Ρόδος: Νεοαφιχθέντες πρόσφυγες χωρίς στέγη και επαρκή σίτιση, στο έλεος του χειμώνα
Τους τελευταίους μήνες, λόγω των καθυστερήσεων στις μεταφορές των ανθρώπων σε άλλες περιοχές εκτός της Ρόδου όπου υπάρχουν υποδομές, η πλειοψηφία των νεοαφιχθέντων στο νησί – ανάμεσά τους οικογένειες με μικρά παιδιά – καταλήγουν να κοιμούνται σε πάρκα, πεζοδρόμια, πλατείες, πάνω σε χαρτόκουτα, μέσα σε σκηνές και αυτοσχέδια παραπήγματα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, από τις αρχές του χρόνου έως τις 10 Δεκεμβρίου είχαν φτάσει στη Ρόδο 6.290 άτομα. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι στη Ρόδο μεταφέρονται αρχικά και νεοαφιχθέντες σε γειτονικά νησιά όπως το Καστελόριζο.
Στη Ρόδο δεν υπάρχει καμία επίσημη ή ανεπίσημη δομή φιλοξενίας, ενώ η κοντινότερη υποδομή για την πρώτη υποδοχή αιτούντων άσυλο και τις διαδικασίες ταυτοποίησης βρίσκεται στο νησί της Κω. Σύμφωνα με αναφορές, οι χώρες καταγωγής των νεοαφιχθέντων είναι κυρίως από Συρία και Παλαιστίνη, άνθρωποι δηλαδή με αμιγώς προσφυγικό προφίλ.
Δυσκολία μεταφοράς στις υπερπλήρεις ΚΕΔ
Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η Ρόδος έχει τις υψηλότερες αφίξεις στα Δωδεκάνησα τους τελευταίους μήνες. Αυτό δημιουργεί τεράστιες καθυστερήσεις στις καταγραφές, που εμποδίζουν τη μετακίνηση του πληθυσμού σε Κω, Λέρο ή την ενδοχώρα. Την προηγούμενη εβδομάδα μετακινήθηκαν 250 άτομα από τη Ρόδο στην ενδοχώρα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου, από τον Αύγουστο έως το τέλος Οκτωβρίου, δηλαδή σε διάστημα μόλις τριών μηνών, έχουν μεταφερθεί στην Κω, τη Λέρο αλλά και την Αθήνα συνολικά 7.000 άτομα από τη Ρόδο. Το γεγονός ότι τους χειμερινούς μήνες δεν υπάρχει καθημερινή ακτοπλοϊκή διασύνδεση από τη Ρόδο για τη Λέρο και την Κω δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο τη μεταφορά στις Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές (ΚΕΔ) εκεί, οι οποίες ούτως ή άλλως είναι ήδη από το φθινόπωρο υπερπλήρεις.
Οι νεοαφιχθέντες επιβιώνουν μόνο με τη συμπαράσταση εθελοντών και αλληλέγγυων και μια ελάχιστη συνδρομή από τον Δήμο Ρόδου. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, παρά τη δύσκολη κατάσταση πολλών κατοίκων στο νησί μετά τις καλοκαιρινές πυρκαγιές, υπάρχει ένα σημαντικό κίνημα αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες από τοπικούς συλλόγους αλλά και από οργανώσεις και κινήματα εκτός Ρόδου.
Καμία κρατική μέριμνα
Στις αρχές της εβδομάδας ο επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ στα Δωδεκάνησα Θάνος Στάμος εξέφρασε την ανησυχία του για την έλλειψη πρόσβασης δεκάδων προσφύγων στη Ρόδο σε απαραίτητες υπηρεσίες και βασικά αγαθά. Στις αρχές Νοεμβρίου, ο δικηγορικός σύλλογος Ρόδου έστειλε επιστολή στον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Δημήτρη Καιρίδη ζητώντας τη μεταφορά μεταναστών/ριών και προσφύγων από τη Ρόδο σε υφιστάμενες δομές, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι οι νεοαφιχθέντες είναι «έκθετοι, απροστάτευτοι χωρίς καμία οργανωμένη περίθαλψη και φιλοξενία». Η επιστολή αναφέρεται ακόμα και σε μικρά παιδιά που κοιμόνταν σε χαρτόκουτα.
