Αυθαίρετοι περιορισμοί, υπερπλήρεις δομές σε καραντίνα, στιγματισμός, διάκριση και μία σειρά από σημαντικές ελλείψεις σε προστατευτικά μέτρα, υγειονομικές εγκαταστάσεις και ιατρικό προσωπικό χαρακτηρίζουν τους χειρισμούς της ελληνικής κυβέρνησης στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) έξι μήνες μετά την εκδήλωση της πανδημίας του Covid-19 στην Ελλάδα. Η εξαιρετικά χαοτική κατάσταση μετά τις καταστροφικές φωτιές στο ΚΥΤ της Μόριας την περασμένη εβδομάδα και η εγκατάλειψη 12.000 χιλιάδων προσφύγων στους τριγύρω δρόμους και τα χωράφια, αναδεικνύουν σοβαρότατες ελλείψεις σχεδιασμού που θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Παράλληλα σε συνθήκες πανδημίας και παρά τις έντονες αντιδράσεις και το επιβαρυμένο κλίμα, η κυβέρνηση επιμένει στην μετατροπή των ΚΥΤ σε κλειστά-ελεγχόμενα κέντρα και τον εγκλωβισμό των προσφύγων στα νησιά παρά την αντίθεση των τοπικών κοινωνιών. Την ίδια στιγμή αποφασίζει την επέκταση των περιοριστικών μέτρων σε όλους τους καταυλισμούς της χώρας.
Την ώρα που διεθνείς οργανισμοί[1] επισημαίνουν ότι η επιβολή καραντίνας σε προσφυγικούς καταυλισμούς δεν αποτελεί το σωστό εργαλείο για την αναχαίτιση της εξάπλωσης του Covid -19, καθώς αποτελούν περιοχές υψηλού συγχρωτισμού και συνάθροισης, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε[2] πριν λίγες μέρες την επιβολή καραντίνας δύο εβδομάδων για τα ΚΥΤ της Σάμου και της Λέρου μετά των εντοπισμό κρουσμάτων[3] μέσα στις δομές αυτές.
Παράλληλα επιβλήθηκαν περιοριστικά μέτρα σε όλες τις δομές φιλοξενίας της χώρας για το ίδιο διάστημα. Των μέτρων αυτών έχει προηγηθεί η επιβολή υγειονομικού αποκλεισμού (καραντίνα) στο ΚΥΤ της Μόριας μετά την εμφάνιση του πρώτου κρούσματος στις 2 Σεπτεμβρίου και τον εντοπισμό τουλάχιστον 35 ακόμη και οι καταστροφικές πυρκαγιές στις 8 και 9 Σεπτεμβρίου. Στις 15 Σεπτέμβρη, οι Αρχές ανακοίνωσαν την σύλληψη πέντε αλλοδαπών σε σχέση με τις φωτιές στην Μόρια.
Ας σημειωθεί ότι συνεχίζεται η αμφιλεγόμενη [4] παράταση περιοριστικών μέτρων στα ΚΥΤ των νησιών και το Φυλάκιο Έβρου εδώ και έξι μήνες στο πλαίσιο του σχέδιο έκτακτης ανάγκης «Αγνοδίκη», παρότι είχαν αρθεί τα περιοριστικά μέτρα για τον γενικό πληθυσμό ήδη από αρχές Μαΐου και είχε αποφασιστεί το άνοιγμα του τουρισμού μετά τον Ιούνιο στα νησιά. Οι διαμένοντες στα ΚΥΤ των νησιών έχουν έρθει αντιμέτωποι με μία αδικαιολόγητη διάκριση και στιγματισμό σε σχέση με τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τον υπόλοιπο πληθυσμό των περιοχών στις οποίες βρίσκονται οι δομές και μάλιστα υπό απειλητικές για τη ζωή τους συνθήκες. Οι εκτεταμένες παρατάσεις αυτών των περιοριστικών μέτρων στα ΚΥΤ έγιναν προληπτικά, παρά το γεγονός ότι έως τις αρχές Σεπτεμβρίου δεν υπήρχαν αναφορές για ύποπτα ή επιβεβαιωμένα κρούσματα.
