Το σύστημα ασύλου κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021: Η διαδικασία σε αριθμούς
Το σύστημα ασύλου κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021: Η διαδικασία σε αριθμούς
Στο παρόν συνοψίζονται και αναλύονται τα κυριότερα στατιστικά στοιχεία που αφορούν στη λειτουργία της διαδικασίας ασύλου κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021, όπως κατατέθηκαν από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου.
Κύρια στοιχεία
- Το ποσοστό αναγνώρισης σε α΄ βαθμό κυμάνθηκε στο 63%, σημειώνοντας μικρή αύξηση από το 2020 (60%). Το ποσοστό αναγνώρισης σε β΄ βαθμό παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό (8,2%), καίτοι ελαφρώς αυξημένο σε σχέση με το 2020 (5,2%).
- 30% των εκκρεμών αιτήσεων ασύλου αφορούν σε πολίτες Αφγανιστάν, πολλοί εκ των οποίων θα υπαχθούν στη διαδικασία του παραδεκτού βάσει της ΚΥΑ που χαρακτηρίζει την Τουρκία «ασφαλή τρίτη χώρα».
- Από τις 32.325 αποφάσεις α΄ βαθμού, μόνο 3.931 εκδόθηκαν στο πλαίσιο της διαδικασίας των συνόρων.
- Σε σύνολο 915 αποφάσεων απαραδέκτου στη διαδικασία των συνόρων, 453 αιτήσεις ασύλου απορρίφθηκαν ως απαράδεκτες κατ’εφαρμογή της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας», 428 εκ των οποίων σχετικά με πολίτες Συρίας. Μόνο 17 Σύροι έλαβαν προσφυγικό καθεστώς στο πλαίσιο της διαδικασίας συνόρων.
- Έχουν απορριφθεί συνολικά 1.121 προσφυγές λόγω της μη αυτοπρόσωπης παράστασης ή μη προσκόμισης βεβαίωσης διαμονής στις Επιτροπές Προσφυγών.
Καταγραφή αιτήσεων ασύλου
Από τις 8.859 προκαταγραφές αιτήσεων ασύλου, 3.377 πραγματοποιήθηκαν από την Ελληνική Αστυνομία και 2.540 από την ΥπΥΤ, ενώ η Υπηρεσία Ασύλου προέβη στην προκαταγραφή 2.942 αιτήσεων μέσω της υπηρεσίας Skype.
Στα τέλη Ιουνίου 2021, ο αριθμός των εκκρεμών αιτήσεων ασύλου σε α΄ βαθμό βρισκόταν στις 46.247, εκ των οποίων το 71% αφορά σε εκκρεμείς αιτήσεις για χρονικό διάστημα άνω του έτους από την ημερομηνία της πλήρους καταγραφής. Παράλληλα, 13.864 εκκρεμείς αιτήσεις, ήτοι 30% του συνόλου, αφορούν σε πολίτες Αφγανιστάν, πολλές εκ των οποίων πλέον θα εξεταστούν με βάση την πρόσφατη ΚΥΑ περί χαρακτηρισμού της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας». Παρακάτω παρατίθενται λεπτομέρειες ανά εθνικότητα:
Σε 26.599 περιπτώσεις, ήτοι 58% του συνόλου των εκκρεμών αιτήσεων στα τέλη Ιουνίου 2021, δεν είχε διεξαχθεί ακόμη η προσωπική συνέντευξη του αιτούντος:
Αποφάσεις ασύλου
Κατά το α΄ εξάμηνο του τρέχοντος έτους, η Υπηρεσία Ασύλου εξέδωσε 32.325 αποφάσεις α΄ βαθμού επί αιτήσεων ασύλου. Από αυτές, μόνο 3.931 εκδόθηκαν στο πλαίσιο της διαδικασίας των συνόρων δυνάμει του αρ. 90, παρ. 3 Ν 4636/2019, ενώ οι υπόλοιπες εκδόθηκαν υπό την κανονική διαδικασία. Παρατηρείται έτσι μία σημαντική συρρίκνωση του όγκου των υποθέσεων που εξετάζονται υπό τη διαδικασία των συνόρων σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, η οποία οφείλεται και στην δραστική μείωση των νέων αφίξεων στα νησιά. Δέον όπως σημειωθεί, ωστόσο, ότι κατά την ίδια περίοδο εξαιρέθηκαν από τη διαδικασία των συνόρων και παραπέμφθηκαν στην κανονική διαδικασία μόνο 1.433 αιτήσεις, αριθμός εξίσου χαμηλότερος από αυτόν των εξαιρέσεων που διατάχθηκαν από την Υπηρεσία Ασύλου κατά τα προηγούμενα έτη.[1] Επισημαίνεται, δε, ότι οι αιτούντες άσυλο που παραπέμπονται στην κανονική διαδικασία δεν εξαιρούνται πια από την εφαρμογή της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας».