Το αυτοοργανωμένο κίνημα Πολιτών «Ελάφι» που δημιουργήθηκε μετά τις φωτιές στη Ρόδο το καλοκαίρι και παρέχει σημαντική βοήθεια και στους νεοαφιχθέντες πρόσφυγες, κατήγγειλε στα τέλη Οκτωβρίου ότι δεν υπήρχε καμία απολύτως κρατική μέριμνα, ενώ από την πλευρά της τοπικής αυτοδιοίκησης οι παροχές ήταν μηδαμινές και δεν εξασφαλίζονται ούτε οι στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής. Σε πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι ήταν αναγκασμένοι να χρησιμοποιούν χώρους γύρω από τα πάρκα που κοιμόνταν σαν αποχωρητήρια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δική τους υγεία αλλά και για τη δημόσια υγεία.
Ελλιπής παροχή φαγητού από πλευράς του Δήμου
Εκτός από το πολύ σοβαρό πρόβλημα έλλειψης χώρου φιλοξενίας, σημαντικά είναι και τα προβλήματα σχετικά με τη σίτιση των άστεγων προσφύγων. Σύμφωνα με μαρτυρίες από αλληλέγγυους, το φθινόπωρο ο Δήμος Ρόδου μόνο μετά από πολλές πιέσεις εξασφάλισε την παροχή περιορισμένων μερίδων φαγητού, οι οποίες όμως δεν αρκούσαν για όλα τα άτομα, ενώ δεν παρείχε προσωπικό για τη μεταφορά και τη διανομή των μερίδων, την οποία τελικά ανέλαβαν οι αλληλέγγυοι. Στις 14 Δεκεμβρίου το «Ελάφι» έγραφε μεταξύ άλλων σε ανάρτηση σε Facebook αναφορικά με τον ανεπαρκή αριθμό μερίδων φαγητού από τη μεριά του Δήμου: «Σήμερα έφτασαν εκεί μόλις 50 μερίδες φαγητού ενώ οι πρόσφυγες είναι τουλάχιστον 130 με πολλά παιδάκια ανάμεσα τους. Καλούμε για πολλοστή φορά τον Δήμο Ρόδου να αναλάβει πλήρως και υπεύθυνα τη βασική σίτιση των ανθρώπων αυτών (τουλάχιστον μια μερίδα την ημέρα για τον καθένα).» Επείγουσα ήταν επίσης η ανάγκη για κουβέρτες λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών. Σημαντικό ζήτημα είναι και η πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Κάποια φαρμακεία της Ρόδου δώρισαν φάρμακα όταν υπήρξε έκκληση από τους αλληλέγγυους. Για την πρόσβαση σε γιατρό οι νεοαφιχθέντες πρέπει να μεταβούν στο νοσοκομείο με ταξί και λεωφορεία.
Πρόσφυγες σε κατάσταση απελπισίας
Στα τέλη Οκτωβρίου δεκάδες άστεγοι πρόσφυγες αποπειράθηκαν να μπουν σε επιβατηγό πλοίο ώστε να μεταβούν σε οργανωμένες δομές και να υποβάλουν αιτήματα ασύλου. Σύμφωνα με δημοσίευμα, πρόσφυγες δέχτηκαν απειλές ακόμα και για βίαιη επαναπροώθηση από αστυνομικούς που τους πίεσαν να φύγουν από πάρκο που κοιμόνταν. Είχε προηγηθεί μία αποτυχημένη προσπάθεια των αρχών ενόψη της παρέλασης της 28ης Οκτωβρίου να μετακινήσουν τους πρόσφυγες σε σκηνές στο εμπορικό λιμάνι στην Ακαντιά πίσω από τα παλιά σφαγεία, έως ότου ολοκληρωθούν οι διαδικασίες που απαιτούνται για τη μεταφορά τους. Τελικά, η μεταφορά αυτή δεν επετράπη από την εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Ρόδου τονίζοντας σε έγγραφό της, μεταξύ άλλων, ότι η προσωρινή λύση όχι μόνο δεν μπορεί να αδειοδοτηθεί, αλλά δεν καλύπτει στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής και ασφάλειας.