Η συνεχιζόμενη παράταση αυτών των περιοριστικών μέτρων πραγματοποιήθηκε χωρίς να έχουν γίνει παράλληλα ουσιαστικές προσπάθειες για τη βελτίωση[5] των συνθηκών στις δομές αυτές και χωρίς την έγκαιρη πρόβλεψη και λειτουργία των απαραίτητων υγειονομικών εγκαταστάσεων.
Όπως αναφέρεται στην σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ)[6], τα περιοριστικά μέτρα κυκλοφορίας για τα ΚΥΤ, προβλέπουν την μετακίνηση σε περιορισμένο αριθμό ατόμων και σε προκαθορισμένες ώρες της ημέρας[7]. Στην πράξη, τα έκτακτα περιοριστικά μέτρα κυκλοφορίας εφαρμόζονται διαφορετικά σε κάθε ΚΥΤ με ελεγχόμενη είσοδο και έξοδο. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, κατά διαστήματα, παρατηρήθηκε ότι σε κάποια ΚΥΤ υπήρξε είτε αυστηρότερη εφαρμογή τοπικών μέτρων (όπως η επιβολή διοικητικών προστίμων στη Χίο, ο μικρότερος αριθμός ατόμων που τους επιτρέπεται η έξοδος από το κέντρο στην Κω) είτε μεγαλύτερη ευελιξία από τις Αρχές όπως στις μετακινήσεις στην Σάμο πριν την επιβολή της καραντίνας εκεί[8].
Ανεπάρκεια απαραίτητων υγειονομικών εγκαταστάσεων
Να σημειωθεί ότι το σχέδιο «Αγνοδίκη» το οποίο εντάσσεται στον ευρύτερο εθνικό σχεδιασμό διαχείρισης κρίσεων της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, προβλέπει χώρους ελέγχου, θεραπείας και απομόνωσης εκτός των δομών. Σύμφωνα με αναφορές, η δημιουργία των χώρων αυτών βρίσκεται ακόμα σε αρχικό στάδιο στα νησιά Σάμο και Χίο, ενώ η αποτελεσματικότητα του σχεδίου είναι αμφιλεγόμενη λόγω του ότι δεν επικεντρώνεται στην πρόληψη και την προστασία ενώ πολλές από τις λεπτομέρειες της εφαρμογής του παραμένουν ασαφείς[9].
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, μετά τον εντοπισμό του πρώτου ασθενή με Covid-19, στο ΚΥΤ της Χίου, ο πρόσφυγας νοσηλεύτηκε στο τοπικό νοσοκομείο ενώ άλλοι τρεις από το περιβάλλον του που διαγνώστηκαν θετικοί στη συνέχεια, τέθηκαν σε απομόνωση σε χώρο εντός του ΚΥΤ σε ακατάλληλες συνθήκες [10]που δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές για απομόνωση και θεραπεία, παρά το γεγονός ότι έχει νοικιαστεί χώρος καραντίνας στο νησί.
Ευάλωτοι στον Covid-19 παραμένουν στους δρόμους της Λέσβου και στα ΚΥΤ των υπόλοιπων νησιών
Παρά τη δέσμευση του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου στα μέσα Απριλίου για την απομάκρυνση περίπου 2.400 ευάλωτων /ευπαθών σε επιπλοκές στον Covid-19 από τα νησιά, τελικά μόνο ένας μικρότερος αριθμός μεταφέρθηκε από τις υπερπλήρεις δομές υποδοχής.
Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες πάνω από 1.000 άτομα σε όλα τα νησιά έχουν μετακινηθεί σε καλύτερες συνθήκες (ΕΣΤΙΑ, ξενοδοχεία), όμως υπάρχουν ακόμη μερικοί εκατοντάδες που θεωρούνται COVID19 ευάλωτοι (ηλικιωμένοι, άτομα με υποκείμενα νοσήματα) οι οποίοι παραμένουν σε πλήρως ακατάλληλες συνθήκες στα ΚΥΤ. Σε ανακοίνωση τους μετά την επιβολή ολικής καραντίνας στην Μόρια, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανέφεραν ότι πάνω από 200 άτομα με τέτοιο προφίλ παρέμεναν στη Μόρια. Μετά τη καταστροφή του ΚΥΤ οι άνθρωποι αυτοί κατέληξαν αβοήθητοι και άστεγοι. Στο υπερπλήρες ΚΥΤ της Μόριας δεν υπήρχε κανένα εξειδικευμένο σχέδιο έκτακτης ανάγκης από τις αρχές σε περίπτωση πυρκαγιάς ή άλλης καταστροφής, ακόμη και κατά τη διάρκεια του Covid-19, ενώ οι εγκαταστάσεις της δομής δεν πληρούσαν τα βασικά πρότυπα ασφάλειας. Κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών, δεν πραγματοποιήθηκε κάποιο σχέδιο εκκένωσης και δεν υπήρχε σχέδιο για εναλλακτικό καταφύγιο, ενώ καθυστέρησε σημαντικά η διανομή τροφίμων και νερού στους πληγέντες. Όταν δε, ξεκίνησε δεν ήταν συντονισμένη ώστε να καλύπτει τις υπάρχουσες ανάγκες όλων των προσφύγων. Οι πρόσφυγες αναγκάζονται οκτώ ημέρες αργότερα να κοιμούνται εκτεθειμένοι στις καιρικές συνθήκες στα χωράφια, τον κεντρικό δρόμο, κάτω από φορτηγά, σε παιδικές χαρές και ακόμη και σε νεκροταφεία, στην περιοχή μεταξύ Μόριας, Παναγιούδας και Καρατεπε αλλά και στη καμένη περιοχή του πρώην ΚΥΤ. Σημαντικός αριθμός προσφύγων βρίσκεται ακόμη εδώ και οκτώ ημέρες με ελλειπή πρόσβαση σε νερό και φαγητό και χωρίς πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υγιεινής, μέσα προστασίας από τον Covid-19, φάρμακα, ρούχα και ηλεκτρικό ρεύμα. Οι συνθήκες αυτές τους καθιστούν ακόμη πιο ευάλωτους στην εξάπλωση του Covid-19 δεδομένου ότι ανάμεσα στους πρόσφυγες αυτούς υπάρχουν άτομα που είχαν διαγνωστεί θετικά στον ιό. Να σημειωθεί ότι οι ελλείψεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό είναι σοβαρές στο Γενικό Νοσοκομείο Λέσβου που βρέθηκε εκτεθειμένο μπροστά στην έναρξη της πανδημίας του Covid-19 όπως υποστηρίζει η Ένωση Γιατρών ΕΣΥ Λέσβου.
Οι πρόσφυγες παραμένουν εγκλωβισμένοι στα σημεία αυτά εδώ και μέρες, καθώς ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις δεν τους επιτρέπουν την πρόσβαση στην πόλη της Μυτιλήνης ή σε άλλα σημεία όπως π.χ η Παναγιούδα για να προμηθευτούν τρόφιμα ή να φορτίσουν τα κινητά τους. Το πρωί της Πέμπτης ξεκίνησε αστυνομική επιχείρηση κοντά στο Καρά Τεπέ για την μεταφορά προσφύγων μέσα στο νέο καταυλισμό. Μέχρι το βράδυ της Πέμπτης είχαν μεταφερθεί εκεί πάνω απο 5.000 άτομα. Για όσους βρίσκονται εγκλωβισμένοι ακόμα στο δρόμο, διανέμονται γεύμα και ένα μπουκάλι νερό μία φορά την ημέρα μόνο σε μια καθορισμένη περιοχή, ενώ η πρόσβαση στη διανομή δεν είναι εγγυημένη για όλους. Στις μαρτυρίες προσφύγων, τις οποίες δημοσίευσε η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο την περασμένη εβδομάδα αντανακλάται η αγωνία τους να επιβιώσουν σε αυτές τις συνθήκες και ο φόβος για τη ζωή τους.
