Στατιστικά Υποδοχής Προσφύγων & Προσφυγικών Καμπς 2024
Τα στατιστικά υποδοχής προσφύγων για το 2024 αναδεικνύουν:
Κρίσιμες ελλείψεις στις συνθήκες υποδοχής, χωρίς οικονομικό βοήθημα οι πρόσφυγες, σοβαρά κενά στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τη στέγαση ευάλωτων προσώπων
Τις κρίσιμες ανεπάρκειες του συστήματος υποδοχής των ανθρώπων που ζητούν προστασία στην Ελλάδα στα νησιά και στην ενδοχώρα αποτυπώνουν τα τελευταία στοιχεία που δόθηκαν από τις αρχές στον κοινοβουλευτικό έλεγχο τον Μάρτιο του 2025. Τα στοιχεία, που αναφέρονται στην 31η Δεκεμβρίου 2024, επιβεβαιώνουν τις παρατηρήσεις μας σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στα προσφυγικά καμπς τόσο των νησιών όσο και της ενδοχώρας.
Χωρητικότητα & πληθυσμός στις δομές
Στα τέλη του περασμένου έτους, διέμεναν 27.100 άνθρωποι σε καμπς («δομές») που διαχειρίζεται η Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΥπΥΤ) του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου ανά την επικράτεια, δηλαδή σε Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές (ΚΕΔ) στα νησιά και Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) και Ελεγχόμενες Δομές Προσωρινής Φιλοξενίας αιτούντων άσυλο (ΕΔΦΠΑΑ) στην ενδοχώρα.
Η συντριπτική πλειοψηφία των διαμενόντων, 24.000 από τις 27.100, βρίσκονταν εντός διαδικασίας ασύλου και επομένως δικαιούνταν συνθήκες υποδοχής, όπως στέγαση, σίτιση, ρουχισμό και μηνιαίο οικονομικό βοήθημα.
Χαρακτηριστικά πληθυσμού
παιδιά διαμένουν σε προσφυγικές δομές,
εκ των οποίων
στις ΚΕΔ των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, υπό εξαιρετικά ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης
Στα 27.100 άτομα που διέμεναν σε καμπς της ΥπΥΤ στα τέλη του 2024 συμπεριλαμβάνονται πάνω από 8.000 παιδιά, εκ των οποίων τα περισσότερα (4.416) βρίσκονταν στις ΚΕΔ των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, εντός «ασφαλών περιοχών» υπό εξαιρετικά ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης, αντίθετες με το ελάχιστο επίπεδο προστασίας που απαιτούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως κρίθηκε πρόσφατα από απόφαση ασφαλιστικών μέτρων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σε υπόθεση στη Σάμο. Τα ασυνόδευτα και χωρισμένα ανήλικα παιδιά για τα οποία δεν έχει οριστεί επίτροπος ή δεν έχει ανατεθεί φροντίδα σε συγγενείς, λόγω των σοβαρών καθυστερήσεων στη λειτουργία της επιτροπείας, παραμένουν de facto σε κράτηση εντός των «ασφαλών περιοχών», την οποία έχουν πρόσφατα χαρακτηρίσει παράνομη δύο διοικητικά δικαστήρια σε υποθέσεις στη Σάμο και στην Κω αντιστοίχως.
Πίνακας: Εθνικότητες διαμένοντων σε Δομές
Επικρατέστερη χώρα καταγωγής των διαμενουσών/όντων σε καμπς στα τέλη του περασμένου έτους ήταν η Συρία. Κυριότερες δομές στις οποίες βρίσκονταν πολίτες Συρίας ήταν η Σάμος στα νησιά και το Κουτσόχερο και το Πολύκαστρο στην ενδοχώρα. Ακολουθεί το Αφγανιστάν, με τις/τους πολίτες του να διαβιούν κυρίως στη Λέσβο όσον αφορά τα νησιά και στις Σέρρες και το Κουτσόχερο στην ενδοχώρα.
Χρόνιες ελλείψεις στις συνθήκες υποδοχής
Επτά από τους δώδεκα μήνες του έτους χωρίς οικονομικό βοήθημα
Tα στοιχεία του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου αναφέρουν ότι το σύνολο των 24.000 διαμενουσών/όντων που δικαιούνταν συνθήκες υποδοχής έχουν αιτηθεί το μηνιαίο οικονομικό βοήθημα που παρέχεται σε αιτούσες/ούντες άσυλο. Κάνουν δε λόγο για μόλις 8.527 άτομα τα οποία λάμβαναν οικονομικό βοήθημα, δηλαδή μόλις 35% των ανθρώπων που το δικαιούνταν και το είχαν ζητήσει.
