότι σύντομα θα είναι άστεγοι:

Roya* (62) και Housseyn* (65)

Το ηλικιωμένο ζευγάρι Roya* (62 ετών) και Housseyn*5 (65 ετών) διέφυγε από το Αφγανιστάν μαζί με τη 12χρονη κόρη τους και τη σύζυγο του θανόντος γιου τους με τα τέσσερα ανήλικα παιδιά της.

Δουλεύουν καθημερινά 8-10 ώρες, μαζεύοντας μαζί χαρτοκιβώτια στο κέντρο της Αθήνας για να κερδίσουν στην καλύτερη περίπτωση γύρω στα 18 ευρώ.

Έχουν περάσει δύο χρόνια που βρίσκονται στην Ελλάδα και πάνω από ένα χρόνος που πήραν άσυλο. Κατέχουν καθεστώς επικουρικής προστασίας και έλαβαν τις άδειες παραμονής τους μόλις τρεις μήνες πριν λήξουν.

Αφού έκαναν αίτηση και πλήρωσαν για την έκδοση αφγανικών διαβατηρίων, οι Ταλιμπάν κατέλαβαν τη χώρα τους,  η πρεσβεία στην Αθήνα έκλεισε και δεν εκδόθηκαν άλλα έγγραφα.

Ταυτόχρονα έληξαν οι άδειες παραμονής τους και έπρεπε να υποβάλουν αίτηση για την ανανέωσή τους.

Τώρα περιμένουν εδώ και πάνω από έντεκα μήνες τα χαρτιά τους.

“Ο γιος μας σκοτώθηκε στο Αφγανιστάν.

Έχουμε περάσει τόσους πολλούς κινδύνους στο παρελθόν και τώρα υποφέρουμε εδώ στην Ελλάδα.

Είναι περίπου ένας χρόνος που ζούμε χωρίς καμία κρατική υποστήριξη μέσα σε έναν καταυλισμό σε περιοχή της Αθήνας.

Όταν μας έδωσαν τη σφραγίδα ότι πήραμε άσυλο στο νησί, μας είπαν κατευθείαν να φύγουμε (σημ. από τον καταυλισμό της Μόριας). … Από τότε, δεν έχουμε καθόλου χρήματα.

Δεν έχουμε τίποτα”.

Η ηλικιωμένη γυναίκα μπορεί μετά βίας να μιλήσει, καθώς εξιστορεί τις δυσκολίες που έχουν περάσει:

“Ο σύζυγός μου και εγώ είμαστε ηλικιωμένοι άνθρωποι. Δεν μπορούμε να κάνουμε καμία άλλη δουλειά. Έχουμε προβλήματα με την μέση μας, με τα γόνατά μας. Έχω ψυχολογικά προβλήματα και πονοκεφάλους.

Αυτή η εργασία μας έχει αρρωστήσει χειρότερα. Είχαμε προβλήματα υγείας και πριν, αλλά επιδεινώθηκαν. Παλεύουμε κάθε μέρα για πολλές ώρες μόνο και μόνο για να πάρουμε λίγο φαγητό. Αν είναι αρκετό ή αν δεν είναι αρκετό, πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Η δουλειά είναι σκληρή.

Κάθε μέρα πηγαίνω από το ένα μαγαζί στο άλλο ζητώντας χαρτοκιβώτια. Αφήνουμε το καροτσάκι μας εκεί κοντά. Κουβαλάω τα χαρτοκιβώτια που βρίσκω πάνω στο πονεμένο κεφάλι μου. Άλλες φορές τα δένω με ένα σχοινί και τα τραβάω πίσω μου στους δρόμους μέχρι το καροτσάκι μας και τα ρίχνω πάνω.

Τα χρήματα που κερδίζουμε είναι αρκετά μόνο για να ταΐσουμε τα παιδιά. Αν είμαστε άρρωστοι, πρέπει να μείνουμε στον καταυλισμό και δεν κερδίζουμε τίποτα. Οπότε, δεν έχουμε φαγητό”.


Στον καταυλισμό η οικογένεια πέρασε ένα χρόνο μέσα σε μια σκηνή. Αντιμετώπισαν το κρύο και τη βροχή το χειμώνα και τις υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι. Μόνο εδώ και λίγους μήνες τους δόθηκε μια θέση σε ένα κοντέινερ και τώρα φοβούνται για άλλη μια φορά ότι μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι με αστεγία, καθώς έγινε γνωστό ότι ο καταυλισμός που μένουν θα κλείσει.

Αναγκάζονται να μαζεύουν χαρτοκιβώτια στους δρόμους. Η γυναίκα συνεχίζει:

“Είπαν: “Μην κάνετε αυτή τη δουλειά! Αλλά τι να φάμε; Η Πολιτεία πρέπει να μας στηρίξει για να μην αναγκαζόμαστε να μαζεύουμε χαρτοκιβώτια. Αλλά δεν το κάνει, οπότε τι πρέπει να κάνουμε; Πήγαινα κάθε μέρα στη δημοτική αστυνομία. Γονάτιζα μπροστά τους και τους ζητούσα να μας δώσουν πίσω το καροτσάκι μας. Είμαστε ένα ηλικιωμένο ζευγάρι. Μας είπαν: “Όχι. Φύγετε!»

Δούλεψαν πολύ σκληρά στην αρχή για να συγκεντρώσουν τα πρώτα χρήματα για να αγοράσουν το καρότσι. Στη συνέχεια, τους το έκλεψαν, λέει η γυναίκα. Η αστυνομία του δήμου Αθηναίων κατάσχεσε το δεύτερο που αγόρασαν, τονίζει:

Refugee Support Aegean –  PRO ASYL 2022

“Στο Αφγανιστάν υπάρχει πόλεμος. Οι άνθρωποι πεθαίνουν. Είχαμε το δικό μας σπίτι, τη δική μας ζωή. Δεν θα φεύγαμε από τη χώρα μας αν ήμασταν ασφαλείς εκεί. Ελπίζω για ειρήνη στο Αφγανιστάν και παντού. Εύχομαι το καλύτερο για τη νέα γενιά. Η μόνη μου ελπίδα τώρα είναι να βρω αρκετά χαρτοκιβώτια για την οικογένειά μου. Αυτά τα χαρτοκιβώτια μου προκαλούν πολύ άγχος και πόνο. Και όμως βλέπετε, η μόνη μας ευτυχία τώρα είναι όταν βρίσκουμε μερικά χαρτοκιβώτια. Γιατί αυτά είναι που χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε.”

Με δάκρυα στα μάτια η ηλικιωμένη γυναίκα καταλήγει:

*Τα ονόματα έχουν αλλάξει για λόγους προστασίας της ιδιωτικότητας και ασφάλειας

Πρόσβαση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας σε δικαιολογητικά έγγραφα και κοινωνικά δικαιώματα

Η ενημέρωση της έκθεσης για την κατάσταση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα, που δημοσιεύεται σήμερα από την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) και το Ίδρυμα PRO ASYL, επισημαίνει τα χρονίζοντα νομικά και πρακτικά εμπόδια, τα οποία οδηγούν στον αποκλεισμό τους από τα αναγκαία έγγραφα και κοινωνικά δικαιώματα για να ξαναχτίσουν τις ζωές τους. Επτά υποθέσεις προσφύγων που αναγνωρίστηκαν από την Ελλάδα και επιστράφηκαν εκεί από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης την τελευταία διετία αναδεικνύουν τον ιδιαίτερο αντίκτυπο των συστημικών αυτών εμποδίων στους ανθρώπους που επιστρέφονται στην Ελλάδα.


Κατεβάστε την Έκθεση

Φωνές επιστραφέντων

Χρονολόγιο επιστραφέντων στην Ελλάδα​

Φωνές επιστραφέντων

Φωνές επιστραφέντων

Έφυγα από την Ελλάδα γιατί φοβόμουν. Είμαι μία γυναίκα μόνη. Στον καταυλισμό όπου έμενα, συνέβαιναν καυγάδες και άλλα άσχημα πράγματα. Δεν ένιωθα ασφαλής. Φοβόμουν τους άντρες. Οι αδελφές μου ήταν όλες στη Γερμανία. Ήθελα να είμαι με την οικογένειά μου.

Στη Γερμανία, μία μέρα ήρθε η αστυνομία στον καταυλισμό όπου έμενα. Μου είπαν ότι έπρεπε να γυρίσω στην Ελλάδα. Ήμουν απελπισμένη και φοβισμένη. Είπα: «Δεν μπορώ να γυρίσω πίσω, δεν έχω τίποτα εκεί, θα είμαι στους δρόμους». Τους παρακάλεσα να με αφήσουν να μιλήσω με την αδελφή μου και να την ενημερώσω. Μου είπαν ότι δεν γινόταν. Πανικοβλήθηκα και μετά λιποθύμησα. Μου έριξαν νερό στο πρόσωπο. Μετά μου έβαλαν χειροπέδες, μου πήραν τα πόδια και το κεφάλι και με έβαλαν σε ένα αστυνομικό όχημα. Έκλαιγα και ούρλιαζα και με χτύπησαν. Με πήγαν σε μία φυλακή, όπου ήμουν μόνη σε ένα κελί. Δεν μπορούσα να σταματήσω να κλαίω. Με έβαλαν σε ένα κρεβάτι και με είχαν δεμένη όλη τη νύχτα. Πάνω από ένα μήνα και δύο βδομάδες ήμουν φυλακισμένη χωρίς να έχω διαπράξει κανένα έγκλημα. Προσπάθησα πολλές φορές να αυτοτραυματιστώ και να δώσω τέλος στη ζωή μου. Αλλά δεν με άφησαν. Δεν είχα πια ελπίδα.

Την ημέρα που απελάθηκα στην Ελλάδα, ταξίδευαν μαζί μου δύο αστυνομικοί. Ήμουν δεμένη με χειροπέδες. Στο αεροδρόμιο, με πήγαν στο αστυνομικό τμήμα. Πανικοβλήθηκα. Νόμιζα ότι θα με έβαζαν πάλι σε κράτηση. Δεν καταλάβαινα τι έλεγαν. Μου έδωσαν ένα χαρτί και μου έδειξαν την πόρτα. Κατάλαβα μόνο: «Φύγε». Στεκόμουν μία ώρα στον αυτοκινητόδρομο. Πάνω ουρανός, κάτω γη και εγώ μόνη. Δεν ήξερα πού να πάω και τί να κάνω. Πήρα την αδελφή μου στη Γερμανία. Μου είπε να πάω στο κέντρο. Πήγα στη Βικτώρια με ταξί. Ένιωσα μόνο φόβο και μοναξιά, ήμουν σοκαρισμένη. Πίστευα ότι θα συλληφθώ και θα κρατηθώ. Μέχρι σήμερα έχω εφιάλτες, βλέπω την αστυνομία και τη φυλακή. Το σώμα μου έτρεμε και το στόμα μου ήταν ξερό. Ο φόβος κυριεύει τη ζωή μου και δεν μπορώ καν να σκεφτώ αυτό που ο κόσμος αποκαλεί ζωή ή μέλλον.

