By Ec Άλλα θέματα Γυναίκες Πρόσφυγες Δημοσιεύσεις Ειδήσεις Θέματα 25 Νοεμβρίου 2024

«Ο ήλιος θα ανατείλει ξανά!»

Αφγανές γυναίκες στην Ελλάδα ενώνουν τις φωνές τους σε αλληλεγγύη με τις γυναίκες και τα κορίτσια στο Αφγανιστάν για την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών

Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), σε συνεργασία με επτά Αφγανές γυναίκες και κορίτσια που ζουν στην Ελλάδα και τις οποίες υποστηρίζουμε νομικά, δημιούργησε ένα ξεκάθαρο πολυμεσικό μήνυμα για τις γυναίκες που υπομένουν κακουχίες και καταπίεση στο Αφγανιστάν.

Στο πλαίσιο των 16 ημερών ακτιβισμού κατά της έμφυλης βίας – μιας ετήσιας διεθνούς εκστρατείας που διαρκεί από τις 25 Νοεμβρίου (Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών) έως τις 10 Δεκεμβρίου (Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) – συνεργαστήκαμε με Αφγανές γυναίκες που ζουν στην Ελλάδα. Ορισμένες συμμετείχαν δημιουργώντας βίντεο όπου τραγουδούν, απαγγέλλουν, απαιτούν ελευθερία για τον λαό τους, ενώ άλλες εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους στις Αφγανές γυναίκες στην πατρίδα τους μέσα από τη ζωγραφική και την ποίηση. Σε ξεχωριστή δημοσίευση, μοιραζόμαστε ένα κείμενο εμπνευσμένο από την εμπειρία της Setara*, μιας 26χρονης δημοσιογράφου, δασκάλας και ακτιβίστριας για τα δικαιώματα των γυναικών που ζει σήμερα στην Ελλάδα. Η Setara* μας μίλησε για το ταξίδι της, την κατάσταση στο Αφγανιστάν και το ισχυρό μήνυμα που θέλει να στείλει στις γυναίκες και τα κορίτσια που ζουν εκεί.

Αυτό το μήνυμα επιδιώκει να ενωθεί με την παγκόσμια κραυγή διαμαρτυρίας και αλληλεγγύης, ρίχνοντας φως στις συστημικές παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων που υφίστανται οι Αφγανές γυναίκες και κορίτσια από τότε που οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την εξουσία, τον Αύγουστο του 2021.

Από το περασμένο καλοκαίρι, Αφγανές γυναίκες σε όλο τον κόσμο δημιουργούν βίντεο όπου τραγουδούν, μια εκκωφαντική διαμαρτυρία ενάντια στους νόμους των Ταλιμπάν που το απαγορεύουν. Μέσα από τη φωνή τους, τα λόγια και την τέχνη τους, αυτές οι γυναίκες σπάνε τη σιωπή και στέλνουν το μήνυμά τους σε όλο τον κόσμο.

«Θέλουμε να υψώσουμε τη φωνή μας, ενάντια σε όλες τις αντιξοότητες, και να σταθούμε αλληλέγγυες με όλες τις γυναίκες και τα κορίτσια του Αφγανιστάν. Αυτό που μας συμβαίνει στο Αφγανιστάν είναι βαναυσότητα και τρόμος», λέει στην RSA η Soraya*, η οποία διέφυγε από την εξουσία των Ταλιμπάν με την οικογένειά της, αφού διώχθηκε επειδή υποστήριζε κρυφά άλλες γυναίκες με μαθήματα γραφής και ανάγνωσης. «Εσείς, οι αδελφές μας, Αφγανές γυναίκες και κορίτσια στην πατρίδα, είστε οι πιο θαρραλέοι άνθρωποι σε αυτόν τον κόσμο! Μπορεί να προσπαθήσουν να μας φιμώσουν και να μας κρύψουν, αλλά εμείς θα αγωνιστούμε και θα σταθούμε όρθιες μέχρι τέλους. Παρά τους Ταλιμπάν, είμαστε ακόμα εδώ. Σε εσάς, φωνάζω: ‘AZADI’ [Ελευθερία]!».

Μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία το 2021, έχουν εκδοθεί πάνω από 80 διατάγματα, τα οποία απαλείφουν συστηματικά τα θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών στο Αφγανιστάν. Οι γυναίκες και τα κορίτσια έχουν αποκλειστεί σε μεγάλο βαθμό από την εκπαίδευση, την εργασία και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, με εξαιρετικά περιορισμένη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και καμία ελευθερία μετακίνησης ή συμμετοχής σε αθλητικές δραστηριότητες. Το καλοκαίρι του 2024, οι Ταλιμπάν εισήγαγαν το πρώτο Πακέτο Νόμων περί «Ηθικής και Αρετής» (Επίσημη Εφημερίδα αριθ. 1452, 31.07.24), επιβάλλοντας ακόμα πιο αυστηρούς περιορισμούς. Σύμφωνα με αυτόν τον νόμο, μέχρι και η φωνή μιας γυναίκας θεωρείται πλέον «ιδιωτική» και δεν πρέπει να ακούγεται δημόσια. Και αυτή, πρέπει να «καλύπτεται». Δύο μήνες μετά την απαγόρευση αυτή, ένας νέος κανόνας απαγόρευσε στις γυναίκες ακόμα και να ακούν η μια τη φωνή της άλλης.

Το άρθρο 13 του Νόμου «Περί διάδοσης της αρετής και αποτροπής της ανηθικότητας», που δημοσιεύθηκε στις 31 Ιουλίου 2024, σχετικά με τα μέτρα που σχετίζονται με την κάλυψη των γυναικών» αναφέρει:

§1 Μια γυναίκα υποχρεούται να καλύπτει ολόκληρο το σώμα της.
§2 Μια γυναίκα πρέπει να καλύπτει το πρόσωπό της ώστε να αποτρέπεται οποιοδήποτε «fitna» [κοινωνική αναταραχή ή χάος, που μπορεί να οδηγήσει σε αμαρτία].
§3 Οι γυναικείες φωνές (σε τραγούδι, ύμνο ή απαγγελία δυνατά σε συγκέντρωση) επίσης πρέπει να καλύπτονται.
§4 Τα ρούχα μιας γυναίκας δεν πρέπει να είναι λεπτά, κοντά ή στενά.
§5 Είναι ευθύνη των γυναικών να κρύβουν το σώμα και το πρόσωπό τους από τους άνδρες που δεν είναι mahram – στενοί συγγενείς.
§6 Είναι υποχρέωση για τις μουσουλμάνες και ευσεβείς γυναίκες να καλύπτονται μπροστά σε μη πιστές ή ανήθικες γυναίκες, ώστε να μην προκληθεί fitna.
§7 Απαγορεύεται σε μη συγγενείς άνδρες να κοιτάζουν το σώμα ή το πρόσωπο μιας γυναίκας. Ομοίως, απαγορεύεται στις γυναίκες να κοιτούν άγνωστους άντρες.
§8 Αν μια ενήλικη γυναίκα βγει από το σπίτι για κάποια επείγουσα ανάγκη, είναι υποχρεωμένη να κρύψει τη φωνή, το πρόσωπο και το σώμα της.

Το Αφγανιστάν κατατάσσεται σήμερα ως η πιο επικίνδυνη χώρα στον κόσμο για τις γυναίκες, σύμφωνα με τον Δείκτη για τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια 2023 . Ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ, Richard Bennett, χαρακτήρισε τις συστηματικές παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών και κοριτσιών στο Αφγανιστάν ως «έμφυλη δίωξη και θεσμοθετημένη μορφή έμφυλου απαρτχάιντ». Η επιβολή της ακραίας ερμηνείας της Σαρία από τους Ταλιμπάν έχει καταδικαστεί ευρέως από όργανα του ΟΗΕ και πολλές χώρες. Στις 4 Οκτωβρίου 2024, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αποφάνθηκε σε δύο υποθέσεις που εισήγαγε η Αυστρία ότι οι Αφγανές γυναίκες υπό την εξουσία των Ταλιμπάν πληρούν αυτομάτως τις προϋποθέσεις για το καθεστώς του πρόσφυγα. Η αναγνώριση αυτή δεν απαιτεί τη συνεκτίμηση άλλων εξατομικευμένων στοιχείων δίωξης- η ιθαγένεια και το φύλο από μόνα τους είναι επαρκείς λόγοι.

