ΘΑΝΑΤΟΙ ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ
Επιτακτική ανάγκη για χρήση κατάλληλων πρωτοκόλλων στα ναυάγια προσφύγων και μεταναστών
Θάνατοι στα σύνορα.
Επιτακτική ανάγκη για χρήση κατάλληλων πρωτοκόλλων στα ναυάγια προσφύγων και μεταναστών
Μέχρι πρόσφατα σοροί αγνοούμενων προσφύγων και μεταναστών ξεβράζονταν διάσπαρτα σε όλο το Αιγαίο, δύο μήνες από τα πολύνεκρα ναυάγια σε Πάρο, Φολέγανδρο και Αντικύθηρα. Οι επιζώντες – συγγενείς και συνταξιδιώτες των ανθρώπων αυτών που αναζητούσαν αγωνιωδώς στοιχεία για την τύχη τους, αντί να λάβουν την απαραίτητη ψυχοκοινωνική περίθαλψη υπό αξιοπρεπείς συνθήκες φιλοξενίας, οδηγήθηκαν στο Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης Αλλοδαπών (ΠΡΟΚΕΚΑ) Αμυγδαλέζας όπου παρέμειναν υπό διοικητική κράτηση για περισσότερο από ένα μήνα. Τα πρόσφατα ναυάγια ανέδειξαν για άλλη μία φορά τις τεράστιες ελλείψεις στην ενημέρωση, υποστήριξη και περίθαλψη των επιζώντων, στο συντονισμό για τη διαχείριση των θυμάτων των ναυαγίων όπως το πρωτόκολλο αναζήτησης και ταυτοποίησης των αγνοουμένων και νεκρών αντίστοιχα αλλά και την παραπομπή σε κατάλληλη δομή φιλοξενίας.
Φολέγανδρος, Τήνος, Σίφνος, Νάξος, Πάρος, Σίκινος, Κως, Σύμη, Ρόδος και Κρήτη. Η θάλασσα ξεβράζει σορούς εδώ και δύο μήνες και μοιάζει να μην έχει τέλος η τραγωδία. Εκτιμάται ότι ανήκουν στους άτυχους πρόσφυγες – αγνοούμενους από τα πρόσφατα ναυάγια. Κάτοικοι των νησιών για άλλη μία φορά φοβούνται να περπατήσουν κατά μήκος των ακτών τους, ανησυχώντας για τις εικόνες που μπορεί να αντικρύσουν.
Διασωθέντες κρατούμενοι και χωρίς ψυχοκοινωνική στήριξη
Διασωθέντες κρατούμενοι και χωρίς ψυχοκοινωνική στήριξη
Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο έχει αναλάβει την νομική εκπροσώπηση τριών οικογενειών διασωθέντων από τα πρόσφατα ναυάγια σε Αντικύθηρα και Πάρο που έχουν χάσει συγγενείς τους. Οι άνθρωποι αυτοί, παρά το σοκ και την επιβαρυμένη ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκονταν φαίνεται πως δεν έλαβαν ψυχολογικές πρώτες βοήθειες ενώ μεταφέρθηκαν σχεδόν άμεσα μετά τα τραγικά συμβάντα από τα νησιά στο ΠΡΟΚΕΚΑ στην Αμυγδαλέζα. Αρχικά πηγές του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου ανέφεραν ότι η μεταφορά των ναυαγών στην Αμυγδαλέζα γίνεται για να καταγραφούν και ότι ύστερα από δυο-τρεις ημέρες θα οδηγηθούν σε δομές υποδοχής. Τελικά κρατήθηκαν έως τις αρχές Φεβρουαρίου.