Έφυγα από την Ελλάδα γιατί ήμουν μικρός, μόνος, χωρίς σπίτι και χωρίς βοήθεια. Η Υπηρεσία Ασύλου μου είχε πει ότι θα με έπαιρνε τηλέφωνο, αλλά δεν με πήρε ποτέ. Δεν είχα μέλλον. Τα αδέλφια μου στη Γερμανία μου έλεγαν: «Έλα σε εμάς, θα σε βοηθήσουμε». Γι’αυτό πήγα στην οικογένειά μου.

Ένα πρωί, η αστυνομία μπήκε στο σπίτι μου στη Γερμανία. Είπαν ότι έπρεπε να γυρίσω στην Ελλάδα. Ένιωσα το σώμα μου να καίει σαν σε πυρετό. Με πήγαν στο νοσοκομείο και έμεινα εκεί μερικές ώρες. Μετά με πήγαν σε μία φυλακή. Έμεινα τρεις μέρες εκεί. Είπα στην αστυνομία ότι δεν έχω κανέναν και τίποτα για να γυρίσω στην Ελλάδα, αλλά έλεγαν ότι έπρεπε. Ξεκίνησα απεργία πείνας, Παρ’όλα αυτά, κατέληξα σε ένα αεροπλάνο. Έστειλαν έναν γιατρό να με συνοδεύσει.

Στην Αθήνα μου ζήτησαν τα χαρτιά μου. Τους είπα ότι δεν είχα τίποτα. Μου είπαν απλώς να φύγω. Δεν μου έδωσαν ούτε πληροφορίες, ούτε χαρτιά, τίποτα. Έγραψα στο Facebook ότι είμαι νέος στην Αθήνα, επιστραφείς από τη Γερμανία και ότι δεν είχα μέρος να μείνω. Ένας άνδρας επικοινώνησε μαζί μου και μου είπε ότι μπορούσα να μείνω στο σπίτι του. Φοβήθηκα. Δεν τον γνώριζα. Αλλά δεν είχα επιλογή. Εν τέλει ήταν καλός και είπε ότι μπορούσα να μείνω στο διαμέρισμά του για 2-3 μέρες. Έμεναν πολλοί άλλοι εκεί, αλλά ήταν καλύτερα από τον δρόμο. Φοβόμουν, ένιωθα χαμένος και εκτεθειμένος σε κάθε λογής ανθρώπους. Μέχρι σήμερα είμαι αγχωμένος, φοβισμένος και μόνος. Είναι τόσο δύσκολο να είσαι εδώ. Προσπαθώ να ανανεώσω τα χαρτιά μου. Προσπαθώ να βρω βοήθεια. Είναι το μόνο που κάνω από τότε που βρέθηκα πάλι στην Ελλάδα. Να βρω φαγητό, να βρω ένα μέρος να κοιμηθώ, να βρω δουλειά. Είμαι ένας νέος άνθρωπος που έχει όρεξη να σπουδάσει και να δουλέψει. Εδώ όμως, δεν είμαι κανένας και δεν έχω τίποτα. Ούτε σπίτι, ούτε χαρτιά, ούτε λεφτά, ούτε οικογένεια, ούτε μέλλον – μόνο ζω από τη μία μέρα στην άλλη.

Χρονολόγιο επιστραφέντων στην Ελλάδα

Χρονολόγιο επιστραφέντων στην Ελλάδα

Ημερομηνία Επιστροφής

  • Όνομα Γιούσρα*
    Χώρα Γερμανία
    Άφιξη στο αεροδρόμιο –
    Έγγραφα Αιτήθηκε την ανανέωση της ΑΔΕΤ της τον Σεπτέμβριο του 2020 στο ΠΓΑ Αττικής και έδωσε δακτυλικά αποτυπώματα στη ΔΑΑ τον Μάιο του 2021. Η ΑΔΕΤ της εκδόθηκε μόλις τον Οκτώβριο του 2021, πάνω από ένα χρόνο μετά την αίτησή της.
    Στέγαση Η Γιούσρα έχει μείνει άστεγη για διάστημα άνω του έτους, χωρίς πρόσβαση στην εργασία ή σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Επιβαρυντικός παράγοντας της αστεγίας της αποτελεί η έκθεσή της σε έμφυλη λεκτική και σωματική βία. Το ΚΥΑΔΑ δεν δέχθηκε να χορηγήσει πιστοποιητικό αστεγίας στη Γιούσρα, λόγω της έλλειψης κλειδαρίθμου TAXISnet. Η ίδια, δε, ουδέποτε τοποθετήθηκε στο Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων, όπου είχε αιτηθεί στέγαση.

  • Όνομα Αντνάν*
    Χώρα Γερμανία
    Άφιξη στο αεροδρόμιο Έλαβε υπηρεσιακό σημείωμα με οδηγία να παρουσιαστεί στο Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Αττικής επί της οδού Π. Κανελλοπούλου 2, Αθήνα.
    Έγγραφα Όταν εμφανίστηκε ενώπιον του ΠΓΑ Αττικής, σύμφωνα με τις οδηγίες που του δόθηκαν κατά την άφιξή του, δεν έγινε δεκτός και δεν του χορηγήθηκε κανένα έγγραφο, παρά μόνο πληροφορήθηκε όπως απευθυνθεί στο ΠΓΑ Αλίμου. Το δεύτερο γραφείο, ωστόσο, αρνήθηκε να του χορηγήσει αντίγραφο της απωλεσθείσας άδειας διαμονής του και του γνωστοποίησε μόνο τον αριθμό αυτής. Τον Φεβρουάριο του 2022, ο Αντνάν απηύθυνε γραπτό αίτημα στο ΑΚΑ Ταχείας Εξέτασης για υπηκόους Συρίας, για να του χορηγηθεί έγγραφο μέχρι την ολοκλήρωση της ανανέωσης της απωλεσθείσας ΑΔΕΤ του. Επανέλαβε το αίτημά του τον Μάρτιο του 2022, ωστόσο δεν έχει λάβει το σχετικό έγγραφο μέχρι σήμερα.
    Στέγαση Ο Αντνάν βρίσκεται σε ένδεια, διαμένοντας υπό επισφαλείς συνθήκες σε άτυπα καταλύματα στην Αθήνα, αντιμετωπίζοντας, δε, κίνδυνο έξωσης λόγω οφειλών ενοικίου.

  • Όνομα Ομάρ*
    Χώρα Ολλανδία
    Άφιξη στο αεροδρόμιο –
    Έγγραφα Οι οικογένεια αιτήθηκε την ανανέωση των ΑΔΕΤ τους στο ΠΓΑ Αλίμου τον Δεκέμβριο του 2020, όμως περίμεναν για δέκα μήνες μέχρι να παραλάβουν Αποφάσεις Ανανέωσης ΑΔΕΤ τον Σεπτέμβριο του 2021. Ωστόσο, ο Ομάρ και ο μεγάλος γιος του έλαβαν τις ΑΔΕΤ τους μόλις τον Οκτώβριο του 2021, ενώ η σύζυγός του και ο δεύτερος γιος του τον Δεκέμβριο του 2021.
    Στέγαση Η οικογένεια έμεινε άστεγη στους δρόμους της Αθήνας πριν καταφέρει να εξασφαλίσει κατάλυμα με φίλους και μέσω της υποστήριξης ιδιωτών. Τα παιδιά δεν έχουν πάει ποτέ στο σχολείο από την επανεισδοχή τους.

  • Όνομα Μίνα*
    Χώρα Γερμανία
    Άφιξη στο αεροδρόμιο Έλαβε υπηρεσιακό σημείωμα με οδηγία «να παρουσιαστεί ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου (Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Αττικής, Π. Κανελλοπούλου 2 Αθήνα), διότι δεν κατέχει κάποιο έγγραφο για την παραμονή της στη Χώρα…»
    Έγγραφα –
    Στέγαση Κατόπιν της επανεισδοχής της, μετέβη στα Ιωάννινα, όπου αιτήθηκε εγγράφως από τον διοικητή της δομής του Κατσικά όπως της επιτρατεί κατ’εξαίρεση η διαμονή στον καταυλισμό, στον οποίο είχε διαμείνει προηγουμένως ως αιτούσα άσυλο, λόγω της έλλειψης ασφαλούς και σταθερού περιβάλλοντος στέγασης που αντιμετωπίζει από την επιστροφή της. Απευθύνθηκε, επίσης, στη Γενική Γραμματεία Μεταναστευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου με αίτημα να παραπεμφθεί σε προσωρινό κατάλυμα. Κανένα από τα ανωτέρω αιτήματα δεν απαντήθηκε από τις αρχές. Συνακολούθως, η Μίνα παρέμεινε άτυπα στη δομή του Κατσικά, αντιμετωπίζοντας επανειλημμένες διαταγές να αποχωρήσει από τον καταυλισμό, υπό την απειλή έξωσης από την αστυνομία. Η Μίνα μετέβη στην Αθήνα τον Μάιο του 2021, χωρίς, ωστόσο, να κατορθώσει να βρει στέγαση, με αποτέλεσμα να επιστρέψει και πάλι στα Ιωάννινα, όπου παραμένει μέχρι σήμερα, χωρίς να έχει εξασφαλίσει ασφαλές κατάλυμα.

  • Όνομα Φαρχάντ*
    Χώρα Γερμανία
    Άφιξη στο αεροδρόμιο Έλαβε υπηρεσιακό σημείωμα με οδηγία «να παρουσιαστεί ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου Πειραιά (οδός Ναυάρχου Νοταρά 106, Πειραιάς», εντός δέκα (10) ημερών για τη συνέχιση της υπόθεσής του.»
    Έγγραφα Παρά τις επανειλημμένες επισκέψεις του στην Υπηρεσία Ασύλου, παρέμεινε χωρίς έγγραφα για περίπου οκτώ μήνες, λόγω διαφωνίας μεταξύ των ΠΓΑ της Αττικής ως προς το αρμόδιο γραφείο για την υπόθεσή του. Τον Δεκέμβριο του 2021, το ΠΓΑ Αττικής δήλωσε ότι αρμοδιότητα για την παραλαβή της αίτησης έχει το ΑΚΑ Δικαιούχων Διεθνούς Προστασίας, ενώ το ΑΚΑ απάντησε ότι αρμόδιο ήταν το ΠΓΑ Αττικής. Τον Ιανουάριο του 2022, η Διεύθυνση Αττικής της Υπηρεσίας Ασύλου επεσήμανε ότι αρμόδιο είναι ενδεχομένως το ΠΓΑ Πειραιά. Μόνο στα τέλη Φεβρουαρίου του 2022 κατόρθωσε ο Φαρχάντ να παραλάβει τα απαραίτητα έγγραφα για την έκκινηση της διαδικασίας έκδοσης της ΑΔΕΤ του. Η υπό έκδοση ΑΔΕΤ του έχει διάρκεια ισχύος από τον Απρίλιο του 2019 έως τον Απρίλιο του 2022. Επομένως, η ΑΔΕΤ του Φαρχάντ πιθανότατα θα έχει ήδη λήξει όταν την παραλάβει.
    Στέγαση Από την επανεισδοχή του στην Ελλάδα, ωστόσο, δεν έχει λάβει καμία υποστήριξη για την ψυχική υγεία του και διαμένει στον καταυλισμό του Ελαιώνα σε συνθήκες ένδειας. Ο Φαρχάντ δεν έχει πρόσβαση σε σίτιση, λόγω του καθεστώτος διεθνούς προστασίας που του έχει χορηγηθεί.