Μηνύματα από Αφγανές γυναίκες που ζουν στην Ελλάδα

Προς τις αδελφές μας, γυναίκες και κορίτσια, που αντέχουν ήδη τρία χρόνια υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν

«Εσείς, οι αδελφές μας, Αφγανές γυναίκες και κορίτσια στην πατρίδα, είστε οι πιο θαρραλέοι άνθρωποι σε αυτόν τον κόσμο! Μη σταματήσετε να υπερασπίζεστε τα δικαιώματά σας, μη σταματήσετε να αγωνίζεστε για το μέλλον σας, ακόμη και αν, προς το παρόν, δεν σας επιτρέπεται να δείτε τον έξω κόσμο ή να μιλήσετε δημόσια. Μην εγκαταλείπετε την ελπίδα! Η ελπίδα είναι αυτό που συντηρεί την ανθρωπιά μας. Μπορεί να προσπαθήσουν να μας φιμώσουν και να μας κρύψουν, αλλά εμείς θα αγωνιστούμε και θα σταθούμε όρθιες μέχρι τέλους. Σε εσάς, φωνάζω: ‘AZADI’ [Ελευθερία]!»
Soraya*

«Η δύναμή μας βρίσκεται στην ενότητα! Πρέπει να ενώσουμε τις φωνές μας σε όλο το Αφγανιστάν και σε όλο τον κόσμο. Μαζί μπορούμε να διεκδικήσουμε και να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας, την ελευθερία μας, την αξιοπρέπειά μας. Ας μιλήσουμε εμείς, τα κορίτσια και οι γυναίκες του Αφγανιστάν! Δώστε μας το δικαίωμα να ζήσουμε!»
Arezu*

«Κρατήστε τις ελπίδες σας. Μη σταματήσετε να ονειρεύεστε ένα καλύτερο μέλλον. Οι σκοτεινές μέρες θα τελειώσουν. Θα έρθουν φωτεινές μέρες. Ο ήλιος θα ανατείλει ξανά. Τα αστέρια θα λάμψουν, και εμείς θα γίνουμε πιο δυνατές. Εμείς, οι γυναίκες, θα τα καταφέρουμε. Κανείς δεν έχει τη δύναμη να μας λυγίσει».
Setara*

«Η ζωή υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν για τις Αφγανές γυναίκες είναι αδιανόητη για τους ξένους» | Soraya* (28 ετών) – μητέρα, δασκάλα και υπερασπίστρια των δικαιωμάτων των γυναικών

Η ζωή υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν για τις Αφγανές γυναίκες είναι αδιανόητη για τους ξένους. Δεν μπορείς να ξεφύγεις από τους αμέτρητους τοίχους που σε περικλείουν. Είσαι κρυμμένη πίσω από τη μπούρκα [που καλύπτει πλήρως το σώμα και το πρόσωπο], περιορισμένη στο σπίτι, φιμωμένη. Δεν υπάρχει εκπαίδευση, εργασία, αθλητισμός, υγειονομική περίθαλψη. Είμαστε πάντα υπό τον έλεγχο και εξαρτημένες από τους άνδρες. Είναι σαν να ζούμε σε μια φυλακή, χωρίς έξοδο. Είμαστε επίσης εκτεθειμένες στη βία μέσα στο σπίτι: πρέπει να διαχειριζόμαστε το νοικοκυριό, να αντέχουμε σκληρά λόγια και συχνά ξυλοδαρμούς και βάναυση συμπεριφορά.

Είμαι τυχερή που ο σύζυγός μου δεν είναι σαν τους Ταλιμπάν, αλλά έχω ζήσει υπό την εξουσία τους. Τους έχω αντιμετωπίσει παντού γύρω μου. Δεν θέλω ποτέ να το ξαναζήσω αυτό. Δεν θέλω τα παιδιά μου να περάσουν τα ίδια. Η πικρία, ο τρόμος και ο φόβος έχουν καταστρέψει την υγεία και τη ζωή μου για πάντα. Εύχομαι να έρθει η ελευθερία σε όλους τους Αφγανούς, αλλά νιώθω ότι δεν ακούγομαι.

«Εσείς, οι αδελφές μας, Αφγανές γυναίκες και κορίτσια στην πατρίδα, είστε οι πιο θαρραλέοι άνθρωποι σε αυτόν τον κόσμο! Μη σταματήσετε να υπερασπίζεστε τα δικαιώματά σας, μη σταματήσετε να αγωνίζεστε για το μέλλον σας, ακόμη και αν, προς το παρόν, δεν σας επιτρέπεται να δείτε τον έξω κόσμο ή να μιλήσετε δημόσια. Μην εγκαταλείπετε την ελπίδα! Η ελπίδα είναι αυτό που συντηρεί την ανθρωπιά μας. Μπορεί να προσπαθήσουν να μας φιμώσουν και να μας κρύψουν, αλλά εμείς θα αγωνιστούμε και θα σταθούμε όρθιες μέχρι τέλους. Παρά τους Ταλιμπάν, είμαστε ακόμα εδώ. Σε εσάς, φωνάζω: ‘AZADI’ [Ελευθερία]!».