Αλλά και εκείνοι που έχουν μπει στη νέα δομή υπό πίεση και έλλειψη άλλης εναλλακτικής περιγράφουν μία απαράδεκτη κατάσταση. «Οι συνθήκες είναι άθλιες. Οι σκηνές είναι τελείως άδειες, χωρίς στρώματα, χωρίς κουβέρτες, χωρίς τίποτα. Νερό δεν υπάρχει στις τουαλέτες και στα μπάνια… Μας μοιράζουν φαγητό και νερό μία φορά την μέρα. Ανά σκηνή μένουμε 8 άτομα. Απαγορεύεται να βγούμε από τον καταυλισμό για κανέναν λόγο», λέει ένας αφρικανός πρόσφυγας. Η είσοδος στη νέα δομή η οποία λειτουργεί από το Σάββατο 12/9 προϋποθέτει την εξέταση για Covid-19. Έως το βράδυ της Πέμπτης είχαν εντοπιστεί τουλάχιστον 135 κρούσματα. Στο σύνολό τους τέθηκαν σε υγειονομική απομόνωση σε ειδικό χώρο, ο οποίος έχει δημιουργηθεί εκεί. Η νέα δομή έχει χαρακτηριστεί ως προσωρινή με βάση το ΦΕΚ χωροθέτησης της παρά το γεγονός ότι υπάρχει πρόβλεψη για ενοικίαση του χώρου έως το 2025.
Μεγάλες ουρές παντού, αδύνατη η κοινωνική αποστασιοποίηση
Πρόσφυγες οι οποίοι μένουν στα ΚΥΤ με τους οποίους συνομιλήσαμε αναφέρουν ότι δεν υπάρχει επαρκής παροχή νερού, ενώ οι συνθήκες στους χώρους υγιεινής παραμένουν άθλιες και τα προβλεπόμενα υγειονομικά μέτρα δεν μπορούν να εφαρμοστούν. Οι πρόσφυγες επίσης αναφέρουν ότι πρέπει να περιμένουν για ώρες σε ουρές για να χρησιμοποιούσουν τους χώρους υγιεινής, να παραλάβουν φαγητό, να επισκεφτούν τον γιατρό και το γραφείο της Υπηρεσίας Ασύλου χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα να εφαρμοστεί το μέτρο της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Σε πολλές περιπτώσεις η καθημερινότητα των προσφύγων στα ΚΥΤ χαρακτηρίζεται από μία διαρκή αναμονή σε ουρές.
Χωρίς επαρκή μέσα προστασίας
Πρόσφυγες που διαμένουν στο ΚΥΤ στο Βαθύ της Σάμου με τους οποίους μιλήσαμε πριν την επιβολή της καραντίνας τόνισαν ότι δεν τους είχαν δοθεί επαρκή μέσα προστασίας από τον Covid-19. «Ζούμε ανάμεσα σε αρουραίους και φίδια. Δεν υπάρχουν μάσκες, ούτε σαπούνι. Όταν πηγαίναμε σε σούπερ μάρκετ υπήρχε αντισηπτικό [στην είσοδο] και εκεί καθαρίζεις τα χέρια σου. Εάν πηγαίναμε σε μία οργάνωση που διαθέτει γιατρό μας έδιναν μάσκα αλλά μετά την έπαιρναν πίσω. Δεν μπορούν να δώσουν μάσκες για 5000 άτομα!», λέει ο Ahmad* από τη Συρία ο οποίος ζει εδώ και ένα χρόνο σε μία σκηνή έξω από το ΚΥΤ της Σάμου, περιμένοντας την απόφαση για το αίτημα ασύλου του. Αξιοσημείωτο είναι ότι σύμφωνα με πληροφορίες στο ΚΥΤ της Σάμου υπάρχει αυτή τη στιγμή διαθέσιμος μόνο ένας γιατρός του ΕΟΔΥ. Γεγονός που ανάγκαζε πολλούς πρόσφυγες να αναζητήσουν ιατρικές υπηρεσίες σε ΜΚΟ εκτός του ΚΥΤ.