  • Όνομα Τζωρτζ*
    Χώρα Γερμανία
    Άφιξη στο αεροδρόμιο Έλαβε υπηρεσιακό σημείωμα με οδηγία «να παρουσιαστεί ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου Αττικής (οδός Π. Κανελλοπούλου 4), εντός δέκα (10) ημερών για τη συνέχιση της υπόθεσής του.»
    Έγγραφα Κατόπιν της επανεισδοχής του, προσέγγισε την Υπηρεσία Ασύλου για να λάβει τα έγγραφά του. Το ΠΓΑ Αττικής του επέδωσε αντίγραφο της απόφασης ασύλου του, χωρίς ωστόσο να του επιδοθεί Απόφαση ΑΔΕΤ. Κατά συνέπεια, η Ελληνική Αστυνομία αρνήθηκε να προγραμματίσει ραντεβού για την έκδοση της άδειας του Τζωρτζ και κατέστη αδύνατη η αίτηση τέτοιου ραντεβού για αρκετούς μήνες. Ο Τζωρτζ έχασε το ΔΑΔΠ του και υπέβαλε αίτημα έκδοσης νέου δελτίου στο ΠΓΑ Αττικής τον Φεβρουάριο του 2022. Έναν μήνα αργότερα και ενώ το αίτημα δεν είχε απαντηθεί, ο δικηγόρος του Τζωρτζ επικοινώνησε με το ΠΓΑ Αττικής για να λάβει πληροφορίες σχετικά με την υπόθεση, ενημερώθηκε, ωστόσο, ότι αρμόδιο γραφείο ήταν το ΠΓΑ Αλίμου. Το εν λόγω γραφείο επεσήμανε με τη σειρά του ότι είναι αναρμόδιο, εφόσον το ΔΑΔΠ του Τζωρτζ είχε εκδοθεί από το ΠΓΑ Αττικής. Σε συνέχεια περαιτέρω επικοινωνίας του δικηγόρου με το ΠΓΑ Αττικής, συστάθηκε από τις αρχές να επαναληφθεί γραπτώς η αίτηση του Τζωρτζ στο εν λόγω γραφείο. Εν τέλει, ωστόσο, κατέστη δυνατό να προγραμματιστεί από τον δικηγόρο του ραντεβού με το ΠΓΑ Αλίμου, το οποίο εξέδωσε νέο ΔΑΔΠ και επέδωσε στον Τζωρτζ την Απόφαση ΑΔΕΤ του.
    Στέγαση Ελλείψει άδειας διαμονής, πρόσβασης στην απασχόληση και χρημάτων για τη μίσθωση ακινήτου, ο Τζωρτζ βρίσκεται σε ένδεια, διαμένοντας υπό επισφαλείς συνθήκες σε άτυπα καταλύματα στην Αθήνα, στα οποία πρέπει να καταβάλλει ενοίκιο.

  • Όνομα Νασίμ*
    Χώρα Γερμανία
    Άφιξη στο αεροδρόμιο Η Ελληνική Αστυνομία τον άφησε ελεύθερο και του είπε να αποχωρήσει, χωρίς να του δοθεί κανένα έγγραφο ή πληροφορία ή παραπομπή για την πρόσβασή του στα έγγραφα και τα δικαιώματά του.
    Έγγραφα Αιτήθηκε την ανανέωση της ΑΔΕΤ του στις αρχές Μαρτίου 2022 και αναμένει την έκδοση Απόφασης Ανανέωσης ΑΔΕΤ.
    Στέγαση Από την επανεισδοχή του μέχρι σήμερα, διαμένει σε άτυπα καταλύματα στην Αθήνα, περιμένοντας την ανανέωση της ΑΔΕΤ του.

Αναγνωρισμένος πρόσφυγας επεστράφη στην Ελλάδα και βρίσκεται άπορος, ξεχασμένος και χωρίς έγγραφα

Αναγνωρισμένος πρόσφυγας επεστράφη στην Ελλάδα και βρίσκεται άπορος, ξεχασμένος και χωρίς έγγραφα

«Υποτίθεται ότι έχω ένα καθεστώς, ένα καθεστώς πρόσφυγα στην Ευρώπη, αλλά δεν έχω τίποτα»

Την ώρα σύνταξης του παρόντος κειμένου, ο Farhad έχει λάβει μόνο την «Απόφαση για την λήψη ΑΔΕΤ» και μία κάρτα αιτούντος άσυλο ως προσωρινό ταυτοποιητικό έγγραφο. Η έκδοση της άδεια διαμονής (ΑΔΕΤ) ακόμη βρίσκεται σε εκκρεμότητα. Η ΑΔΤΕ είναι προϋπόθεση για την πρόσβαση του στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας. Το βίντεο ολοκληρώθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου 2022, ενώ ο Farhad ήταν ακόμη χωρίς ταυτοποιητικά έγγραφα.

Ο Farhad*, 31χρονος αναγνωρισμένος πρόσφυγας, επεστράφη από τη Γερμανία στην Ελλάδα στις αρχές Ιουλίου 2021 αφού πέρασε περισσότερα από πέντε χρόνια στη Γερμανία περιμένοντας να διεκπεραιωθεί το αίτημά του για άσυλο. Υπήρξε ωστόσο, μία εποχή που η γερμανική νομολογία θεωρούσε στην πλειοψηφία της  ότι οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας δεν έπρεπε να επιστραφούν πίσω στην Ελλάδα, καθώς θα αντιμετώπιζαν απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.

Ο Farhad, γιος μιας δωδεκαμελούς οικογένειας, έφυγε από το Αφγανιστάν μαζί με την οικογένειά του για να σώσει τη ζωή του. Εργαζόταν στις Ειδικές Δυνάμεις του Αφγανιστάν και η ζωή του απειλούνταν από τους Ταλιμπάν. Ο Farhad* είχε ήδη τραυματιστεί κατά τη διάρκεια έκρηξης και άλλων επιθέσεων των Ταλιμπάν όταν αποφάσισε να φύγει από τη χώρα του. Σήμερα εξακολουθεί να φέρει τα σημάδια των επιθέσεων στο σώμα του και να υποφέρει από ψυχικά τραύματα.

Ο Farhad έφτασε στη Χίο το 2016 μαζί με τους γονείς του, την ανάπηρη αδερφή του και άλλα αδέρφια του και ζήτησε άσυλο. Ενώ εκκρεμούσε η αίτησή τους για άσυλο, αντιμετώπισαν άθλιες συνθήκες υποδοχής και έλλειψη οποιασδήποτε κοινωνικής υποστήριξης και πρόνοιας, και ως εκ τούτου αποφάσισαν να φύγουν από την Ελλάδα. Μετά από ένα μακρύ ταξίδι σε διάφορες χώρες με πολλές δυσκολίες, κατάφεραν να φτάσουν στη Γερμανία και να ζητήσουν άσυλο εκεί τον Μάιο του 2016. Ενώ οι γονείς, τα ανήλικα αδέρφια και η ανάπηρη αδελφή του Farhad έλαβαν γερμανική άδεια παραμονής (Abschiebungsverbot), ο Farhad και η άλλη ενήλικη αδερφή του δεν θεωρήθησαν ευάλωτοι και  τα  αιτήματά τους για άσυλο απορρίφθηκαν από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Μετανάστευσης και Προσφύγων (BAMF) ως απαράδεκτα το 2018. Η απόρριψη του Farhad βασίστηκε στο γεγονός ότι του είχε χορηγηθεί καθεστώς πρόσφυγα από την Ελλάδα, γεγονός που δεν γνώριζε καθώς ούτε ο ίδιος ούτε κάποιος στην οικογένειά του είχε ενημερωθεί για την απόφαση που τους χορηγούσε προστασία πριν φύγουν από την Ελλάδα.

Η BAMF αποφάσισε την επιστροφή του στην Ελλάδα επικαλούμενη επιστολή με ημερομηνία 8 Ιανουαρίου 2018 του (τότε) Ελληνικού Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, που διαβεβαίωνε τις γερμανικές αρχές ότι τα δικαιώματα που απορρέουν από την Οδηγία σχετικά με τις απαιτήσεις για την αναγνώριση των υπηκόων τρίτων χωρών,  θα γίνονταν σεβαστά και σε κάθε ατομική  περίπτωση. Τον Ιούνιο του 2019 το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Βαυαρίας έκρινε ότι μια τέτοια επιστολή δεν παρέχει τις αναγκαίες εγγυήσεις για κάθε ατομική υπόθεση. 

«Όλοι στην οικογένειά μου έλαβαν άδεια διαμονής, μόνο εγώ δεν πήρα. Είμαι πολιτικός πρόσφυγας, έχω τραυματιστεί και βασανιστεί. Δεν είμαι καλά ψυχολογικά. Χρειάζομαι φάρμακα»

Η έφεση του Farhad κατά της απόφασης απαραδέκτου του BAMF απορρίφθηκε από το αρμόδιο Διοικητικό Δικαστήριο το 2020. Παρά το γεγονός ότι το Δικαστήριο δέχθηκε ότι οι συνθήκες διαβίωσης για τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα είναι «αναμφισβήτητα σκληρές» λαμβάνοντας επίσης υπόψιν ότι δεν δικαιούνται στέγαση όπως οι αιτούντες άσυλο, εν τούτοις συμπέρανε ότι υγιείς, μόνοι και νέοι θα ήταν ικανοί παρ’ ολ’ αυτά με κάποιο τρόπο να επιβιώσουν κάτω από αυτές τις συνθήκες. 

Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο Farhad δεν ήταν ευάλωτος, παρά το γεγονός ότι είχε πέσει θύμα σοβαρής βίας στο Αφγανιστάν και είχε λάβει επείγουσα ιατρική περίθαλψη. Περαιτέρω και ενώ βρισκόταν στη Γερμανία, ο Farhad διαγνώστηκε επίσης με σοβαρή ψυχολογική διαταραχή και τραύμα ως αποτέλεσμα της δουλειάς του με τις διεθνείς δυνάμεις στο Αφγανιστάν.

Εν τούτοις, το Δικαστήριο τον θεώρησε ως ένα υγιή, μη ευάλωτο, μόνο άνδρα που ήταν δυνατόν να απελαθεί στην Ελλάδα. 