«Αυτό έχτισαν οι Ταλιμπάν: Μια μεγάλη βασανιστική φυλακή για τις γυναίκες» | Arezu* (27) - ποιήτρια, συγγραφέας, δασκάλα

Οι Ταλιμπάν μας βλέπουν, εμάς τα κορίτσια και τις γυναίκες, ως αντικείμενα προς κατανάλωση, εκμετάλλευση, απόρριψη. Οι γυναίκες δεν έχουν το δικαίωμα να παίρνουν αποφάσεις που αφορούν τη ζωή τους. Οι άνδρες παίρνουν όλες τις αποφάσεις γι’ αυτές. Αν μια γυναίκα τολμήσει να υπερασπιστεί τον εαυτό της, θα τη φιμώσουν ή ακόμα και θα τη σκοτώσουν. Στα μάτια των Ταλιμπάν, οι γυναίκες δεν είναι άνθρωποι. Είναι άψυχα αντικείμενα.

Οι γυναίκες στερούνται τις πιο απλές ελευθερίες: την ελευθερία να βγουν από το σπίτι τους, να επιλέξουν τα ρούχα τους, να δείξουν το πρόσωπό τους, να μιλήσουν, να εργαστούν ή να χτίσουν ένα μέλλον. Πρέπει απλώς να υπακούουν, χωρίς κανένα δικαίωμα επιλογής. Αν μια γυναίκα δεν έχει άνδρα “κηδεμόνα” (πατέρα, αδελφό, σύζυγο), δεν της επιτρέπεται να εργαστεί, να βγει έξω ή να ζήσει ανεξάρτητη. Τα κορίτσια και οι γυναίκες πρέπει να αντέξουν μια πραγματικότητα εξαιρετικά σκληρή, αφόρητη. Συχνά εξαναγκάζονται σε γάμους που δεν επέλεξαν, με άνδρες που πρέπει να υπακούουν και να υπηρετούν, και από τους οποίους εξαρτώνται. Πολλές γυναίκες έχουν κατάθλιψη, τις κυριεύει η απελπισία, επιχειρούν να αυτοκτονήσουν, συχνά με αυτοπυρπόληση, καθώς στερούνται κάθε αίσθηση ζωής ή ελευθερίας.

Μια τυπική μέρα για μια γυναίκα στο Αφγανιστάν είναι μια μέρα ατελείωτου εγκλεισμού. Από το πρωί έως το βράδυ, επιβιώνουν αποκλειστικά μέσα στα σπίτια-φυλακές τους, κάνοντας δουλειές του σπιτιού και φροντίζοντας τα παιδιά. Δεν έχουν καμία ευκαιρία για εκπαίδευση, ψυχαγωγία ή προσωπική ανάπτυξη. Δεν υπάρχει πρόοδος, δεν υπάρχει ελπίδα – μόνο στασιμότητα και δυστυχία. Αυτό έχτισαν οι Ταλιμπάν: Μια μεγάλη βασανιστική φυλακή για τις γυναίκες.

Ανησυχώ περισσότερο για την τρέχουσα κατάσταση στο Αφγανιστάν. Τα ίδια τα θεμέλια της κοινωνίας μας έχουν καταστραφεί. Μας έχουν σύρει εκατό χρόνια πίσω. Τι θα μάθουν τα παιδιά, πέρα από φανατισμό και πατριαρχία; Τα κορίτσια στερούνται ακόμα και την ευκαιρία να μάθουν να διαβάζουν ή να γράφουν. Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν θα έχουν κανένα μέλλον. Ολόκληρη η χώρα βυθίζεται στην απελπισία. Κάθε πρόοδος που είχαμε πετύχει έχει αφανιστεί.

Η μεγαλύτερη μου ευχή είναι για ειρήνη και ελευθερία, για όλους τους Αφγανούς και τις Αφγανές, αλλά ιδιαίτερα για τα κορίτσια. Θέλω να μπορούν να πηγαίνουν στο σχολείο, να χτίζουν τη ζωή τους και να κυνηγούν τους στόχους τους.

Η φωνή των Αφγανών γυναικών και κοριτσιών είναι απίστευτα δυνατή και ουσιαστική για μένα – κάθε φορά που υψώνουν τη φωνή τους για να αγωνιστούν για τα δικαιώματα και την ελευθερία τους. Θα είμαστε πάντα αλληλέγγυες μαζί τους.