Στην πραγματικότητα όμως, κανένα από τα 24.000 άτομα που βρίσκονται στα καμπς δεν έλαβε οικονομικό βοήθημα τους τελευταίους επτά μήνες του έτους, λόγω των χρονίων αδυναμιών του κράτους να διαχειριστεί το χρηματοδοτούμενο από ενωσιακούς πόρους πρόγραμμα και να ανταποκριθεί στις νομικές υποχρεώσεις του. Ως αποτέλεσμα, οι περισσότερες/οι αιτούσες/ντες άσυλο στα καμπς αδυνατούν να καλύψουν ακόμη και απολύτως απαραίτητες βιοτικές ανάγκες τους, όπως τα φάρμακα ή η μετακίνηση.
Σε πρόσφατα ερωτήματα επωφελούμενων της RSA σχετικά με τη χορήγηση του οικονομικού βοηθήματος, η ΥπΥΤ απαντά ως εξής:
Κενά στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τη διερμηνεία
Τα στοιχεία που δόθηκαν στον κοινοβουλευτικό έλεγχο επιβεβαιώνουν τις συνεχείς ελλείψεις στη στελέχωση των ιατρικών και ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών στα καμπς. Στο σύνολο των καμπς της ΥπΥΤ, λειτουργούσαν συνολικά 54 γιατροί, αριθμός αυξημένος σε σχέση με 29 γιατρούς στα τέλη Ιουνίου του 2024. Ωστόσο, ενόψει του συνολικού πληθυσμού 27.100 διαμενουσών/όντων, αντιστοιχεί ένας γιατρός για πάνω από 500 άτομα. Δομές όπως η Κως, η Φιλιππιάδα και ο Πύργος δεν είχαν καθόλου γιατρό.
Ο αριθμός των διερμηνέων που δραστηριοποιούνταν στα καμπς της ΥπΥΤ ήταν 100 στα τέλη του 2024. Κρίσιμες ελλείψεις παραμένουν σε καμπς όπως η Λέρος, με έναν μόνο διερμηνέα για συνολικό πληθυσμό 1.691 ατόμων, ή η Σάμος, με δύο διερμηνείς για συνολικά 4.126 άτομα.
Πίνακας: Διερμηνείς στις Δομές
Απουσία εναλλακτικών για τα ευάλωτα πρόσωπα
Στο διάστημα του 2024, η ΥπΥΤ εντόπισε 13.797 ευάλωτα άτομα στο πλαίσιο των διαδικασιών υποδοχής και ταυτοποίησης που διεξάγονται στις ΚΕΔ και στα ΚΥΤ.
Τουλάχιστον δύο χρόνια μετά τις εξαγγελίες της κυβέρνησης για τη δημιουργία του προγράμματος «Στήριξις», με το οποίο θα αποκαθίσταντο έστω 500 θέσεις φιλοξενίας σε διαμερίσματα για ευάλωτες/ους αιτούσες/ντες άσυλο σε αστικό ιστό, τα καμπς εξακολουθούν να αποτελούν τη μοναδική μορφή στέγασης που παρέχεται στους ανθρώπους που ζητούν προστασία στην Ελλάδα.
Τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου κάνουν λόγο για 4.215 άτομα με ευαλωτότητες τα οποία διέμεναν σε καμπς της ΥπΥΤ. Η πλειοψηφία των ευάλωτων αιτουσών/ούντων βρισκόταν στη Σάμο και τη Λέσβο από τα νησιά και στη Μαλακάσα και το Κουτσόχερο στην ενδοχώρα:
Παρότι το Υπουργείο αναφέρει ότι το σύνολο αυτών λάμβανε τις ειδικές συνθήκες υποδοχής που απαιτεί ο νόμος για τα ευάλωτα πρόσωπα, οι συνθήκες υποδοχής των ατόμων αυτών δεν διαφέρει καθόλου στην πράξη από αυτές που παρέχονται στον υπόλοιπο πληθυσμό των αιτούντων άσυλο.