«Για να μπορέσει κάποιος να επισκεφτεί το γιατρό της δομής συχνά αναγκάζεται ακόμα και να κοιμηθεί έξω από το ιατρείο για να εξασφαλίσει ότι θα μπορέσει να εξυπηρετηθεί», εξηγεί ο Ahmad.
Στο KYT της Κω ο αριθμός των διαμενόντων έχει μειωθεί αισθητά τους τελευταίους μήνες με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν πλέον σκηνές και οι πρόσφυγες να μένουν σε container. Παρ’όλ’αυτά και εδώ οι πρόσφυγες επισημαίνουν σημαντικές ελλείψεις. «Δεν μας δίνουν μάσκες. Αν πάει κάποιος πχ να βοηθήσει σαν μεταφραστής στο νοσοκομείο, η αστυνομία του δίνει μάσκα, γιατί διαφορετικά δεν μπορεί να μπει στο ταξί», λέει ο Νasim* που ζει εδώ και ένα χρόνο στο ΚΥΤ της Κω στο Πυλί.
Ερωτήματα χωρίς απαντήσεις
Σύμφωνα με μαρτυρίες προσφύγων στην Κω, η έξοδος από το ΚΥΤ γίνεται με μεγάλη δυσκολία. «Μπορούμε να βγούμε έξω μία φορά την εβδομάδα με άδεια από την αστυνομία. Οι άνθρωποι εδώ δεν έχουν τίποτα να κάνουν και τσακώνονται μεταξύ τους. Αρχίζουν να τρελαίνονται. Όλη τη νύχτα δεν μπορούμε να κοιμηθούμε. Παίζουμε παιχνίδια στο κινητό. …Είμαστε στο δωμάτιό μας. Κοιτάζουμε τους τοίχους. Δεν βλέπουμε τίποτα άλλο. Εάν πούμε κάτι για τα δικαιώματά μας, οι αστυνομικοί μας λένε: πηγαίνετε στη χώρα σας. Δεν έχουμε απαντήσεις στις ερωτήσεις μας», τονίζει ο Nasim.
Στην Σάμο η επιβολή της ολικής καραντίνας επιβάρυνε σημαντικά την ψυχολογία των διαμενόντων. «Αυτά τα περιοριστικά μέτρα δεν είναι δίκαια. Δεν έχουν λάβει τα ίδια μέτρα για όλους που ζουν στο νησί, αλλά μόνο για εμάς. Μας αντιμετωπίζουν σαν να έχουμε τον ιό. Είναι τρομερό. Δεν φαντάστηκα ότι αυτό μπορεί να συμβεί σε εμάς. Άκουσα ότι θα μετατρέψουν την δομή σε κλειστό κέντρο. Αυτό είναι ακόμα χειρότερο για εμάς», τονίζει ο Ahmad από τη Συρία. «Δεν αισθάνομαι ασφάλεια μέσα στο ΚΥΤ. Μόλις ανακοίνωσαν την καραντίνα όλες οι υπηρεσίες έκλεισαν και το προσωπικό εγκατέλειψε τη δομή», προσθέτει.
Σύμφωνα με την Λίζα Παπαδημητρίου υπεύθυνη Συνηγορίας των Γιατρών χωρίς Σύνορα στη Λέσβο, οι περιορισμοί κυκλοφορίας είχαν επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των άτομων με προβλήματα ψυχικής υγείας και των παιδιών. «Μας έλεγαν ότι δεν βλέπουν διέξοδο και εξέφραζαν γενικευμένο φόβο», τονίζει.
Χωρίς καμία ελπίδα – Αναγνωρισμένοι πρόσφυγες στα ΚΥΤ
Κάποιοι από τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες που αναγκάστηκαν να φύγουν για την Αθήνα, υποχρεώθηκαν από την έλλειψη εναλλακτικής να επιστρέψουν στις άθλιες συνθήκες των ΚΥΤ, όπως διαφαίνεται από το παράδειγμα του πρώτου κρούσματος που εντοπίστηκε στο ΚΥΤ της Μόριας, ενός ευάλωτου 40-χρονου Σομαλού δικαιούχου διεθνούς προστασίας που διαγνώστηκε με Covid-19 και νοσηλεύτηκε στο Βοστάνειο Νοσοκομείο Μυτιλήνης.