Συνεπώς, ο Farhad επιστράφηκε αναγκαστικά στην Αθήνα τον περασμένο Ιούλιο, αφού Γερμανοί αξιωματικοί μπήκαν, ξημερώματα στο δωμάτιό του στη δομή φιλοξενίας, τον οδήγησαν στο αεροδρόμιο και τον απέλασαν.

Με την επιστροφή του στην Αθήνα, ο Farhad παραδόθηκε στην Αστυνομική Διεύθυνση του Αεροδρομίου όπου του δόθηκε σημείωμα της Αστυνομίας για 10 ημέρες. Σύμφωνα με το σημείωμα, όφειλε να μεταβεί στην Υπηρεσία Ασύλου για να προχωρήσει την υπόθεσή του. Ωστόσο, το σημείωμα δεν ανέφερε καμία διεύθυνση όπου θα μπορούσε να απευθυνθεί για βοήθεια ή να ζητήσει κατάλυμα ή κάποιο μέρος για να μείνει. Αντίθετα, ανέφερε ξεκάθαρα ότι δεν διέθετε διεύθυνση διαμονής.

Ο Farhad χωρίς κανένα ταυτοποιητικό έγγραφο στα χέρια του, χωρίς τηλέφωνο και χρήματα δεν είχε ιδέα για το πού να ζητήσει βοήθεια. Συμπατριώτες του τον συμβούλευσαν  να αναζητήσει καταφύγιο σε δομή φιλοξενίας αιτούντων άσυλο σε προάστιο της Αθήνας. Εκεί κατοικεί άτυπα μέχρι σήμερα. Μετά από τις έντονες χιονοπτώσεις τον Φεβρουάριο του 2022 και, ως μέρος ενός συνεχιζόμενου σχεδίου για την απομάκρυνση όλων των αυτοσχέδιων κατασκευών από τον καταυλισμό που διαμένει, οι αρχές κατεδάφισαν τη σκηνή του και τον τοποθέτησαν σε ένα κοντέινερ με άλλους μόνους άνδρες. Ως δικαιούχος διεθνούς προστασίας, ο Farhad δεν μπορεί να καταγραφεί επίσημα ως κάτοικος της δομής φιλοξενίας και δεν λαμβάνει κάποια υλική παροχή ή βοήθεια από το κράτος, όπως φαγητό. 

«Επτά μήνες έζησα σε διαφορετικές σκηνές και παραπήγματα μέσα στον καταυλισμό. Ζητούσα επανειλημμένα κάποιο κατάλληλο καταφύγιο. Μόνο μετά την τελευταία κακοκαιρία, με μετέφεραν σε ένα κοντέινερ. Δεν θα ξεχάσω εκείνες τις μέρες να ζω σε μια σκηνή καλυμμένη από χιόνι. Μόλις είχα φύγει από το παράπηγμα μου φτιαγμένο από χαρτοκιβώτια και ξύλα όπου έμενα, για να προσφέρω τη θέση μου σε μια άστεγη ανύπαντρη μητέρα και την κόρη της. Έμεινα ξανά με τους φίλους μου σε μια σκηνή κατασκήνωσης. Στη συνέχεια, οι έντονες χιονοπτώσεις παραλίγο να καταστρέψουν τη σκηνή μας. Έπρεπε να σπρώχνουμε από μέσα διαρκώς το χιόνι από την οροφή της σκηνής. Έκανε πολύ κρύο για να βγούμε έξω. Μετά από λίγες μέρες το χιόνι άρχισε να λιώνει και το νερό μπήκε στη σκηνή. Στο κοντέινερ που είμαι τώρα δεν έχει θέρμανση και κάνει ακόμα κρύο αλλά δεν συγκρίνεται με το κρύο που ένιωσα αυτές τις μέρες του παγετού και το νιώθω ακόμα στα κόκαλά μου».

Οκτώ μήνες μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα ο Farhad παραμένει ακόμη χωρίς την άδεια παραμονής του. Μέχρι πρόσφατα βρισκόταν ακόμη εν αναμονή του ραντεβού με τον αρμόδιο γραφείο ασύλου.  Σύμφωνα με τις οδηγίες της αστυνομίας κατά την επιστροφή του, ο ίδιος επισκέφθηκε επανειλημμένα την Υπηρεσία Ασύλου προκειμένου να λάβει άδεια παραμονής ή άλλο ταυτοποιητικό έγγραφο.

Κατά τη διάρκεια των επισκέψεών του στο αρμόδιο Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου, δεν του επετράπη η πρόσβαση και του είπαν να ζητήσει ένα ραντεβού μέσω του διαδικτύου, μια διαδικασία που είναι σχεδόν αδύνατη για άτομα που δεν έχουν τις απαιτούμενες γλωσσικές και τεχνικές δεξιότητες και βοήθεια, ιδιαίτερα για όσους στερούνται πρόσβασης σε βασικές παροχές. Ακόμη και όταν κατάφερε να στείλει ένα email, ο Farhad δεν έλαβε απάντηση.

Αφού οι δικηγόροι της RSA ανέλαβαν την υπόθεσή του, απευθύνθηκαν επίσης γραπτώς στην Υπηρεσία Ασύλου προκειμένου ο Farhad να λάβει την άδεια παραμονής του (ΑΔΕΤ) και ζήτησαν να του χορηγηθεί τουλάχιστον μια προσωρινή κάρτα ή άλλο έγγραφο ταυτοποίησης για να αποδείξει την ταυτότητά του στις αρχές και να εξυπηρετηθεί από τις δημόσιες υπηρεσίες και άλλες αρχές. Παρά τις αλλεπάλληλες εκκλήσεις σε διάφορα περιφερειακά Γραφεία Ασύλου της περιφέρειας Αττικής στην Αθήνα, καμία δεν ανταποκρίθηκε στο αίτημα του.

Μετά από περαιτέρω επικοινωνία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Ασύλου, δόθηκε τελικά ραντεβού στον Farhad, επτά μήνες μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα. Ωστόσο, αυτό το ραντεβού είναι αποκλειστικά για τη λήψη «Απόφασης ΑΔΕΤ», ένα έγγραφο απαραίτητο για την ενεργοποίηση της διαδικασίας έκδοσης της άδειας διαμονής του, η οποία θα γίνει ακολούθως σε άλλη ξεχωριστή διαδικασία.

Δυστυχώς, ακόμη και αυτό το πολυαναμενόμενο ραντεβού αναβλήθηκε την προγραμματισμένη ημέρα, καθώς η αρμόδια Περιφερειακή Υπηρεσία Ασύλου αντιμετώπισε τεχνικά προβλήματα και πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες μέρες. Την ώρα σύνταξης του  παρόντος κειμένου, ο Farhad έχει λαβει μόνο την «Απόφαση για την λήψη ΑΔΕΤ» και μία κάρτα  αιτούντος άσυλο ως προσωρινό ταυτοποιητικό έγγραφο. Η έκδοση της άδεια διαμονής (ΑΔΕΤ) ακόμη βρίσκεται σε εκκρεμότητα. Η ΑΔΤΕ είναι προϋπόθεση για την πρόσβαση του στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας.    

Αξίζει να σημειωθεί ότι για οκτώ μηνες δεν είχε χορηγηθεί στον farhad  ένα έγγραφο για να αποδεικνύει τ νομικό του καθεστώς στην Ελλάδα ως δικαιούχος διεθνούς προστασίας. Η πλήρης στέρηση νόμιμων εγγράφων μέχρι σήμερα στέρησε στον Farhad κάθε πρόσβαση σε δημόσιες αρχές και συναλλαγές με ιδιωτικές υπηρεσίες ή άτομα και φορείς στην Ελλάδα. Δεν ήταν σε θέση καν να βεβαιώσει το γνήσιο της υπογραφής του ενώπιον των αστυνομικών αρχών ή των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ).

Από την επιστροφή του στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 2021, ο Farhad ζει εξαθλιωμένος χωρίς πρόσβαση σε κοινωνικά δικαιώματα και στερούμενος ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος διαβίωσης. Δεδομένης της απουσίας των αναγκαίων εγγράφων δεν μπορεί να προβεί σε καμία ενέργεια για την εξεύρεση καταλύματος. Ακόμη και τα καταφύγια αστέγων απαιτούν την κατοχή άδειας παραμονής. Ούτε μπορεί να υποβάλει αίτηση για κοινωνικές παροχές (ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα), να λάβει αριθμό κοινωνικής ασφάλισης (ΑΜΚΑ), ΑΦΜ ή να έχει πρόσβαση σε ιατρικές ή ψυχιατρικές υπηρεσίες ή κατάλληλη θεραπεία, πόσο μάλλον να ανοίξει τραπεζικό λογαριασμό ή να εργαστεί.

Είναι σημαντικό ότι χωρίς έγγραφα, ο Farhad δεν έχει πρόσβαση επίσης στον εμβολιασμό για τον Covid-19. Αξίζει να σημειωθεί ότι για να επιτραπεί κάποιος να εισέλθει στο κτίριο του αρμόδιου γραφείου ασύλου πρέπει να προσκομίσει αποδεικτικό εμβολιασμού ή ανάρρωσης κατά του Covid-19 ή αρνητικό αποτέλεσμα ταχείας εξέτασης, και συνεπώς πρέπει να διαθέτει έναν αριθμό κοινωνικής ασφάλισης, είτε προσωρινό (ΠΑΑΥΠΑ ή ΠΑΜΚΑ) ή μόνιμο (ΑΜΚΑ) ενώ και πάλι απαιτούνται ταυτοποιητικό έγγραφο. Τίποτα από αυτά δεν υπάρχει στην περίπτωση του Farhad.

«Δεν είχα τίποτα όταν έφτασα στην Αθήνα. Ούτε ένα τηλέφωνο. Χωρίς χαρτιά. Χωρίς χρήματα. Τώρα είμαι εδώ επτά μήνες. Προσπάθησα να καταγραφώ επίσημα στη δομή φιλοξενίας, αλλά λένε ότι δεν γίνεται γιατί έχω άσυλο στην Ελλάδα. Έζησα μήνες μέχρι τώρα χωρίς μία στέγη. Πέρασα μήνες σε διάφορες σκηνές και παραπήγματα πριν με τοποθετήσουν σε ένα κοντέινερ μόλις πριν από λίγες μέρες. Ακόμα δεν έχω χαρτιά. Φοβάμαι να βγω από το καμπ για να μην με συλλάβουν. Στο κάμπ πάντα μου λένε ότι δεν έχω δικαίωμα να μείνω. Φοβάμαι ότι θα με πετάξουν στο δρόμο. Χρειάζομαι τα φάρμακά μου, πρέπει να εμβολιαστώ κατά του Covid-19 – αλλά δεν μπορώ. Τρώω ό,τι μοιράζονται μαζί μου οι άλλοι στο καμπ. Μερικές φορές δεν τρώω. Δεν έχω άλλα ρούχα από αυτά που φορώ. Κρυώνω. Εδώ και τέσσερις μήνες περπατάω στους δρόμους της Αθήνας με φίλους που έχουν ένα μικρό καροτσάκι για να μαζεύουμε χαρτοκιβώτια από τα σκουπίδια και να κερδίζουμε λίγα ευρώ όποτε είναι δυνατόν. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι είμαι πρόσφυγας στην Ελλάδα και δεν έχω καν χαρτιά. Δεν βλέπω μπροστά μου κάποιο μέλλον. Δεν καταλαβαίνω γιατί με δέχτηκαν πίσω. Είμαι αναγνωρισμένος πρόσφυγας στην Ευρώπη και δεν έχω τίποτα».