Η δύναμή μας βρίσκεται στην ενότητα! Πρέπει να ενώσουμε τις φωνές μας σε όλο το Αφγανιστάν και σε όλο τον κόσμο. Μαζί μπορούμε να διεκδικήσουμε και να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας, την ελευθερία μας, την αξιοπρέπειά μας. Ας μιλήσουμε εμείς, τα κορίτσια και οι γυναίκες του Αφγανιστάν! Δώστε μας το δικαίωμα να ζήσουμε!

«Εσείς, οι αδελφές μας, Αφγανές γυναίκες και κορίτσια στην πατρίδα, είστε οι πιο θαρραλέοι άνθρωποι σε αυτόν τον κόσμο! Μη σταματήσετε να υπερασπίζεστε τα δικαιώματά σας, μη σταματήσετε να αγωνίζεστε για το μέλλον σας, ακόμη και αν, προς το παρόν, δεν σας επιτρέπεται να δείτε τον έξω κόσμο ή να μιλήσετε δημόσια. Μην εγκαταλείπετε την ελπίδα! Η ελπίδα είναι αυτό που συντηρεί την ανθρωπιά μας. Μπορεί να προσπαθήσουν να μας φιμώσουν και να μας κρύψουν, αλλά εμείς θα αγωνιστούμε και θα σταθούμε όρθιες μέχρι τέλους. Παρά τους Ταλιμπάν, είμαστε ακόμα εδώ. Σε εσάς, φωνάζω: ‘AZADI’ [Ελευθερία]!».

«Όταν ήρθαν οι Ταλιμπάν, μας πήραν ακόμα και το δικαίωμα να αναπνέουμε» | Setara* (26) – δημοσιογράφος, δασκάλα και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών

Σε ξεχωριστή δημοσίευση, μοιραζόμαστε ένα κείμενο εμπνευσμένο από την εμπειρία της Setara*, μιας 26χρονης δημοσιογράφου, δασκάλας και ακτιβίστριας για τα δικαιώματα των γυναικών που ζει σήμερα στην Ελλάδα. Η Setara* μας μίλησε για το ταξίδι της, την κατάσταση στο Αφγανιστάν και το ισχυρό μήνυμα που θέλει να στείλει στις γυναίκες και τα κορίτσια που ζουν εκεί.

ένα ποίημα - σε αλληλεγγύη με τις γυναίκες και τα κορίτσια στο Αφγανιστάν

Ποιήτρια: ανώνυμη
Ελεύθερη μετάφραση από τα Νταρί

Έγραψα αυτό το ποίημα με λαχτάρα και αναστεναγμό, πόσο στεναχωριέμαι
Με φυλακίζουν για το έγκλημα του χιτζάμπ¹

Μιλάω μόνο για τα σιωπηλά και καταπιεσμένα κορίτσια
Πώς πεθαίνουν από τη θλίψη στη φρίκη της φυλακής σου

Έμαθες ότι έχασα την πτήση;² Δεν ξέρεις;
Ποια όνειρα μετατράπηκαν σε εφιάλτη;

Ακόμα στάζει αίμα από τις πληγές της ποίησής μου, διότι
μέσα στη στενότητα της θλίψης, μπλέκομαι με πικρές λέξεις

Όσο συνδέεις τα δεσμά σου με τις σάπιες πεποιθήσεις
ο αέρας της νιότης φεύγει, είμαι κουρασμένη και γερασμένη

Χρειάζεται ελπίδα και αγάπη για να πετάξει η ελευθερία
Γιατί είμαι πάντα αλυσοδεμένη στους κύκλους της επιθυμίας;

βίντεο | Αφγανές γυναίκες τραγουδούν την αντίσταση

βίντεο | ένα μήνυμα - Αφγανή γυναίκα ζωγραφίζει τη λέξη Ελευθερία στο χώμα

*Τα ονόματα των προσώπων που αναφέρονται στην παρούσα δημοσίευση έχουν αλλάξει για λόγους προστασίας της ασφάλειας και της ιδιωτικής ζωής.

Χιτζάμπ ή μαντίλα ονομάζεται το κάλυμμα κεφαλής που φορούν οι μουσουλμάνες γυναίκες και αφήνει μόνο το πρόσωπο ορατό.
Αναφέρεται στις μαζικές προσπάθειες των ανθρώπων να φύγουν από το Αφγανιστάν με αεροπλάνο, μετά την κατάληψη της Καμπούλ (και συνεπώς της εξουσίας) από τους Ταλιμπάν στις 15/8/2021.