Κάποιοι άλλοι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες εξακολουθούν να παραμένουν στα ΚΥΤ και μας μίλησαν για τις σοβαρές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν εν μέσω πανδημίας λόγω της διακοπής των χρηματικών επιδομάτων που λάμβαναν ως αιτούντες άσυλο και της αδυναμίας να ενταχθούν στο μοναδικό πρόγραμμα ένταξης Helios που υλοποιείται από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και να βρουν εργασία.
Ο Abbas* αναγνωρισμένος πρόσφυγας από το Ιράκ που μένει στο ΚΥΤ στο Βαθύ της Σάμου μας είπε: «Από τότε που πήρα άσυλο, έκοψαν τα χρήματα και το φαγητό. Πρέπει να αγοράσω μάσκες ή να τις δανειστώ από κάποιον άλλο. Δεν μου δίνουν νερό, πρέπει να το αγοράσω μόνος μου». Ο νεαρός άνδρας τονίζει επίσης την πίεση που δέχονταν όσοι από τους διαμένοντες είχαν λάβει άσυλο να εγκαταλείψουν τη δομή πριν την επιβολή της ολικής καραντίνας στις αρχές της εβδομάδας. «Καθημερινά έρχεται έλεγχος μέσα στις σκηνές [για να διώξουν τους αναγνωρισμένους]. Ξυπνάω από τις 8 το πρωί για να δω πότε θα έρθει ο έλεγχος και να κρυφτώ. Δεν έχω που να πάω. Θα καταλήξω στο δρόμο. Δεχόμαστε πολύ πίεση εξαιτίας αυτού αλλά και του Covid-19 και δεν ξέρουμε που θα καταλήξει όλο αυτό». O Mohammedi* αναγνωρισμένος πρόσφυγας από το Αφγανιστάν, έμενε σε μία σκηνή μέσα στη Μόρια. Τώρα ψάχνει τρόπο να φύγει από το νησί, καθώς κοιμάται ακόμα στο δρόμο. «Πήγαμε προχθές με ένα φίλο μου και ζητήσαμε να μπούμε στο νέο καταυλισμό. Μας είπαν ότι τώρα παίρνουν μόνο οικογένειες και όχι μόνους άνδρες. Χθες και σήμερα υπήρχε μια τεράστια ουρά μπροστά από την είσοδο. Εδώ δεν έχω τίποτα πλέον. Θέλω να φύγω από αυτό το νησί και να πάω σε συγγενή μου στην ενδοχώρα. Όμως λόγω της καραντίνας δεν ξέρω αν θα με αφήσουν να φύγω».
Άλλοθι για την δημιουργία κλειστών- ελεγχόμενων δομών
Από τα τέλη του 2019, η ‘Υποστήριξη’ παρατήρησε με ιδιαίτερη ανησυχία μια πολυδιάστατη επέκταση της κράτησης για σκοπούς μετανάστευσης και ασύλου ως αποτέλεσμα νομοθετικών αλλαγών που θα οδηγήσουν στο να κρατούνται συστηματικά οι αιτούντες άσυλο, για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα και με λιγότερες διαδικαστικές εγγυήσεις.
Οι μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν στη νομοθεσία για το άσυλο τον Μάιο του 2020 και ανακοινώθηκαν στα τέλη του 2019 προβλέπουν επίσης τη δημιουργία κλειστών ελεγχόμενων δομών (ΚΕΔΝ) στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις έθεσαν πολλά ερωτήματα και ανησυχίες σχετικά με το καθεστώς στέρησης της ελευθερίας που θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε αυτές τις δομές και ποιες θα είναι οι αρμόδιες αρχές για τη διαχείρισή τους. Τις τελευταίες εβδομάδες, το πρώτο κρούσμα Covid-19 που εντοπίστηκε στο ΚΥΤ της Μόριας και οι πυρκαγιές που κατέστρεψαν τη δομή, όπως επίσης οι φωτιές ξέσπασαν στη Σάμο χρησιμοποιήθηκαν ως πρόσχημα από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου για να δικαιολογήσουν την προβληματική και αμφισβητήσιμη πολιτική κλειστών ελεγχόμενων δομών.