Οκτώ μήνες μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, ο Farhad εξακολουθεί να παλεύει να επιβιώσει καθώς η αβεβαιότητα και οι εξευτελιστικές συνθήκες διαβίωσης επιδεινώνουν ακόμη περισσότερο την ψυχική του κατάσταση.

Δυστυχώς, τώρα μπορεί να απαντήσει εμπεριστατωμένα στην ερώτηση του δικαστή κατά τη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας στη Γερμανία, δηλαδή γιατί δεν μπορεί να επιστρέψει μόνος στην Ελλάδα (ενώ όλη του η οικογένεια ζει και έχει νόμιμο δικαίωμα να παραμείνει στη Γερμανία ). Ο Farhad γνωρίζει πλέον πολύ καλά την απάντηση: «Στην Ελλάδα έχω καθεστώς πρόσφυγα αλλά δεν έχω τίποτα!»

Παρατηρήσεις της RSA επί του Σχεδίου Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη

Παρατηρήσεις της RSA επί του Σχεδίου Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη

Το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου υπέβαλε σε δημόσια διαβούλευση στις 7 Ιανουαρίου 2022 το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη. Η συζήτηση και διαμόρφωση της Στρατηγικής αποτελούν κρίσιμη ευκαιρία για την εκπόνηση μίας αποτελεσματικής πολιτικής ένταξης και για την αντιμετώπιση των «χρόνιων και συστηματικών εμποδίων και διακρίσεων κατά των προσφύγων όσον αφορά την πρόσβασή τους σε βασικά κοινωνικά δικαιώματα», τα οποία καταγράφει συστηματικά η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA).

Στο παρόν παρατίθενται παρατηρήσεις και στοχευμένες προτάσεις της οργάνωσης για την ενίσχυση και εξειδίκευση δράσεων της Εθνικής Στρατηγικής για τις απαραίτητες νομοθετικές τροποποιήσεις για την επίτευξή τους.

Κατεβάστε τις παρατηρήσεις της RSA επί του Σχεδίου Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη

Πρόσφυγες στην Ελλάδα βιώνουν τον τρίτο μήνα ανθρωπιστικής κρίσης και πείνας


Πρόσφυγες στην Ελλάδα βιώνουν τον τρίτο μήνα ανθρωπιστικής κρίσης και πείνας

Παρά τις συνεχείς εκκλήσεις ανθρωπιστικών οργανώσεων και τα δεκάδες δημοσιεύματα αναφορικά με το οικονομικό αδιέξοδο το οποίο βιώνουν τους τελευταίους μήνες χιλιάδες πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα, το πρόβλημα δεν έχει επιλυθεί. Το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου δεν εκπλήρωσε μέχρι σήμερα την δέσμευσή του να καταβληθεί το μηνιαίο επίδομα στους αιτούντες άσυλο μέσω τραπεζικών καρτών από πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την Ε.Ε.  Για τους εκατοντάδες άλλους οι οποίοι δεν δικαιούνται το επίδομα και δεν έχουν άλλους πόρους διαβίωσης έχει διακοπεί η σίτιση στους καταυλισμούς. Τα κενά που αφορούν κυρίως την σίτιση αλλά όχι μόνο, προσπαθούν να καλύψουν ανθρωπιστικές οργανώσεις και αλληλέγγυες ομάδες, καθώς και οι πρόσφυγες με αλληλοβοήθεια μεταξύ τους.

Οι αιτούντες άσυλο δικαιούνται, μέχρι την ολοκλήρωση της εξέτασης του αιτήματός τους, «υλικές συνθήκες υποδοχής» για την αξιοπρεπή διαβίωσή τους, βάσει της ευρωπαϊκής και ελληνικής νομοθεσίας. Ως τέτοιες αναγνωρίζονται η στέγη, η τροφή, ο ρουχισμός, καθώς και το οικονομικό βοήθημα για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών. Η οικονομική αυτή βοήθεια παρέχεται στους αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα μέσω προγράμματος που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ωστόσο, λόγω των καθυστερήσεων που έχουν προκύψει μετά την μετάβαση του προγράμματος για στήριξη με χρηματικό επίδομα από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην ελληνική κυβέρνηση την 1η Οκτωβρίου του 2021, υπολογίζεται ότι περί τα 36.000 άτομα δεν έχουν λάβει το βοήθημα έκτοτε. 

Το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, μετά από καταγγελίες, διαβεβαίωσε στα μέσα Οκτωβρίου ότι το προβλεπόμενο χρηματικό βοήθημα θα καταβληθεί τέλος του ίδιου μηνός, και εφεξής θα καταβάλλεται απολογιστικά. Σήμερα, δύο μήνες μετά, οι άνθρωποι δεν έχουν λάβει ακόμη το οικονομικό βοήθημα. Το γεγονός ότι οι πρόσφυγες δεν λαμβάνουν αυτό το διάστημα επίδομα έχει επιπτώσεις και στις τοπικές αγορές από τις οποίες προμηθεύονταν αγαθά.

Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) είναι σε επικοινωνία με δεκάδες ευάλωτους  αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες που πλέον αναγκάζονται να ζουν σε κατάσταση ακραίας φτώχειας χωρίς τη δυνατότητα να καλύψουν βασικές βιωτικές τους ανάγκες. Το Δεκέμβριο η οργάνωση χορήγησε κουπόνια σουπερμάρκετ στους ωφελούμενούς της και ευάλωτες οικογένειες που διαμένουν σε διαμερίσματα του ESTIA και αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας αλλά πλέον και πείνας. Μεταξύ αυτών είναι άτομα που εξαρτώνται από ειδική διατροφή αφού πάσχουν από χρόνια νοσήματα, καθώς και πολλά μικρά παιδιά.  

Αιτούντες άσυλο στους καταυλισμούς καταγγέλλουν την ποιότητα φαγητού

Αιτούντες άσυλο στους καταυλισμούς καταγγέλλουν την ποιότητα φαγητού

Δεν τρώγονται τα γεύματα που μας μοιράζουν. Όμως δεν έχουμε άλλη επιλογή. Είτε το τρώμε είτε δεν τρώμε, πονάει το στομάχι

Εξαιτίας της προσωρινής διακοπής παροχής του επιδόματος που δικαιούνται, οι αιτούντες άσυλο λαμβάνουν πλέον γεύματα μέσα στους καταυλισμούς, τα οποία – σύμφωνα με πληροφορίες που διαθέτουν οι οργανώσεις και αιτούντες άσυλο – είναι συχνά κακής ποιότητας τροφή και όχι πλήρως μαγειρεμένη. Από την παροχή σίτισης στους καταυλισμούς εξαιρούνται, ωστόσο, άτομα που δεν λαμβάνουν υλικές συνθήκες υποδοχής διότι είτε δεν έχουν ακόμα καταγραφεί, είτε έχει απορριφθεί το αίτημα ασύλου τους, ή έχουν λάβει καθεστώς διεθνούς προστασίας. 

Τους τελευταίους μήνες, οι πρόσφυγες έχουν διαμαρτυρηθεί με κινητοποιήσεις τους για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Πρόσφυγες στην δομή του Ελαίωνα τονίζουν ότι τα παιδιά τους κλαίνε τη νύχτα από την πείνα και οι μητέρες δεν μπορούν να αγοράσουν βρεφικό γάλα, αντ’ αυτού πολτοποιούν μπισκότα στο νερό. Στη Ριτσώνα, αναφέρουν επιπλέον ότι λόγω της έλλειψης επιδόματος δεν μπορούν να μεταβούν σε νοσοκομεία και δυσκολεύονται να καλύψουν έξοδα για φάρμακα. 

«Δεν τρώγονται τα γεύματα που μας μοιράζουν. Όμως δεν έχουμε άλλη επιλογή. Είτε το τρώμε είτε δεν τρώμε,  πονάει το στομάχι», λέει μία πολύτεκνη μητέρα που έχει και ένα μωρό και διαμένει με την οικογένειά της στη δομή της Μαλακάσας. «Δεν έχουμε ούτε λεφτά για το εισιτήριο του τρένου για να πάμε στην Αθήνα να ψάξουμε για φαγητό στα σκουπίδια από τις λαϊκές αγορές και σε ανθρωπιστικές οργανώσεις. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον εδώ στον καταυλισμό, να δανειστούμε λεφτά από συγγενείς στο εξωτερικό… αλλά μέχρι πότε; Στην αρχή βγάζαμε μία άκρη με λίγα λεφτά που είχαμε. Τώρα πλέον τα παιδιά μας κάποια βράδια πάνε να κοιμηθούν με άδειο στομάχι και δάκρια στα μάτια. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τους πούμε: Δεν πειράζει. Θα περάσει κι αυτό». Ένας πατέρας από τον καταυλισμό του Ελαιώνα με ένα τετράχρονο αγοράκι δηλώνει πως δεν μπορεί να ολοκληρώσει την διαδικασία αίτησης βίζας για οικογενειακή επανένωση με την γυναίκα του στην Γερμανία γιατί του λείπουν τα λεφτά που ζητά η πρεσβεία για την κάλυψη του παράβολου. «Από το κέτερινγκ παίρνουμε μονάχα το νερό. Το φαγητό δεν τρώγεται. Δανείζομαι λεφτά για να ταΐσω το αγόρι μου. Και τώρα δεν μπορώ να ολοκληρώσω ούτε την αίτηση επανένωσης με την μάνα του παιδιού μου».

Χωρίς φαγητό μέσα στα διαμερίσματα ESTIA

Χωρίς φαγητό μέσα στα διαμερίσματα ESTIA

Παράλληλα, στο τέλος Νοεμβρίου υπήρχαν περίπου 14.500 περιπτώσεις πολύ ευάλωτων  που διέμεναν σε διαμερίσματα του προγράμματος ESTIA, που επίσης υλοποιείται πλέον εδώ και ένα χρόνο από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, οι οποίοι δεν μπορούσαν ούτε να επωφεληθούν από τη διανομή φαγητού όπως ισχύει για τους καταυλισμούς. Αιτούντες άσυλο που φιλοξενούνται από το πρόγραμμα ESTIA έχουν ενημερωθεί από υπάλληλους των οργανώσεων που τους φιλοξενούν ότι θα λάβουν το βοήθημα μετά την αλλαγή της χρονιάς. Υπάλληλοι διαφόρων φορέων που υλοποιούν το πρόγραμμα στέγασης, βρίσκονται  πολλές φορές αντιμέτωποι με τις συχνές και απελπισμένες ερωτήσεις των ωφελούμενών τους σχετικά με την επαναλειτουργία χορήγησης του επιδόματος. Σε κάποιες περιπτώσεις μοιράστηκαν από συγκεκριμένους φορείς διευθύνσεις άλλων ανθρωπιστικών οργανώσεων όπου ίσως μπορούν οι άνθρωποι να βρουν φαγητό, ενώ σε άλλες δόθηκαν μία φορά μικρά πακέτα με τρόφιμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, οι αιτούντες άσυλο σύμφωνα με τις δηλώσεις τους έμειναν αβοήθητοι. 

