Τουλάχιστον 61 νεκροί και 59 αγνοούμενοι πρόσφυγες σε 27 ναυάγια στην Ελλάδα το 2024
61 πρόσφυγες ανασύρθηκαν νεκροί, ενώ άλλοι 59 αγνοούνται (και θεωρούνται πλέον νεκροί), σε 27 περιστατικά ναυαγίων στην Ελλάδα το 2024. Οι αριθμοί αυτοί προκύπτουν από τα στοιχεία που δημοσιεύουμε σήμερα για το σύνολο του έτους 2024, μετά από δική μας συλλογή και επεξεργασία.
Για τα στοιχεία αυτά, έχουμε συλλέξει όλα τα γνωστά περιστατικά που έχουν συμβεί στην Ελλάδα το 2024 με νεκρούς ή αγνοούμενους/ες, διασταυρώνοντας πληροφορίες από δημόσια διαθέσιμα στοιχεία: κυρίως από τις επίσημες ανακοινώσεις του ελληνικού και τουρκικού λιμενικού, αλλά και της Ύπατης Αρμοστείας του OHE για τους Πρόσφυγες, δημοσιεύσεις σε ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ, αναρτήσεις των οργανώσεων Alarm Phone και Aegean Boat Report. Έχουμε επίσης, διασταυρώσει τα στοιχεία με εκείνα του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, και συγκεκριμένα του Missing Migrants Project, το οποίο καταγράφει τα περιστατικά με θανάτους στα σύνορα ή κατά τη διαδικασία μετανάστευσης.
Επιπλέον, στην τουρκική πλευρά του Αιγαίου, καταγράφηκαν τουλάχιστον 42 νεκροί και 9 αναφερόμενοι αγνοούμενοι σε 8 περιστατικά ναυαγίων. Αν και οι αριθμοί αυτοί δεν είναι εξαντλητικοί, καθώς είναι αρκετά πιο περιορισμένη για εμάς η πρόσβαση στα στοιχεία της Τουρκίας, προκύπτει ότι συνολικά στο Αιγαίο, τουλάχιστον 171 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται το 2024, σε 35 προσφυγικά ναυάγια.
Σημειώνουμε, επίσης, ότι έχουμε καταγράψει επίσης τουλάχιστον 19 σωρούς που έχουν βρεθεί αλλά δεν έχουν αναγνωριστεί, και πιθανότατα σχετίζονται με προσφυγικά ναυάγια, οι οποίοι δεν συμπεριλαμβάνονται στο παραπάνω νούμερο. Οι σωροί αυτοί βρίσκονται συχνά σε προχωρημένη σήψη, γεγονός που καθιστά ακόμα πιο δύσκολη την αναγνώρισή τους και τον προσδιορισμό της αιτίας θανάτου.
Από τα 27 ναυάγια με νεκρούς ή αγνοούμενους που καταγράφηκαν στην Ελλάδα, 12 σημειώθηκαν στο Βόρειο Αιγαίο, 11 στο Νότιο Αιγαίο, και 4 στην Κρήτη. Στον χάρτη που παρατίθεται, απεικονίζονται τα νησιά στη θαλάσσια περιοχή των οποίων εντοπίστηκαν τα ναυάγια. Παρατηρούμε ότι τα περισσότερα ναυάγια με νεκρούς/ές ή αγνοούμενους/ες έχουν σημειωθεί στη θαλάσσια περιοχή της Σάμου (8), της Ρόδου (5) και της Λέσβου (3).
Έχουμε, ακόμα, αποτυπώσει μέσω γραφημάτων και οπτικοποιήσεων, τα περιστατικά ανά μήνα καθόλη τη διάρκεια του έτους. Με βάση αυτά τα στοιχεία, το τέλος του έτους ήταν το πλέον πολύνεκρο, με 9 συνολικά περιστατικά τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, και με τραγικό απολογισμό 36 νεκρούς και 41 αναφερόμενους ως αγνοούμενους.