Τα σχέδια[11] των αρχών για τη δημιουργία νέων κλειστών ελεγχόμενων δομών είναι πιθανό να επηρεάσουν περαιτέρω όχι μόνο τη σωματική αλλά και την ψυχική υγεία των χιλιάδων ευάλωτων ατόμων που ζουν εκεί. Ο Khaliq * είναι θύμα βασανιστηρίων από τη Συρία. Όταν η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο μίλησε μαζί του πριν από την καταστροφή του ΚΥΤ της Μόριας αναφέρθηκε στην απελπισία του για την προοπτική το ΚΥΤ να μετατραπεί σε κλειστή δομή: «Δεν ξέρω τι να κάνω εάν κλείσουν τον καταυλισμό. Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στη Μόρια, σκέφτηκα να αυτοκτονήσω. Οι γιατροί και άλλοι άνθρωποι με βοήθησαν να μην το κάνω. Έφυγα από τη φυλακή στη χώρα μου και τώρα θα με βάλουν ξανά σε φυλακή; “.
Ο περιορισμός της κυκλοφορίας των προσφύγων εν μέσω πανδημίας είναι ένα μέτρο το οποίο πέρα από το γεγονός ότι δεν είναι συμβατό με τα διεθνή στάνταρ και τις συστάσεις διεθνών οργανισμών, φέρνει στα όρια του τον ήδη εξαθλιωμένο πληθυσμό στα ΚΥΤ του Αιγαίου αλλά και τους εργαζόμενους στις δομές αυτές. Οι αρχές στα νησιά βρίσκονται σε αυξημένη επαγρύπνηση και επιφυλακή μετά την καταστροφή του ΚΥΤ της Μόριας και οι περισσότερες δομές φιλοξενίας στην ενδοχώρα είναι πλήρεις. Η ανάγκη για ενίσχυση τις τοπικές δομές με γιατρούς και απαραίτητο υγειονομικό υλικό για την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι εξαιρετικά μεγάλη. Ο άμεσος απεγκλωβισμός των προσφύγων από τα νησιά με τη συνδρομή άλλων ευρωπαϊκών χωρών, αποτελεί τη μόνη ρεαλιστική λύση ιδιαίτερα τη δεδομένη χρονική στιγμή.
* Τα ονόματα έχουν αλλάξει για λόγους προστασίας της ιδιωτικότητας και ασφάλειας
Σημειώσεις
- Σε τεχνική αναφορά στις 15 Ιουνίου 2020 το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων αναφέρει μεταξύ άλλων: «Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η απομόνωση ολόκληρων καταυλισμών περιορίζει αποτελεσματικά τη μετάδοση του SARS-CoV-2 στα κέντρα υποδοχής και κράτησης, ή παρέχει πρόσθετες προστατευτικές εγγυήσεις για το γενικό πληθυσμό, εκτός εκείνων που θα μπορούσαν να επιτευχθούν με συμβατικό περιορισμό και προστατευτικά μέτρα». ↑
- Κοινή Υπουργική Απόφαση Αριθμ. Δ1α/Γ.Π.οικ. 56870ΦΕΚ 3953 και 3954/Β/15-9-2020 ↑
- Σύμφωνα με αναφορές από τοπικά ΜΜΕ τα δύο κρούσματα στη Σάμο είναι από την Γκάμπια και το Κονγκό, ενώ έχουν τεθεί σε καραντίνα στους οικίσκους της Αντιπεριφέρειας Σάμου στη νότια πλευρά του ΚΥΤ.https://www.samos24.gr/%ce%b4%cf%8d%ce%bf-%ce%b1%ce%b9%cf%84%ce%bf%cf%8d%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%82-%ce%ac%cf%83%cf%85%ce%bb%ce%bf-%ce%bc%ce%b5-%ce%ba%ce%bf%cf%81%cf%89%ce%bd%ce%bf%cf%8a%cf%8c-%cf%83%cf%84%ce%bf-%ce%ba%cf%85/Στη Λέρο θετική στον Covid-19 εντοπίστηκε για έγκυο γυναίκα Παλαιστινιακής καταγωγής η οποία διαμένει στο Κ.Υ.Τ Λέρου.https://www.lerosreport.gr/dimos-leroy-anakoinosi-gia-to-proto-epivevaiomeno-kroysma-covid-19-sti-lero/ ↑
