Δικαιοσύνη για το έγκλημα στην Πύλο
Συμπαραγωγή: Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) και news247.gr
Το ναυάγιο της Πύλου ήταν το πιο πολύνεκρο που έχει συμβεί σε περιοχή ελληνικής ευθύνης έρευνας και διάσωσης και ένα από τα πιο πολύνεκρα στη Μεσόγειο. Ένα συνταρακτικό οδυνηρό γεγονός που δεν άνηκε όμως στη σφαίρα του αναπόφευκτου. Έναν χρόνο μετά υπάρχουν διαθέσιμα αντικειμενικά στοιχεία και πλήθος μαρτυριών με κοινό παρανομαστή τις ευθύνες των ελληνικών αρχών για όσα δεν έπραξαν αλλά και για όσα έπραξαν. Με βεβαιότητα πλέον προκύπτει πως παρά το γεγονός ότι το ελληνικό Λιμενικό γνώριζε για 15 ώρες ότι το υπερφορτωμένο αλιευτικό με εκατοντάδες ανθρώπους πάνω βρισκόταν σε κατάσταση κινδύνου και ζητούσε βοήθεια, δεν ενεργοποίησε επιχείρηση διάσωσης όπως προβλέπεται από το διεθνές δίκαιο και την ελληνική νομοθεσία. Επιπλέον, οι μαρτυρίες επιζώντων αναφέρουν ότι το Λιμενικό επιδίωξε να ρυμουλκήσει το Adriana με αποτέλεσμα τη βύθιση του. Το ελληνικό κράτος με αλγεινή παράδοση στην πολιτική αποτροπής και στις επαναπροωθήσεις, διαμόρφωσε μια συνθήκη σιωπής και λησμονιάς γύρω από το ναυάγιο της Πύλου.
Τον Σεπτέμβρη του 2023, οι πρώτοι 40 επιζώντες -που πλέον είναι 53- κατέθεσαν μήνυση στο Ναυτοδικείο Πειραιά κατά παντός υπευθύνου του Ελληνικού Λιμενικού Σώματος. Σήμερα, η ποινική διερεύνηση βρίσκεται στο στάδιο προκαταρκτικής εξέτασης. Πολλοί μάρτυρες-επιζώντες έχουν καταθέσει ενώπιον του Εισαγγελέα. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, κατασχέθηκαν τα κινητά τηλέφωνα και αποφασίστηκε η άρση του απορρήτου των επικοινωνιών των μελών του Λιμενικού Σώματος. Υπάρχουν, ωστόσο, σοβαρές ανησυχίες ως προς την αναζήτηση, διατήρηση και αξιοποίηση όλων των πιθανών στοιχείων και αποδείξεων που σχετίζονται με το ναυάγιο, καθώς, ακόμα δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα οι οφειλόμενες απαντήσεις και τα στοιχεία από το Λιμενικό Σώμα. Επιπλέον, αναπάντητο παραμένει το ερώτημα σχετικά με τη χρήση ως αποδεικτικών στοιχείων, των κινητών τηλεφώνων των επιζώντων που «βρέθηκαν» σε αποθήκη στα Κύθηρα μετά την αφαίρεσή τους από τα μέλη του ΠΠΛΣ 920
Έναν χρόνο μετά οι επιζώντες δεν έχουν λάβει την αναγκαία φροντίδα και προστασία, οι οικογένειες των νεκρών και των αγνοουμένων πενθούν για τους ανθρώπους τους χωρίς υποστήριξη και το αίτημα για δικαιοσύνη παραμένει ανεκπλήρωτο. Για τα άτομα που χάθηκαν, για όσα επέζησαν κουβαλώντας βαριά τραύματα, για την ίδια την έννοια του κράτους δικαίου, η απόδοση ευθυνών για το ναυάγιο ήταν και παραμένει μια επιτακτική υπόθεση στην καρδιά της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Βίντεο: Δικαισούνη για το έγκλημα στην Πύλο
Διαθέσιμοι Υπότιτλοι: Ελληνικά, Αγγλικά, Γερμανικά
Αν δε μπορείτε να δείτε το βίντεο, κάντε κλικ εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=SCon7UWKZ48
Χρονολόγιο
Η αρχική εκδοχή του χρονολογίου και η επικαιροποίησή του για τους σκοπούς του παρόντος αφιερώματος που παρουσιάζεται στη συνέχεια, έχει γίνει από την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA).