Κατά τη διάρκεια της κράτησης τους δεν είχαν επαρκή πρόσβαση σε τηλέφωνα για να επικοινωνήσουν με συγγενείς και υπηρεσίες σχετικές με την αναγνώριση των σορών ή την ανεύρεση των συγγενών τους και δεν έλαβαν στήριξη από ψυχολόγο, ενώ έμεναν έγκλειστοι σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, υπό ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής, χωρίς επαρκή ρουχισμό και θέρμανση και χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Η επικοινωνία με τους δικηγόρους τους ήταν επίσης δύσκολη, καθώς γίνονταν πάντα με την παρουσία αστυνομικών και υπό την πίεση χρόνου. Οι συνθήκες κράτησης επιβάρυναν ακόμα περισσότερο την ψυχολογική τους κατάσταση.
«Ήμασταν ψυχολογικά χάλια και μας πήγαν κατευθείαν σε κράτηση. Από το κακό στο χειρότερο. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε λάβει ούτε ψυχολογική ούτε κοινωνική βοήθεια. Οι αρχές μας παρέχουν μόνο φαΐ. Εάν οι ίδιοι δεν είχαμε τη δύναμη να συνεχίσουμε, θα είχαμε καταρρεύσει. Το μόνο που έβλεπαν τα παιδιά μέσα στην Αμυγδαλέζα, ήταν αστυνομικούς και συρματοπλέγματα», λέει ο Karim *, ο οποίος έχασε συγγενείς πρώτου βαθμού σε ένα από τα πρόσφατα ναυάγια.
Πλέον οι διασωθέντες έχουν μεταφερθεί σε ανοιχτό χώρο φιλοξενίας στην κεντρική Ελλάδα μακριά από τα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, παρόλο που μόνο εκεί θα μπορούσαν να λάβουν εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και υποδοχής. Η άμεση μεταφορά τους έστω και τώρα στο στεγαστικό πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ ΙΙ για ευάλωτους αιτούντες ασύλου κρίνεται επείγουσα και αναγκαία.
*Το όνομα έχει αλλάξει για λόγους προστασίας προσωπικών δεδομένων και ασφαλείας
Απουσία συντονισμένης ενημέρωσης για τους συγγενείς
Απουσία συντονισμένης ενημέρωσης για τους συγγενείς
Μετά τη γνωστοποίηση των ναυαγίων, συγγενείς και φίλοι των αγνοουμένων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό επικοινώνησαν με τις ελληνικές αρχές, με οργανώσεις και αλληλέγγυες ομάδες προκειμένου να βρουν στοιχεία για τους ανθρώπους αυτούς, οι σωροί των οποίων βρίσκονται διασκορπισμένες σε διάφορα νεκροτομεία της χώρας. Σε πολλές περιπτώσεις ήρθαν αντιμέτωποι με έλλειψη διερμηνείας και γραφειοκρατικές διαδικασίες, στις οποίες αδυνατούν να ανταπεξέλθουν. Όπως προκύπτει από δημοσιεύματα, οι ελληνικές αρχές δεν έχουν μεριμνήσει για τη συντονισμένη ενημέρωση των συγγενών που βρίσκονται σε διαφορετικές χώρες και ηπείρους και τους πληροφόρησαν ότι για να δώσουν επίσημη απάντηση σε ερωτήματά τους, θα έπρεπε να λάβουν αίτημα από τη Europol για κατοίκους της Ε.Ε. και από την Interpol για κατοίκους εκτός Ε.Ε.
Περαιτέρω η λήψη DNA από συγγενείς στις χώρες στις οποίες κατοικούν είναι αναγκαία για να πραγματοποιηθεί η διερεύνηση/αναγνώριση και ταυτοποίηση, και να ακολουθήσει η ταφή των νεκρών. Οι διαδικασίες διαφέρουν σε κάθε χώρα και γίνονται αδύνατες σε εμπόλεμες περιοχές ενώ δεν λείπουν και οι περιπτώσεις που γονείς κινδυνεύουν με κατηγορίες για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου. Επιπλέον οι συγγενείς των νεκρών και αγνοουμένων συνεχίζουν να ψάχνουν χωρίς να γνωρίζουν σε πολλές περιπτώσεις που έχουν μεταφερθεί οι σοροί και που πρέπει να μεταβούν για να ξεκινήσουν την διαδικασία ταυτοποίησης των νεκρών τους.