Επιπλέον, υπάρχουν περιστατικά που καταγράφονται δημόσιες αναφορές άσκησης βίας από το ελληνικό λιμενικό κατά την διάρκεια της καταδίωξης και δη εμβολισμό της προσφυγικής βάρκας που χρήζουν ανεξάρτητης και αποτελεσματικής διερεύνησης. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του πρόσφατου ναυαγίου ανοιχτά της Ρόδου, στις 20/12/2024, όπου, «σύμφωνα με μαρτυρίες επιζώντων, ένα σκάφος του Λιμενικού Σώματος εμβόλισε βίαια ένα σκάφος που μετέφερε 27 άτομα (..)» με αποτέλεσμα τον βίαιο θάνατο 8 ατόμων, τρία εκ των οποίων ανασύρθηκαν διαμελισμένα.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), με την υποστήριξη της PRO ASYL, έχει αναλάβει εντός του 2024 τη νομική συνδρομή τουλάχιστον 7 νέων περιστατικών ναυαγίων με νεκρούς/ες ή αγνοούμενους/ες στην Λέσβο, τη Χίο, το Φαρμακονήσι, τη Κω και τη Ρόδο. Η παρεχόμενη νομική βοήθεια αφορά σε μία σειρά διαδικασιών που σχετίζονται με την ενημέρωση, την επικοινωνία με τις αρχές, την ταυτοποίηση θυμάτων και την ταφή τους, την καταγραφή αγνοουμένων, τις διαδικασίες ασύλου των επιζώντων ναυαγίων ή/και των οικογενειών τους, τη διασφάλιση συνθηκών για την υποδοχή και την ψυχοκοινωνική υποστήριξη τους, αλλά και τη λογοδοσία των αρχών για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ποινική διερεύνηση σχετικών υποθέσεων.
Διαπιστώνουμε ότι τα πολύνεκρα ναυάγια έχουν ενταθεί. Η ανυπαρξία ασφαλών και νόμιμων διαδρομών για τους ανθρώπους που αναζητούν άσυλο στην ΕΕ και οι πρακτικές αποτροπής που ακολουθούνται συστηματικά στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ κατά παράβαση στοιχειωδών κανόνων δικαίου, οδηγούν τόσους ανθρώπους στον θάνατο. Ενάμιση χρόνο μετά το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο, όπου πάνω από 600 άτομα έχασαν τη ζωή τους, τα ναυάγια και οι θάνατοι στα σύνορα εξακολουθούν να αποτελούν σχεδόν καθημερινότητα.
Ταυτόχρονα, τα θύματα των ναυαγίων και οι οικείοι τους αποστερούνται τα βασικά δικαιώματα τους. Γνωρίζουμε ότι συχνά, οι νεκροί στα σύνορα καταγράφονται και παραμένουν απλώς ως «αγνώστων στοιχείων». Εκλείπουν ή δεν εφαρμόζονται βασικά πρωτόκολλα για την καταγραφή, αναζήτηση και ταυτοποίηση αγνοούμενων και νεκρών αντίστοιχα, τις διαδικασίες ταυτοποίησης, ταφής, καθώς και ενημέρωσης και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης των οικείων τους – που συχνά είναι επιζώντες από τα ίδια ναυάγια.
Η ριζική μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών και ελληνικών πολιτικών για το άσυλο και τη μετανάστευση, με γνώμονα τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των προσφύγων και μεταναστών/ριών είναι επιτακτική, στον αντίποδα της «κανονικότητας» των θανάτων στα προσφυγικά ναυάγια. Πρώτο και απαραίτητο βήμα είναι η εξασφάλιση νόμιμων και ασφαλών οδών, ώστε όσοι και όσες αναζητούν άσυλο να μπορούν να ταξιδεύουν με ασφάλεια. Παράλληλα, οι νεκροί, οι αγνοούμενοι και οι οικογένειές τους δικαιούνται στήριξη και δικαιοσύνη. Είναι επιτακτική ανάγκη η υποστήριξη του αγώνα τους και ο τερματισμός των άδικων θανάτων στα σύνορα.