9/6
Το πρωί εκείνης της ημέρας το αλιευτικό Adriana ξεκινάει από το Τομπρούκ. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες που κατατέθηκαν αργότερα σε αυτό είχαν επιβιβαστεί περίπου 750 πρόσφυγες/ισσες και μικρά παιδιά
13/6
- 10:35 – Πρώτη δημόσια αναφορά για το πλοίο σε κίνδυνο (αλιευτικό σκάφος Adriana) με 750 άτομα, από την ακτιβίστρια Nawal Soufi στο Twitter. 8 λεπτά αργότερα η Nawal δημοσιεύει τις συντεταγμένες του.
- 11:01 -Οι ιταλικές αρχές ειδοποιούν το Λιμενικό και τονΦρόντεξ για το σκάφος με περίπου 750 επιβάτες στην ελληνική περιοχή ευθύνης για έρευνα και διάσωση (SAR). Σύμφωνα με τις πληροφορίες που κοινοποίησε το MRCC της Ρώμης, υπήρχαν αναφορές για δύο νεκρά παιδιά στο πλοίο. Σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται από τις διεθνείς συμβάσεις, αυτό είναι το πρώτο χρονικό σημείο που θα έπρεπε να ξεκινήσει η επιχείρηση έρευνας και διάσωσης
- 11:47 – Αεροσκάφος επιτήρησης του Frontex ανιχνεύει το “βαριά υπερφορτωμένο με 600+ μετανάστες” αλιευτικό που “έπλεε με χαμηλή ταχύτητα” και δεν φαινόταν να διαθέτει σωστικό εξοπλισμό και ειδοποιεί τις ελληνικές αρχές.
- 13:50 – Σχεδόν 3 ώρες μετά την ενημέρωση από τις ιταλικές αρχές, το Λιμενικό κινητοποιεί το πρώτο της επιχειρησιακό μέσο. Στέλνει ένα ελικόπτερο από τη Μυτιλήνη για τον εντοπισμό του αλιευτικού, ενώ η από αέρος επιβεβαίωση της εικόνας είχε ήδη γίνει από τον Frontex και το στίγμα του αλιευτικού ήταν γνωστό μέσω δορυφορικού τηλεφώνου.
- 15:35 – Το ελικόπτερο του Λιμενικού εντοπίζει το αλιευτικό και το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας & Διάσωσης (Ε.Κ.Σ.Ε.Δ.) δίνει εντολή σε ένα από τα πλωτά σκάφη του (Πλωτό Περιπολικό ΛΣ 920) να πλεύσει προς το πλοίο (απόσταση 150 ναυτικά μίλια, κατά προσέγγιση). Στις φωτογραφίες από το ελικόπτερο, οι πρόσφυγες στο πλοίο φαίνονται να κουνούν τα χέρια τους ζητώντας βοήθεια. Το πρώτο πλωτό επιχειρησιακό μέσο παίρνει εντολής 4,5 ώρες μετά την αρχική κλήση. Παραμένει ερώτημα γιατί δεν προτιμήθηκαν σκάφη από τις κοντινότερες περιοχές αλλά ένα σκάφος από τη Σούδα της Κρήτης, το οποίο δεν ήταν κατάλληλο για διάσωση και δεν έφερε μεγάλο αριθμό σωσιβίων
- 17:53 – Το Alarm Phone στέλνει SOS στις ελληνικές αρχές και τονFrontex μέσω email. Το email αναφέρει: «Ζητούν επειγόντως βοήθεια» και κοινοποιεί τις συντεταγμένες του σκάφους. 27 λεπτά αργότερα, ο Frontex απαντά ότι έχει ενημερώσει τις ελληνικές αρχές. Οι ελληνικές αρχές δεν απαντούν στο SOS.