Την στήριξη των συγγενών στις διαδικασίες αναζήτησης προς το παρόν παρέχουν οργανώσεις και αλληλέγγυοι πολίτες. Οι αρμόδιες αρχές δεν έκριναν απαραίτητο να δημιουργηθεί ειδική τηλεφωνική γραμμή που θα λειτουργούσε ολόκληρο το εικοσιτετράωρο για μια περίοδο μετά το ναυάγιο, όπως θα συνέβαινε σε αντίστοιχο περιστατικό που θα αφορούσε ευρωπαίους πολίτες.
Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο συμμετείχε στις συστατικές διεργασίες και έχει υπογράψει την Διακήρυξη της Μυτιλήνης για την Αξιοπρεπή Μεταχείριση όλων των Προσώπων που Αγνοούνται και Απεβίωσαν καθώς και των Οικογενειών τους συνεπεία των Μεταναστευτικών Ταξιδιών.
Οι θεσμοθετημένες πολιτικές και οι συστηματικές πρακτικές αποτροπής που ακολουθούνται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ οδηγούν στα δρομολόγια του θανάτου. Τα θύματα ναυαγίων πρέπει να λαμβάνουν κάθε αναγκαία υποστήριξη και προστασία ενώ τα υπάρχοντα πρωτόκολλα δεν επαρκούν καθώς οι ιδιαιτερότητες στην αντιμετώπιση των ναυαγίων είναι πολλές. Η έγκαιρη και σαφής ενημέρωση, η παροχή κατάλληλων συνθηκών υποδοχής, η λήψη DNA όταν οι συγγενείς βρίσκονται σε χώρα εκτός Ελλάδας, η αναζήτηση στην Τουρκία οφείλουν να αντιμετωπιστούν άμεσα με ευέλικτες διαδικασίες.
Νεκροί και αγνοούμενοι στον Έβρο
Δεκάδες είναι οι πρόσφυγες που χάνουν την ζωή τους και στο χερσαία σύνορα κατά μήκος του ποταμού Έβρου. Την περασμένη χρονιά ο αριθμός των καταγεγραμμένων νεκρών ανήλθε σε 51 άτομα. Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων ωστόσο, εκτιμάται ότι είναι πολύ μεγαλύτερος δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή με το δυνατό κρύο και τα ορμητικά νερά του ποταμού. Σε αραβόφωνες και φαρσόφωνες ομάδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναρτώνται σχεδόν καθημερινά εκκλήσεις για πληροφορίες αγνοουμένων ατόμων που προσπάθησαν να διασχίσουν τον Έβρο. Σοκαριστικές είναι οι φωτογραφίες από τους 12 νεκρούς πρόσφυγες στην επαρχία της Ανδριανούπολης. O υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας Σουλεϊμάν Σοϊλού δήλωσε ότι πρόκειται για 12 άτομα από 22 που «απωθήθηκαν» από την Ελλάδα πέθαναν από το κρύο. Ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου κ. Νότης Μηταράκης κατηγορεί τον κ. Σοϊλού για ψευδή προπαγάνδα και υποστηρίζει ότι «οι συγκεκριμένοι μετανάστες δεν έφτασαν ποτέ στα σύνορα. Όποια υπόνοια υπάρχει ότι όντως έφτασαν, ή ότι επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία είναι εντελώς ανυπόστατη». Η Σομαλία ζήτησε από τον ΟΗΕ τη διεξαγωγή έρευνας για πέντε Σομαλούς που βρέθηκαν παγωμένοι μέχρι θανάτου στα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Πρόκειται από τις ελάχιστες περιπτώσεις που αρχές ξένων χωρών προχωρούν σε μία τέτοια ενέργεια, προκειμένου να ερευνηθούν οι συνθήκες θανάτων προσφύγων στα σύνορα.