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μίας μονογονεϊκής οικογένειας με τρία παιδιά που διαμένει σε διαμέρισμα ESTIA. Η μητέρα έχει πολλαπλά προβλήματα υγείας και δεν έχει τη δυνατότητα να πληρώσει ούτε τα φάρμακα που της έχει συνταγογραφήσει ο ψυχίατρός της. «Ο γιος μου είναι έξι ετών. Ξεκίνησε το νηπιαγωγείο φέτος. Κλαίει όταν θέλω να τον πάω εκεί. Δεν έχουμε χρήματα και έτσι δεν μπορώ να του δώσω φαγητό για το σχολείο. Ούτε μπορώ να αγοράσω τα σχολικά είδη. Και αν δεν τον πάω στο σχολείο, με ρωτάνε γιατί δεν τον πηγαίνω», λέει η γυναίκα. Μία οικογένεια με 6 παιδιά που επίσης ζει σε διαμέρισμα ESTIA περιγράφει ως εξής την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει: «Η κόρη μας έχει υποστεί σοβαρούς τραυματισμούς σε τροχαίο ατύχημα που της συνέβη στην Ελλάδα. Οι γιατροί μας λένε ότι είναι πολύ αδύναμη τώρα. Δεν έχουμε χρήματα εδώ και δύο μήνες, από τότε που σταμάτησαν να δίνουν το χρηματικό βοήθημα. Δεν έχουμε χρήματα ούτε για φαγητό, ούτε για το σχολείο. Μια κυρία μας δώρισε μερικά τετράδια. Τα παιδιά μας τα μοιράστηκαν. Στο σχολείο χρησιμοποιούν το ίδιο τετράδιο για διαφορετικές τάξεις. Δεν έχουμε πάνες. Τα παιδιά μας δεν έχουν ζεστά ρούχα». 

Σε δεινή θέση αναγνωρισμένοι και απορριφθέντες

Σε δεινή θέση αναγνωρισμένοι και απορριφθέντες

Τρέχω με το αναπηρικό μου καροτσάκι από μία εκκλησία στην άλλη, από μία ανθρωπιστική οργάνωση στην άλλη να μαζέψω φαγητό και πάνες

Παράλληλα, το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου δηλώνει ότι «όσοι μετανάστες έχουν λάβει τελεσίδικες αρνητικές αποφάσεις, έχουν υποχρέωση αποχώρησης από τη χώρα. Εναλλακτικά δύνανται με απόφαση της Ελληνικής Αστυνομίας να οδηγούνται σε προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης». Ανάμεσα σε αυτούς που έχουν απορριφθεί βρίσκονται πολλοί πρόσφυγες από Συρία και Αφγανιστάν των οποίων οι αιτήσεις απορρίφθηκαν με την αιτιολογία ότι η Τουρκία είναι «ασφαλής τρίτη χώρα» για αυτούς. Ωστόσο, η Τουρκία από τον Μάρτιο του 2020 έως σήμερα δεν έχει δεχτεί καμία επανεισδοχή από την Ελλάδα, οπότε αυτοί οι άνθρωποι καταλήγουν σε ένα νομικό κενό χωρίς δικαιώματα και στήριξη. 

Για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες που μένουν ακόμα σε καταυλισμούς, το Υπουργείο παραπέμπει στο δικαίωμα πρόσβασης στο πρόγραμμα ένταξης HELIOS το οποίο παρέχει μεταξύ άλλων στήριξη για ανεξάρτητη στέγαση για 6-12 μήνες από την χορήγηση καθεστώτος, στην δυνατότητα εύρεσης εργασίας και επίσης στα επιδόματα που μπορούν να αιτηθούν για τη στήριξή τους. Για να επωφεληθούν από το πρόγραμμα HELIOS θα πρέπει να ξεπεράσουν σημαντικές  δυσκολίες, ιδίως να μισθώσουν διαμέρισμα με δικούς τους πόρους εφόσον είναι υποχρεωτική η προσκόμιση μισθωτηρίου για να λάβουν επίδομα στέγασης. Οι  αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, που δεν έχουν άλλη δυνατότητα από το να παραμείνουν άτυπα μέσα σε καταυλισμούς, προκειμένου να μην μείνουν άστεγοι στο δρόμο, αποτελούν πλέον το μεγαλύτερο ποσοστό των περίπου 3.000 άτυπα διαμενόντων στους καταυλισμούς. 

Μία πενταμελής οικογένεια από το Αφγανιστάν η οποία πήρε άσυλο το 2019 όταν διέμενε στο ΚΥΤ στη Μόρια της Λέσβου, ζούσε εδώ και ενάμιση χρόνο σε σκηνές και αυτοσχέδια καταλύματα μέσα στη δομή του Ελαιώνα. Πρόσφατα μετακόμισαν σε ένα κοντέινερ που είχε εγκαταλειφθεί από τους προηγούμενους χρήστες του: «Τους πρώτους μήνες εδώ στη δομή μας παρείχαν κάποιο φαγητό. Η κάρτα μετρητών μας είχε κοπεί εδώ και καιρό. Είχαμε εγγραφεί στο πρόγραμμα HELIOS όταν ήμασταν ακόμα στην Μόρια άλλα δεν προχώρησε τίποτα. Όταν ξαναζητήσαμε εδώ στον Ελαιώνα να εγγραφούμε πάλι, μας είπαν ότι ήταν πολύ αργά για να μας γράψουν. Ο σύζυγός μου μαζεύει χαρτοκιβώτια για 5-10 ευρώ την ημέρα για να μπορούμε να αγοράσουμε κάποια τρόφιμα. Μερικές φορές πεινάμε αλλά απλά δεν έχουμε τίποτα να φάμε», λέει η μητέρα. 

Όπως έχουν επισημάνει 28 οργανώσεις ήδη από τα μέσα Οκτωβρίου σε κοινό δελτίο τύπου, το 60% των ανθρώπων που ζουν σε καταυλισμούς της ηπειρωτικής χώρας δεν λαμβάνουν φαγητό. Ανάμεσα τους έγκυες γυναίκες, μονογονεϊκές οικογένειες, παιδιά και χρόνια ασθενείς και ασθενείς με ειδικότερες ιατρικές και διατροφικές ανάγκες. Σε ορισμένες περιοχές, δεν παρέχεται καν φαγητό σε όσους τέθηκαν σε καραντίνα λόγω του COVID-19, αναφέρουν οι οργανώσεις.  Mε απάντησή της στις αρχές Δεκεμβρίου σε κοινή επιστολή οργανώσεων, η Ευρωπαία Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γίοχανσον, τονίζει μεταξύ άλλων ότι έχει επανειλημμένα θέσει το ζήτημα της διακοπής των υλικών συνθηκών υποδοχής στις Ελληνικές Αρχές. Επισημαίνει επίσης την ανάγκη υλοποίησης βιώσιμων συστημάτων ένταξης, που θα διευκολύνουν τη μετάβαση των αναγνωρισμένων προσφύγων στην αυτόνομη διαβίωση, αλλά και την πρόσβασή τους στις κοινωνικές παροχές επί ίσοις όροις με τους Έλληνες πολίτες.

Περίπου 2.500 αναγνωρισμένοι πρόσφυγες έμεναν σε διαμερίσματα του ESTIA στα τέλη Νοεμβρίου, ωστόσο είναι άγνωστος ο αριθμός αυτών που συνεχίζουν να διαμένουν εκεί ενώ έχουν ενημερωθεί για την λήξη του χρόνου φιλοξενίας τους έναν μήνα μετά την θετική απόφαση στο αίτημα ασύλου τους. Αυτοί οι άνθρωποι σε πολλές περιπτώσεις βιώνουν την πείνα ήδη για μεγαλύτερα διαστήματα, εφόσον τους έχει διακοπεί το επίδομα νωρίτερα με το που έλαβαν την θετική απόφαση ασύλου. «Ήμασταν για μήνες άστεγοι ενώ ήμουν έγκυος επειδή δεν κατάφερνα να υποβάλω αίτημα ασύλου μέσω Skype,» λέει μία ανάπηρη μητέρα βρέφους ενός έτους. «Μόλις πήραμε άσυλο ξανακόπηκε το επίδομά μας και άρχισαν να μας πιέζουν να φύγουμε από το διαμέρισμα που μόνο λίγους μήνες πριν μας είχε δοθεί. Φοβόμαστε πολύ γιατί από την μία δεν έχουμε πού αλλού να βρούμε στέγη, από την άλλη έχουμε δει φίλους να λαμβάνουν εξώδικα και να απειλούνται πλέον με δικαστήρια. Η κατάστασή μας για άλλη μία φορά στην Ελλάδα είναι τραγική. Πάλι δεν έχουμε λεφτά να φάμε, που να βρούμε τα λεφτά να νοικιάσουμε σπίτι για το HELIOS. Τρέχω με το αναπηρικό μου καροτσάκι από μία εκκλησία στην άλλη, από μία ανθρωπιστική οργάνωση  στην άλλη να μαζέψω φαγητό και πάνες».

Τις τελευταίες εβδομάδες, πρωτοβουλίες αλληλεγγύης απευθύνουν εκκλήσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη συλλογή ειδών πρώτης ανάγκης. Ωστόσο τα είδη που συγκεντρώνονται δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί. 

Ενόψει των ανωτέρω, η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) ζητά την άμεση συνέχιση της χορήγησης του χρηματικού βοηθήματος στους αιτούντες άσυλο για τη συμμόρφωση της Πολιτείας με την υποχρέωση παροχής υλικών συνθηκών υποδοχής. 

Ενημέρωση για την συγκέντρωση Η/Υ για παιδιά πρόσφυγες

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΘΕΡΜΑ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΘΕΡΜΑ

Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο – RSA από κοινού με την κολεκτίβα Στην πρίζα, ολοκλήρωσαν τον πρώτο κύκλο συγκέντρωσης ηλεκτρονικών υπολογιστών για παιδιά που ζουν σε ΚΥΤ ή διαμερίσματα με τις οικογένειες τους.

Συνολικά συγκεντρώθηκαν 15 μηχανήματα (φορητοί υπολογιστές και σταθεροί) τα οποία έπειτα από πρώτο τον τεχνικό έλεγχο που έγινε οι περισσότεροι από αυτούς μπορούν -με μικρές βελτιώσεις/αναβαθμίσεις- να διατεθούν άμεσα.