Η Υπηρεσία Ασύλου εξέδωσε 6.991 αποφάσεις χορήγησης προσφυγικού καθεστώτος, 2.825 αποφάσεις χορήγησης επικουρικής προστασίας και 5.785 απορριπτικές ουσίας. Από τα στοιχεία προκύπτει γενικό ποσοστό αναγνώρισης 63% σε α΄ βαθμό, ήτοι άυξηση σε σχέση με το ποσοστό αναγνώρισης κατά το έτος 2020 (60%).
Παράλληλα, εκδόθηκαν συνολικά 3.836 αποφάσεις απαραδέκτου για λόγους όπως η εφαρμογή του Κανονισμού του Δουβλίνου, οι μεταγενέστερες αιτήσεις χωρίς νέα ουσιώδη στοιχεία ή η εφαρμογή της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας».
Στη διαδικασία συνόρων, το ποσοστό αναγνώρισης σε α΄ βαθμό κυμάνθηκε στο 67,7%.
Παράλληλα, από τις 915 αποφάσεις απαραδέκτου σε α΄ βαθμό που εκδόθηκαν στο πλαίσιο της διαδικασίας συνόρων, οι 453 αφορούν στην έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας» (428 σε πολίτες Συρίας, 19 Αφγανιστάν, 4 Σομαλίας και 1 Παλαιστίνης).[2] Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι, κατόπιν της έκδοσης της ΚΥΑ 42799/2021 περί χαρακτηρισμού της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» τον Ιούνιο του 2021, η εφαρμογή του ανωτέρω λόγου απαραδέκτου επεκτάθηκε και στην κανονική διαδικασία και εφαρμόζεται στο σύνολο της επικράτειας.
Στον β΄ βαθμό, οι Επιτροπές Προσφυγών εξέδωσαν 6.953 απορριπτικές αποφάσεις και αποφάσεις απαραδέκτου σε σύνολο 7.575 αποφάσεων κατά το α΄ εξάμηνο του 2021, ενώ χορήγησαν προσφυγικό καθεστώς σε 320 υποθέσεις και επικουρική προστασία σε 302. Καίτοι ελαφρώς αυξημένο σε σχέση με το ποσοστό αναγνώρισης στα τέλη του έτους (5,2%), το ποσοστό θετικών αποφάσεων σε β΄ βαθμό (8,2%) παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό.
Ως προς την εφαρμογή των αρ. 78, παρ. 3 και 97, παρ. 2 Ν 4636/2019 σχετικά με την απόρριψη της προσφυγής ως προδήλως αβάσιμης σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του προσφεύγοντος με την υποχρέωση αυτοπρόσωπης παράστασης ή προσκόμισης βεβαίωσης διαμονής στην Επιτροπή Προσφυγών, το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου σημειώνει ότι ο συνολικός αριθμός προσφυγών που έχουν απορριφθεί από την έναρξη ισχύος των διατάξεων έως τα τέλη Ιουνίου 2021 ήταν 1.121. Η συστηματική εφαρμογή του εν λόγω τυπικού λόγου απόρριψης των προσφυγών, σε συνδυασμό με την πιθανή έλλειψη νομικής συνδρομής στους προσφεύγοντες, αποτελεί σοβαρό εμπόδιο στην άσκηση του δικαιώματος στην προσφυγή.
Σημειώσεις
[1] Βλ. 15.788 το 2017, 21.020 το 2018 και 25.967 το 2019: AIDA, Country Report Greece, 2019 Update, Ιούνιος 2020, 92, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/3zgDoAE.
[2] Δέον όπως σημειωθεί ότι μόνο 17 Σύροι πολίτες έλαβαν προσφυγικό καθεστώς στο πλαίσιο της διαδικασίας συνόρων.