- 19:35 – Ο Frontex επικοινωνεί με τις ελληνικές αρχές και προσφέρεται να στείλει αεροσκάφος για να συνδράμει. Οι ελληνικές αρχές δεν απάντησαν.
- 19:39 – Δορυφορική εικόνα φαίνεται να αποτυπώνει την στιγμή που το εμπορικό πλοίο LuckySailor, που έλαβε κλήση από το Λιμενικό, παράσχει προμήθειες στο αλιευτικό.
- 21:45 – Ο κυβερνήτης του Faithful Warrior, του δεύτερου εμπορικού παραπλέοντος που εστάλη για παροχή προμηθειών (μεταξύ των οποίων και ντίζελ), αναφέρει στις αρχές ότι το πλοίο “κλυδωνιζόταν επικίνδυνα λόγω των υπεράριθμων ατόμων σε όλα τα καταστρώματα“. Τμήμα της επιχείρησης καταγράφεται και σε βίντεο που φέρεται να έχει τραβήξει με το κινητό του από τις οθόνες του ΠΠΛΣ 920 ο κυβερνήτης του.
- 23:57 – Σύμφωνα με τον κυβερνήτη του σκάφους 920 του Λιμενικού, λίγα λεπτά μετά, οι άνθρωποι στο πλοίο έλυσαν το σκοινί και μετακινήθηκαν προς τα δυτικά με ταχύτητα περίπου 3 κόμβων. Ωστόσο, χρησιμοποιώντας τις πραγματικές συντεταγμένες από τα αρχεία καταγραφής της Ελληνικής Ακτοφυλακής, η ανάλυση του Forensis δείχνει ότι «η μέση ταχύτητά του ήταν στην πραγματικότητα 4,95 κόμβοι». Σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς του Λ.Σ.-ΕΛ-ΑΚΤ. ότι το πλοίο με τους μετανάστες/ριες μετακινήθηκε με δική του πρωτοβουλία, οι επιζώντες έχουν καταθέσει ότι το Λ.Σ..-ΕΛ.ΑΚΤ. τους έδωσε οδηγίες να ακολουθήσουν το σκάφος τους σε ιταλικά ύδατα ενώ καμία μαρτυρία επιζώντων δεν επιβεβαιώνει άλλη πρόσδεση από το λιμενικό παρά μόνο πριν την ανατροπή
- 00:18 – Το σκάφος Faithful Warrior αποδεσμεύεται από το Λιμενικό και όντως φεύγει στις 00:30. Από αυτήν την στιγμή, το σκάφος 920 του Λιμενικού είναι το μοναδικό σκάφος κοντά στο αλιευτικό.
- 00:34 –Ο Frontex επικοινώνησε εκ νέου με τις ελληνικές αρχές προσφέροντας να στείλει ξανά αεροσκάφος για να συνδράμει. Οι ελληνικές αρχές δεν απάντησαν ούτε τώρα. Λίγα λεπτά αργότερα ακολούθησε τρίτη σχετική επικοινωνία που επίσης έμεινε αναπάντητη
- 01:40 – Το σκάφος ΠΠΛΣ 920 του Λιμενικού αναφέρει ότι το αλιευτικό δεν κινείται. Το ΠΠΛΣ 920, όπως σημειώνει η αναφορά, αρχίζει να πλησιάζει για να αξιολογήσει την κατάσταση και αρχίζει να προετοιμάζεται για πιθανή διάσωση. Ακόμα και σήμερα παραμένει άγνωστο τι περιλάμβανε η προετοιμασία για πιθανή διάσωση, έστω και αυτήν την στιγμή, 26 λεπτά πριν το ναυάγιο, αφού ούτε τώρα στέλνεται MAYDAYRELAY από το Λιμενικό, ενώ το ΠΠΛΣ 920 δε φαίνεται να διέθετε τον κατάλληλο εξοπλισμό ή μέγεθος.