- Σε πλήρη υγειονομικό αποκλεισμό έχουν τεθεί κατά καιρούς με αντίστοιχες ΚΥΑ και άλλες δομές στην ενδοχώρα, όπως π.χ οι καταυλισμοί σε Σχιστό, Ελαιώνα και Μαλακάσα. https://migration.gov.gr/ygeionomikos-apokleismos-se-schisto-malakasa-kai-elaiona/https://www.in.gr/2020/09/08/greece/koronaios-se-karantina-oi-prosfyges-stis-domes-aprostateytoi-omos-stin-plateia-viktorias/https://www.e-nomothesia.gr/kat-ygeia/astheneies/koine-upourgike-apophase-agpoik-20030-2020.htmlΣτα μέσα Ιουλίου υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και άλλους φορείς στην παράταση των περιοριστικών μέτρωνhttps://gr.euronews.com/2020/07/17/mko-kata-tis-paratasis-ton-metron-periorismoy-kykloforias-sta-prosfigika-kentra ↑
- https://video.vice.com/gr/video/surviving-in-moria-during-covid/5f02ff395d5d07732236c965https://www.cnn.gr/ellada/story/232458/athlies-synthikes-kataggelloyn-oi-astynomikoi-tis-samoy-sto-kyt ↑
- https://www.e-nomothesia.gr/kat-ygeia/astheneies/koine-upourgike-apophase-agpoik-20030-2020.html ↑
- Εκπρόσωποι οικογενειών ή ομάδων των διαμενόντων μπορούν να μεταβαίνουν για την κάλυψη των αναγκών τους στα πλησιέστερα αστικά κέντρα από τις 7:00 το πρωί τις 19:00. Στις περιοχές όπου είναι δυνατή η μετάβαση με μέσα μαζικής μεταφοράς, αυτή γίνεται χωρίς να προκαλούνται καταστάσεις συγχρωτισμού στο εκάστοτε μέσο. Σε περιπτώσεις που δεν διατίθενται μέσα μεταφοράς, επιτρέπεται η έξοδος έως εκατό ατόμων την ώρα, σε ομάδες μικρότερες των δέκα ατόμων. ↑
- Γραπτή απάντηση UNHCR προς την Υποστήριξη προσφύγων στο Αιγαίο με ημερομηνία 7/9/2020 ↑
- https://www.kathimerini.gr/society/561064591/koronoios-to-schedio-ektaktis-anagkis-agnodiki-gia-ti-moria/ ↑
- https://astraparis.gr/kke-apanthropes-oi-synthikes-stin-vial-gia-toys-astheneis-me-koronoio/ ↑
- «Οι πρόσφατες πυρκαγιές στα κέντρα σε Μυτιλήνη, Σάμο και προ μηνών στη Χίο, καταδεικνύουν την ανάγκη να κλείσουν άμεσα τα άναρχα ανοικτά κέντρα υποδοχής προσφύγων και μεταναστών και να δημιουργηθούν κλειστά και ελεγχόμενα», δήλωσε στις 16 Σεπτεμβρίου ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης.https://twitter.com/nmitarakis?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Eembeddedtimeline%7Ctwterm%5Eprofile%3Anmitarakis&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.mitarakis.gr%2F ↑