Η διανομή των Η/Υ σε παιδιά που υπάρχει ήδη διαπιστωμένη ανάγκη έχει ήδη ξεκινήσει

UPDATE 8/6
Ευχαριστούμε όλες και όλους εσάς που έχετε αγκαλιάσει την πρωτοβουλία! 
Στα ράφια της Πρίζας έχουν αρχίσει να έρχονται οι πρώτοι υπολογιστές, όμως ακόμα απέχουμε από τον στόχο. 

Μπορείτε να συνεχίσετε να φέρνετε τους παλιούς σας υπολογιστές ως την Παρασκευή 11/6.
Στη συνέχεια θα δημοσιεύσουμε έναν αναλυτικό απολογισμό (πόσοι υπολογιστές έφτασαν σε εμάς, πόσοι επισκευάστηκαν, πόσοι διατέθηκαν και που) καθώς και επόμενα βήματα στην προσπάθεια αυτή. 

Υπενθυμίζουμε το κάλεσμα:

Συνεχίζουμε μέχρι την Παρασκευή 11/6
Χάρισε τον παλιό σου υπολογιστή σε ένα παιδί πρόσφυγα 
Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), σε συνεργασία με την κολεκτίβα «Στην Πρίζα» αναλαμβάνουν από κοινού πρωτοβουλία για την συγκέντρωση παλαιών φορητών υπολογιστών, τελευταίας 8ετίας, οι οποίοι θα διανεμηθούν σε παιδιά προσφύγων ώστε να μπορούν να παρακολουθήσουν τα εξ αποστάσεως εκπαιδευτικά μαθήματα.


Στη Ελλάδα τα παιδιά πρόσφυγες ζουν σε τραγικές συνθήκες, στα ΚΥΤ, σε κοντέινερ ή ακόμη και σε διαμερίσματα και τα περισσότερα από αυτά είναι αποκλεισμένα από την πρόσβαση στην εκπαίδευση. Εν μέσω πανδημίας τα παιδιά στην συντριπτική τους πλειοψηφία στερούνται τεχνικών μέσων ώστε να μπορούν να παρακολουθήσουν μαθήματα εξ αποστάσεως άτυπης ή τυπικής εκπαίδευσης. Με αφορμή πρόσφατη έρευνα για την εκπαίδευση από την RSA έχουν εντοπιστεί  συγκεκριμένες περιπτώσεις παιδιών που χρειάζονται υπολογιστή για να παρακολουθήσουν τα σχολικά μαθήματα και για το σκοπό αυτό καλούμε όσοι ενδιαφέρονται να διαβάσουν παρακάτω το πώς μπορούν να βοηθήσουν.


Για την κάλυψη των αναγκών των παιδιών, θα χρειαστούμε φορητούς υπολογιστές σε λειτουργική κατάσταση που με μια αναβάθμιση ή συντήρηση να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τις εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών. Θα θέλαμε δηλάδη να έχουν λειτουργική κάμερα και μικρόφωνο, και να μην έχουν «δύσκολες βλάβες», χαλασμένα πληκτρολόγια ή σπασμένες οθόνες.

Η συλλογή των υπολογιστών θα γίνει στον χώρο της κολεκτίβας «Στην Πρίζα».
Διεύθυνση: Νηλέως 36 Θησείο, Αθήνα.
Ώρες: Δευτέρα έως Παρασκευή 10:00 με 18:00
Τηλέφωνο: 211-7802500.

Στην έκθεση που δημοσιεύεται στην αγγλική γλώσσα με τίτλο «Excluded and Segregated. The vanishing education of refugee children in Greece», η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) αναλύει τους φραγμούς σε διαφορετικά επίπεδα στην εκπαίδευση μέσα από τη ματιά των παιδιών-προσφύγων, των γονέων τους και των εκπαιδευτικών.

Η έκθεση εντοπίζει αρχικά την απουσία τακτικής λεπτομερούς δημοσίευσης επίσημων στατιστικών σχετικά με τον αριθμό των παιδιών-προσφύγων σχολικής ηλικίας που διαμένουν στη χώρα, τον αριθμό των παιδιών που έχουν εγγραφεί στα σχολεία και τον αριθμό των παιδιών που τελικά παρακολουθούν την τυπική εκπαίδευση. Επισημαίνει τα προβλήματα στη δομή του ειδικού πλαισίου για την εκπαίδευση που εφαρμόζεται στην Ελλάδα από το 2016, όπως ενδεικτικά η αποτυχία της έγκαιρης δημιουργίας και στελέχωσης τάξεων υποδοχής και οι καθυστερήσεις στην οργάνωση της μεταφοράς των παιδιών στα σχολεία. Στη συνέχεια, περιγράφει τον αντίκτυπο που έχουν οι ευρύτερες πλημμέλειες στη διαδικασία ασύλου και στο σύστημα υποδοχής της χώρας στην πρόσβαση των παιδιών στην εκπαίδευση. Οι δε ξενοφοβικές συμπεριφορές στο σχολείο, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, δημιουργούν περαιτέρω δυσκολίες για αυτά τα παιδιά. Τέλος, γίνεται αναφορά στις επιπτώσεις των περιορισμών μετακίνησης λόγω της πανδημίας του COVID-19 που επηρεάζουν τη φυσική παρουσία στα σχολεία, καθώς και της αδυναμίας πρόσβασης στην τηλεκπαίδευση.

Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα περιλαμβάνει τρία ειδικά υποστηρικτικά μέτρα για την ένταξη των παιδιών προσφύγων: Νηπιαγωγεία μέσα στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) και στις δομές φιλοξενίας της ηπειρωτικής χώρας, Δομές Υποδοχής για την Εκπαίδευση των Προσφυγοπαίδων (ΔΥΕΠ), ήτοι απογευματινά μαθήματα σε δημόσια σχολεία, και πρωινές Τάξεις Υποδοχής (ΤΥ) εντός των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) σε καθορισμένα δημόσια σχολεία. Το πλαίσιο συμπληρώνεται από τους Συντονιστές / Συντονίστριες Εκπαίδευσης Προσφύγων (ΣΕΠ) που λειτουργούν ως «γέφυρα» μεταξύ του εκπαιδευτικού συστήματος και των οικογενειών των προσφύγων.

Ο αποκλεισμός των παιδιών-προσφύγων από το εκπαιδευτικό σύστημα έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ. Από τα διαθέσιμα επίσημα στατιστικά στοιχεία καταδεικνύεται μία ταχεία και ραγδαία πτώση των εγγραφών παιδιών-προσφύγων σε δημόσια σχολεία τα τελευταία δύο χρόνια, από 12.867 τον Ιούνιο του 2019 σε 8.637 τον Μάρτιο του 2021. Οι εκπαιδευτικοί τονίζουν ότι η πραγματική φοίτηση στο σχολείο βρίσκεται σε δραματικά χαμηλό ποσοστό. Ο αποκλεισμός οφείλεται σε μια σειρά ελλείψεων στην εφαρμογή του εκπαιδευτικού πλαισίου, στις καθυστερήσεις στη δημιουργία τάξεων υποδοχής και ΔΥΕΠ και στην πρόσληψη διδακτικού προσωπικού, στην απουσία ή ανεπάρκεια υπηρεσιών μεταφοράς.

Η υπόθεση του καταυλισμού στην Ριτσώνα Ευβοίας είναι ένα εμβληματικό παράδειγμα του αποκλεισμού των παιδιών-προσφύγων από την τυπική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Μετά τον διπλασιασμό του πληθυσμού το 2020, ο καταυλισμός φιλοξενεί 2.763 πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων πάνω από 800 παιδιά σχολικής ηλικίας. Ενώ οι νέες τάξεις δεν έχουν ακόμη στελεχωθεί, δεν υπάρχουν αρκετά λεωφορεία για να μεταφερθούν όλα τα παιδιά στο σχολείο ώστε να παρακολουθήσουν μαθήματα στις τάξεις που λειτουργούν από πέρυσι. Σήμερα, όλα τα παιδιά του καταυλισμού παραμένουν εκτός σχολείου, ενώ η Δήμαρχος Χαλκιδέων έχει αντιταχθεί στην πρόσβασή τους σε τοπικά σχολεία, υποστηρίζοντας ότι η σχολική υποδομή δεν δύναται να απορροφήσει επιπλέον μαθητές και ότι η ένταξή τους θα δημιουργούσε κινδύνους για τη δημόσια υγεία λόγω της πανδημίας του COVID -19. Ο μισαλλόδοξος δημόσιος λόγος κατά της εκπαίδευσης παιδιών προσφύγων, με αναφορές σε κινδύνους για τη δημόσια υγεία, εξακολουθεί να παρατηρείται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.

«Το πιο σημαντικό πρόβλημα είναι ότι τα παιδιά αποκλείονται από το δικαίωμα στην εκπαίδευση, υπάρχουν περίπου 830 μαθητές που είναι εκτός σχολείου… Έχουμε λάβει πολλές κενές υποσχέσεις, αλλά περιμένουμε ακόμα να μας δοθεί αυτή η ευκαιρία. Και ξέρετε, αν κάποιος δεν είναι σε θέση να επικοινωνήσει με μια τοπική κοινότητα, τότε πώς μπορεί να υπάρξει αλληλοκατανόηση και πως μπορούν να μας γνωρίσουν;»

A*, κορίτσι αιτούσα άσυλο από το Αφγανιστάν).

Η πρόσβαση των παιδιών-προσφύγων στην εκπαίδευση επιβαρύνεται περαιτέρω από παράγοντες που απορρέουν από ευρύτερες ελλείψεις στο ελληνικό σύστημα ασύλου, συμπεριλαμβανομένων των εμποδίων στη διαδικασία ασύλου, των επισφαλών συνθηκών διαβίωσης και της διακοπής της στέγασης. Τα χαμηλότερα ποσοστά εγγραφής εντοπίζονται στα παιδιά-πρόσφυγες στα νησιά. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στα ΚΥΤ, η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών δεν έχει πρόσβαση στην εκπαίδευση, ακόμη και σε μη τυπική εκπαίδευση.

«Στη σκηνή (στη Μόρια) δεν μπορούσαμε να μελετήσουμε. Το καλοκαίρι είχε πολλή ζέστη, το χειμώνα πολύ κρύο. Έπρεπε να περάσουμε πολλές ώρες σε ουρές. Δεν μπορούσαμε να κοιμηθούμε ήρεμοι, γιατί υπήρχαν τσακωμοί και φωτιές. Συχνά ξυπνούσαμε από τον ήχο των κραυγών. Μερικές φορές η αστυνομία χτυπούσε ανθρώπους και έριχνε δακρυγόνα όταν υπήρχαν τσακωμοί ή διαδηλώσεις. Ποτέ δεν αισθανόμασταν ασφαλείς ή ήρεμοι.»

(H*, 11χρονο αγόρι από το Αφγανιστάν).