Διαμαρτυρίες από τοπικούς φορείς ακόμη και την Αστυνομία
Η Ένωση Ξενοδόχων Ρόδου σε ανακοίνωση της στις αρχές Νοεμβρίου έκανε λόγο για «απαράδεκτη και άκρως ντροπιαστική εικόνα» στο ιστορικό κέντρο της πόλεως Ρόδου «όπου εκατοντάδες άνθρωποι και κυρίως μικρά παιδιά κοιμούνται σε πάρκα και πεζοδρόμια». Επεσήμανε μάλιστα σε όσους αναρωτιούνται για ποιο λόγο οι ξενοδόχοι δεν τους φιλοξενούν στα κλειστά τους ξενοδοχεία: «Αυτού του είδους η φιλοξενία απαγορεύεται από τον Νόμο και όσοι ξενοδόχοι το αποτόλμησαν, τώρα βρίσκονται ενώπιον της Δικαιοσύνης». Την ίδια περίοδο η Ένωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Δωδεκανήσου με επιστολή προς τον Αρχηγό της Ελληνικής Αστυνομίας ζήτησε να αναλάβει τις ευθύνες του «για τη δυσχερή κατάσταση που επικρατεί στα Δωδεκάνησα εξαιτίας των αυξημένων μεταναστευτικών ροών και της επακόλουθης αδυναμίας καταγραφής, στέγασης και μεταφοράς των ατόμων αυτών». Στις αρχές Νοεμβρίου νεοαφιχθέντες πραγματοποίησαν διαμαρτυρία έξω από το Αστυνομικό Τμήμα της Ρόδου ζητώντας να καταγραφούν και να μπορέσουν να φύγουν άμεσα από το νησί. Έντονες ήταν οι αντιδράσεις φορέων της Ρόδου σε δήλωση του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου ότι οι μετανάστες που κοιμούνται στα πάρκα είναι απολυμένοι από αδήλωτη εργασία οι οποίοι, μετά το τέλος της τουριστικής σεζόν, εμφανίζονται για να καταγραφούν.
Καμία λύση για το άμεσο μέλλον
Σύμφωνα με πληροφορίες από το «Ελάφι», την Τρίτη μεταφέρθηκαν προς την ενδοχώρα τα περίπου 60 άτομα που κοιμόνταν σε πάρκα. Οι αλληλέγγυοι έσπευσαν να μαζέψουν τις σκηνές για να μην καταλήξουν στα σκουπίδια και να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν ξανά. Όπως κατήγγειλε το Ελάφι στις αρχές Δεκεμβρίου, η Δημοτική Αρχή ξήλωσε σκηνές που είχαν τοποθετήσει μετά από δωρεά μίας συλλογικότητας και οι οποίες ήταν η μόνη προστασία των άστεγων προσφύγων από τη βροχή και τον αέρα.
Πάγιο αίτημα των αλληλέγγυων αλλά και λοιπών φορέων είναι να υπάρξει ένας προσωρινός χώρος φιλοξενίας, να εξασφαλιστεί η σίτιση και η υγειονομική περίθαλψη των ανθρώπων με ευθύνη της κυβέρνησης σε συνεργασία με τον Δήμο και την Περιφέρεια και να τερματιστούν οι απαράδεκτες και επικίνδυνες συνθήκες διαμονής των νεοαφιχθέντων. Ωστόσο, παρά τις υψηλές αφίξεις στα Δωδεκάνησα, δεν έχει δημοσιοποιηθεί κανένας σχεδιασμός για να λυθούν τα προβλήματα αυτά, ενώ ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου δηλώνει ότι δεν θα δεχτεί καμία νέα δομή σε νησί της περιοχής. Στο πάρκο του Θέρμαι, στο οποίο κοιμόνταν άστεγοι πρόσφυγες μέσα σε σκηνές τις τελευταίες εβδομάδες, οι οποίοι στη αργότερα αποχώρησαν από το νησί, πραγματοποιούνται τώρα χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις. Στην τελευταία συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ρόδου Μονομετοχική ΑΕ αποφασίστηκε να ανατεθεί η φύλαξη του πάρκου σε εταιρεία security για να αποτραπεί ξανά το στήσιμο σκηνών σε αυτό το σημείο.