- 01:46 – Τελευταία κλήση από το αλιευτικό στο Alarm Phone: «Γεια σου φίλε μου. …. Το πλοίο πουστέλνετεείναι…»
- 02:06 – Σύμφωνα με το Λιμενικό είναι η στιγμή που το αλιευτικό ανατρέπεται και μέσα σε 10-15 λεπτά βυθίζεται. Μόνο τότε το λιμενικό αναφέρει «Έναρξη ευρείας επιχείρησης έρευνας – διάσωσης», δηλαδή 15 ώρες και 31 λεπτά αργότερα κι ενώ το πλοίο βυθίζεται. Οι μαρτυρίες των περισσότερων επιζώντων αμφισβητούν την εκδοχή του Λιμενικού και υποστηρίζουν πως έγινε απόπειρα ρυμούλκησης του αλιευτικού, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την ανατροπή του Adriana. Το σκάφος του Λιμενικού παρά το γεγονός ότι ήταν εξοπλισμένο με σύγχρονα μέσα και παρά τις συστάσεις να καταγράφονται οι ενέργειες του, δεν κατέγραψε με κάμερες το περιστατικό.
4/7/2023: Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) από κοινού με το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) και τον συνήγορο Γιάννη Κάστανο, πήγαν στο Πρωτοδικείο Καλαμάτας εκπροσωπώντας θύματα και συγγενείς αγνοουμένων από το τραγικό ναυάγιο της Πύλου: αίτημα για την ανέλκυση του αλιευτικού σκάφους Adriana και την ανάσυρση των σορών.
7/7/2023: «Εύρεση» κινητών επιζώντων μέσα στο 920 και παράδοση τους στο Λιμεναρχείο Κυθήρων. Μέχρι σήμερα δεν έχουν ανακοινωθεί τα ευρήματα, ούτε έχουν επιστραφεί στους επιζώντες
14/9/2023: Κατάθεση μήνυσης από την πλευρά των επιζώντων
29/9/2023: Κατάσχεση κινητών εμπλεκόμενων λιμενικών
9/11/2023: Ανεξάρτητη έρευνα ανακοινώνει ότι ξεκινά ο Συνήγορος του Πολίτη.
31/1/2024: Δημοσίευση πορίσματος του Frontex, το οποίο μεταξύ άλλων επιρρίπτει ευθύνες στις Ελληνικές Λιμενικές Αρχές για «καθυστέρηση έναρξης επιχείρησης διάσωσης, η οποία ξεκίνησε μετά την ανατροπή του κινδυνεύοντος πλοίου»
28/2/2024: Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια για το ναυάγιο της Πύλου δημοσιεύει το πόρισμα της, καλώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συγκρότηση ανεξάρτητης εξεταστικής επιτροπής
21/5/2024: Οι 9 επιζώντες Αιγύπτιοι που κρατήθηκαν ως κατηγορούμενοι για το ναυάγιο της Πύλου κρίθηκαν αθώοι από το δικαστήριο της Καλαμάτας, το οποίο δήλωσε αναρμόδιο κηρύσσοντας την αθωότητα τους
Η νομική συνδρομή των 53 επιζώντων που έχουν καταθέσει μήνυση κατά παντός υπευθύνου ενώπιον του Ναυτοδικείου Πειραιά, ζητώντας την ενδελεχή και αξιόπιστη διερεύνηση και τον καταλογισμό των ποινικών ευθυνών για τις πράξεις και παραλείψεις των ελληνικών αρχών για το ναυάγιο της Πύλου, παρέχεται από τις οργανώσεις και συλλογικότητες:
Δίκτυο για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών,
Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ),
Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ),
Πρωτοβουλία Δικηγόρων και Νομικών για το Ναυάγιο της Πύλου
και Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)