Βάσει των περιορισμών περιορισμούς κυκλοφορίας που επιβλήθηκαν στα ΚΥΤ και στους καταυλισμούς τον Μάρτιο του 2020 μετά το ξέσπασμα της πανδημίας του COVID-19, επιτρέπεται η έξοδος από τη δομή μόνο ενός μέλους ανά οικογένεια ή ενός εκπροσώπου ανά ομάδα από τις 7 το πρωί έως τις 7 το βράδυ. Οι περιορισμοί κυκλοφορίας παρατάθηκαν διαδοχικά ακόμη και μετά το πέρας της καραντίνας για τον υπόλοιπο πληθυσμό τον Μάιο του 2020, πυροδοτώντας έντονη κριτική κατά των διακρίσεων εις βάρος των προσφύγων. Ενώ το κλείσιμο των σχολείων λόγω της πανδημίας οδήγησε στην μετάβαση του εκπαιδευτικού συστήματος στη δυσμενή πραγματικότητα της τηλεκπαίδευσης, τα περισσότερα παιδιά-πρόσφυγες εξακολουθούν να στερούνται τα απαραίτητα μέσα για φοίτησή τους, όπως πρόσβαση στο Διαδίκτυο, τεχνικό εξοπλισμό και γλωσσικές δεξιότητες για την πλοήγηση στην πλατφόρμα που έχει συσταθεί από τις αρχές για την τηλεκπαίδευση και λειτουργεί στα ελληνικά.

«Τον Μάρτιο του 2020, με την πρώτη καραντίνα, ο γιος μου δεν μπορούσε να συμμετάσχει σε διαδικτυακά μαθήματα, επειδή είχαμε μόνο ένα τηλέφωνο, το οποίο το είχα μαζί μου όταν δούλευα. Το ίδιο συνέβη τον Νοέμβριο με τη δεύτερη καραντίνα… Κάποιος μας δώρισε ένα τάμπλετ. Αλλά έχω δύο παιδιά. Μια μέρα έδινα στο μεγαλύτερο γιό μου τη δυνατότητα να παρακολουθήσει το μάθημα, την άλλη μέρα στο μικρότερο μου…»

(J*, Αφγανός πατέρας, Αθήνα).

Η εμμονή της κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη δημιουργία μεγάλων δομών για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο, μακριά από αστικά κέντρα, επιβεβαιώνει τους φόβους περαιτέρω αποκλεισμού και διαχωρισμού των παιδιών-προσφύγων. Το μνημόνιο συνεργασίας σχετικά με το προγραμματισμένο «ΚΥΤ πολλαπλών χρήσεων» στη Λέσβο προβλέπει τη διεξαγωγή σχολικής εκπαίδευσης εντός των εγκαταστάσεων, όπου δεν καθίσταται δυνατή η παρακολούθηση σε δημόσιο σχολείο.

« (…)Ο διαχωρισμός δεν είναι η απάντηση. Η τοποθέτηση αυτών των παιδιών σε σχολεία μέσα στους καταυλισμούς ή ο περιορισμός της εκπαίδευσής τους σε απομακρυσμένες/περιορισμένες δομές δεν αποτελεί εναλλακτική λύση. Όχι μόνο είναι δικαίωμα κάθε παιδιού να έχει πρόσβαση στην εκπαίδευση, αλλά και με να το αποκλείσεις, αυτό καταστρέφει περαιτέρω ψυχική και σωματική του υγεία. Πρέπει να θυμόμαστε ότι πολλά από αυτά τα παιδιά δεν μπόρεσαν να πάνε στο σχολείο στην πατρίδα τους λόγω πολέμου και συχνά αντιμετώπισαν βία και πείνα. Πρέπει να αγκαλιάσουμε κάθε παιδί και να επιτρέψουμε σε όλους να μεγαλώσουν στις κοινωνίες μας»

(Εκπαιδευτικός σε νησί του Αιγαίου).

Με βάση τα εκτεθέντα, η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) διατυπώνει τις ακόλουθες συστάσεις:

  • Ο πρωταρχικός στόχος οποιασδήποτε ουσιαστικής εκπαιδευτικής πολιτικής πρέπει να είναι η ένταξη των παιδιών προσφύγων στα δημόσια σχολεία με την απαραίτητη υποστήριξη. Προς τούτο, το Υπουργείο Παιδείας πρέπει να συνεχίσει την τακτική εποπτεία και αξιολόγηση της λειτουργίας των ΤΥ-ΖΕΠ και ΔΥΕΠ και να διεξάγει διαβουλεύσεις με τον εκπαιδευτικό τομέα για τον εντοπισμό συγκεκριμένων μέτρων βελτίωσης των πολιτικών.
  • Το Υπουργείο Παιδείας πρέπει να διασφαλίσει την τακτική δημοσίευση λεπτομερών στατιστικών στοιχείων σχετικά με τον αριθμό των παιδιών-προσφύγων σχολικής ηλικίας που ζουν στη χώρα, τον αριθμό των παιδιών που έχουν εγγραφεί σε σχολεία και τον αριθμό των παιδιών που φοιτούν πραγματικά.
  • Το Υπουργείο Παιδείας πρέπει να διασφαλίσει την ομαλή και απρόσκοπτη πρόσβαση των παιδιών προσφύγων στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα μέσω του έγκαιρου καθορισμού των απαιτούμενων τάξεων, της πρόσληψης διδακτικού προσωπικού και των μέτρων για τη μεταφορά των παιδιών.
  • Ο περιορισμός των αιτούντων άσυλο σε μεγάλες δομές μακριά από αστικά κέντρα, μεταξύ άλλων στα σύνορα, δεν επιτρέπει στο κράτος να συμμορφωθεί με την υποχρέωσή του να εγγυάται στα παιδιά το δικαίωμα στην εκπαίδευση, όπως καταδεικνύει η ελληνική πρακτική. Για το λόγο αυτό, πρέπει να αποφευχθεί το μοντέλο της υποδοχής σε απομονωμένα μεγάλα κέντρα και η εφαρμογή των διαδικασιών των συνόρων.
  • Πρέπει να αποφευχθεί ο διαχωρισμός στο εκπαιδευτικό σύστημα. Η δημιουργία παράλληλων συστημάτων εκπαίδευσης εντός των δομών, με βάση την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ή με τη μορφή ξεχωριστών απογευματινών τάξεων κατά κανόνα για τους πρόσφυγες, οδηγεί στη δημιουργία «εκπαιδευτικών γκέτο».
  • Τα μέτρα για τη δημόσια υγεία δεν πρέπει να συνεπάγονται διακριτική μεταχείριση. Τυχόν επείγοντα μέτρα που επηρεάζουν την ελεύθερη κυκλοφορία πρέπει να σέβονται το δικαίωμα και την υποχρέωση των παιδιών να φοιτούν στο σχολείο.
Διαβάστε την πλήρη έκθεση εδώ

* Τα ονόματα έχουν ανωνυμοποιηθεί για τη διαφύλαξη της ιδιωτικότητας και της ασφάλειας των ατόμων. 

Κατεβάστε τις παρατηρήσεις επί του σ/ν​
Κατεβάστε τις παρατηρήσεις επί του σ/ν​

Το υπό διαβούλευση Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης για τη μεταρρύθμιση διατάξεων του οικογενειακού δικαίου έχει ως στόχο την «ενίσχυση της ενεργού παρουσίας και των δύο γονέων στην ανατροφή του τέκνου». Ωστόσο, οι επί μέρους διατάξεις παρουσιάζουν ανησυχητικά κενά ως προς την συμμόρφωση της Πολιτείας με την υποχρέωσή της, απορρέουσα από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που κυρωθηκε με τον Ν 4531/2018, να διασφαλίζει στην έννομη τάξη της μία έμφυλη κατανόηση της ενδοοικογενειακής βίας και «μια ολοκληρωμένη προσέγγιση η οποία λαμβάνει υπόψη τη σχέση μεταξύ των θυμάτων, των δραστών, των παιδιών και του ευρύτερου κοινωνικού τους περιβάλλοντος», στην κρίσιμη δε συγκυρία της ραγδαίας αύξησης των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, καθώς και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.[1] Στο πλαίσιο αυτό, παρατηρούνται με ανησυχία, με αφορμή την υποβολή του Σχεδίου Νόμου, διάχυτες τάσεις στο δημόσιο λόγο, αντίθετες με τις υποχρεώσεις που δεσμεύουν τις αρχές βάσει της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.[2]

Παράλληλα, δεν φαίνεται να ελήφθησαν υπόψη από το Υπουργείο οι ευάλωτες ομάδες παιδιών στις οποίες θα εφαρμοστούν οι προτεινόμενες διατάξεις, όπως οι αιτούντες άσυλο και οι πρόσφυγες που ζουν στην Ελλάδα,[3] ενώ δεν προβλέπονται τα απαραίτητα μέτρα, όπως η διερμηνεία και η εμπλοκή των κοινωνικών υπηρεσιών, για να καταστεί δυνατή η διαπίστωση των αναγκών των παιδιών και η πρόσβαση της εν λόγω κατηγορίας πληθυσμού στις προτεινόμενες διαδικασίες διαμεσολάβησης.[4]

Στο παρόν κατατίθενται σύντομες παρατηρήσεις της Υποστήριξης Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) επί των συγκεκριμένων επιπτώσεων των επιλεγμένων διατάξεων του Σχεδίου Νόμου στην προστασία των παιδιών που υφίστανται και εκτίθενται σε κακοποίηση και ενδοοικογενειακή βία, με ιδιαίτερη προσοχή στην αυξημένη ευαλωτότητα ορισμένων ομάδων όπως οι πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο που ζουν στην Ελλάδα.

Κατεβάστε τις παρατηρήσεις επί του σ/ν

Σημειώσεις:

 

  1. Το Βήμα, «Κορωνοϊός : Η καραντίνα απογείωσε την ενδοοικογενειακή βία», 24 Νοεμβρίου 2020, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/3vYwW0c, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Στραγητική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, COM(2021) 142, 24 Μαρτίου 2021, 11. ↑
  2. Βλ. Δημόσια Επιστολή προς την Ανώνυμη Εταιρεία «ANTENNA TV», 19 Μαρτίου 2021, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/3fhJ06L. ↑
  3. Βλ. Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, Κατευθυντήριες Οδηγίες για την προστασία των γυναικών και των κοριτσιών κατά την πρώτη υποδοχή στην Ελλάδα και τη διαδικασία ασύλου, 2011, 8, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/39c7ESc. ↑
  4. Ομάδα Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών για τις Διακρίσεις σε βάρος των Γυναικών και των Κοριτσιών, Έκθεση για την Ελλάδα, A/HRC/44/51/Add.1, 29 Ιουνίου 2020, σκ. 67, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/3w8rzv9. ↑

 

Στο παρόν σημείωμα παρέχονται επίκαιρες πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων όσων επιστρέφονται στο πλαίσιο επανεισδοχών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, επί τη βάσει κύριας παρέμβασης (third party intervention) της Υποστήριξης Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) και του Ιδρύματος PRO ASYL που κατατέθηκε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) στις 24 Φεβρουαρίου 2021 στην υπόθεση Alaa Asaadκατά Ολλανδίας.

Κατεβάστε το Νομικό Σημείωμα
Κατεβάστε το Νομικό Σημείωμα