Αλληλεγγύη στην πράξη και όχι στα λόγια

Η Ε.Ε οφείλει να μην κλείνει τα μάτια στην εξελισσόμενη προσφυγική κρίση στην Ελλάδα αλλά αντίθετα πρέπει να συμπεριλάβει άμεσα τη χώρα σε πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως ήδη σχεδιάζεται για τους αιτούντες άσυλο που διασώζονται στην Κεντρική Μεσόγειο^[1]. Η Ελλάδα αποτελεί αυτή τη στιγμή την κύρια πύλη εισόδου προσφύγων από εμπόλεμες ζώνες προς την Ευρώπη, οι οποίοι/ες λόγο της τοξικής «συμφωνίας» Ε.Ε –Τουρκίας που τέθηκε σε εφαρμογή τον Μάρτιο του 2016 παραμένουν εγκλωβισμένοι στα νησιά του Αιγαίου για πολλούς μήνες, με δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στα δικαιώματά τους όσο και τις τοπικές κοινωνίες όπου η αλληλεγγύη αντικαθίσταται πλέον με ξενοφοβικές αντιδράσεις.

Σήμερα οι Υπουργοί Εσωτερικών της Ε.Ε θα κληθούν να πάρουν αποφάσεις για την επίλυση της προσφυγικής κρίσης που χτυπά ξανά την πόρτα της γηραιάς ηπείρου, καθώς οι εντάσεις και οι πόλεμοι σε Ασία και Αφρική συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό και οφείλουν να εξετάσουν με ειλικρίνεια και αυτοκριτική την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στην Ελλάδα, λόγω της εφαρμογής της «συμφωνίας» Ε.Ε-Τουρκίας και των τεράστιων ελλείψεων που υπάρχουν στο σύστημα υποδοχής και ασύλου.

Είναι γνωστόν ότι τα hotspots στα πέντε νησιά του Αιγαίου είναι υπερπλήρη και οι συνθήκες εκεί θέτουν πλέον σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή των προσφύγων που διαμένουν εκεί. Αυτό δυστυχώς έχει αποδειχτεί επανειλημμένα, με πρόσφατο το θάνατο μίας 49 χρονης γυναίκας από το Αφγανιστάν από φωτιά που ξέσπασε πιθανότατα λόγω βραχυκυκλώματος στο hotspot της Μόριας στις 29 Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με τα πρόσφατα επίσημα στοιχεία, στα πέντε hotspots που συνολικά έχουν χωρητικότητα 6.178 ατόμων, διαβιούν αυτή τη στιγμή 27.796 άτομα, ενώ εκατοντάδες άλλοι πρόσφυγες βρίσκονται κυριολεκτικά στο δρόμο σε μικρότερα νησιά όπως π.χ στη Σύμη όπου δεν υπάρχουν καθόλου υποδομές. Ταυτόχρονα τα περισσότερα κέντρα φιλοξενίας στην ενδοχώρα βρίσκονται σε πληρότητα.

Η πρόθεση της κυβέρνησης να μεταφέρει 20.000 άτομα από τα νησιά σε ξενοδοχεία και άλλα καταλύματα σε δέκα περιφέρειες της ενδοχώρας ακόμη κι αν επιτευχθεί άμεσα θα αποσυμφορήσει μόνο προσωρινά τα νησιά, δεδομένου ότι οι αφίξεις εξακολουθούν να είναι αυξημένες. Βάση των στοιχείων της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, στα νησιά στα τέλη Σεπτεμβρίου έφθανα 452 άτομα κατά μέσο όρο ημερησίως. Οι εξελίξεις στην Τουρκία («επιχειρήσεις σκούπα» εναντίον Σύριων στην Κωνσταντινούπολη, τούρκικη στρατιωτική επιχείρηση στη Βόρεια Συρία), ο μακροχρόνιος πόλεμος στο Αφγανιστάν και ο συνεχιζόμενος πόλεμος σε Συρία και Υεμένη, όσο και οι νέες εστίες έντασης (Ιράκ, Ιράν) δείχνουν ότι οι προσφυγικές ροές δεν θα σταματήσουν. Η πρόθεση της κυβέρνησης να ενισχύσει τους ελέγχους τα χερσαία και θαλάσσια σύνορα, αναμένεται να κάνει τα προσφυγικά περάσματα ακόμη πιο επικίνδυνα και να οδηγήσει στη δημιουργία νέων προσφυγικών οδών είτε στη Μεσόγειο είτε στα χερσαία σύνορα. Έντονη είναι η ανησυχία και για την συνέχιση των παράνομων πρακτικών επαναπροωθήσεων που έχουν καταγγελθεί επανειλημμένα από πρόσφυγες και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Όσον αφορά τις 10.000 επιστροφές στην Τουρκία που θέλει να επιτύχει έως το τέλος του 2020, φαίνεται να αποτελεί ένα ακόμα επικοινωνιακό πυροτέχνημα, δεδομένου ότι δικαστικές αποφάσεις ανέστειλαν την επιστροφή προσφύγων καθώς η Τουρκία δεν αποτελεί ασφαλή χώρα. Το τελευταίο διάστημα δυστυχώς επανέρχεται στο δημόσιο λόγο μία επικίνδυνη ξενοφοβική ρητορική, η οποία ακούγεται ακόμα και από υψηλόβαθμα μέλη της ελληνικής κυβέρνησης που ισχυρίζονται ότι ο μεγαλύτερος αριθμός όσων έρχονται στην Ελλάδα δεν έχει προσφυγικό προφίλ. O υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Μάκης Βορίδης υποστήριξε ότι οι «παράνομοι μετανάστες» δεν δικαιούνται «ανθρωπιστική βοήθεια». Σε άρθρο του ο Φιλίπ Λεκλέρκ αντιπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, τόνισε ότι «το μίσος και η βία μπορούν εύκολα να αναδυθούν και πάλι» και απεύθυνε έκκληση για αποχή από δηλώσεις οι οποίες θα μπορούσαν άμεσα ή έμμεσα να αλλάξουν τη γενικότερη στάση αφοσίωσης και αλληλεγγύης που επέδειξαν τόσοι πολλοί Έλληνες πολίτες αλλά και η τοπική κοινωνία. Ξεκαθάρισε επίσης ότι στην πλειοψηφία τους οι άνθρωποι που φτάνουν στα ελληνικά νησιά προέρχονται από χώρες ρημαγμένες από τον πόλεμο, γεγονός που αποδεικνύεται άλλωστε και από τα επίσημα στοιχεία. Σοβαρή ανησυχία προκαλεί και η δήλωση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ότι η Ελλάδα δεν θα είναι ο «φιλικός υποδοχέας του κάθε κατατρεγμένου, του κάθε πονεμένου», θέτοντας με τον τρόπο αυτό υπό αμφισβήτηση το τεράστιο κύμα αλληλεγγύης που υπήρξε σχεδόν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης το 2015 και μετέπειτα.

H Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο καλεί τις υπόλοιπες χώρες κράτη-μέλη της Ε.Ε να δείξουν την έμπρακτη αλληλεγγύη τους προς την Ελλάδα και να επιταχύνουν τις διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης, να θεσπίσουν ένα νέο πρόγραμμα μετεγκατάστασης αλλά και να σταματήσουν τις επιστροφές αιτούντων άσυλων στην χώρα λόγω των σοβαρών δομικών προβλημάτων στο σύστημα υποδοχής και του κινδύνου που ενέχεται να επιστραφούν σε μία μη ασφαλή Τρίτη χώρα (την Τουρκία). Να σημειωθεί ότι η μοναδική συμφωνία μετεγκατάστασης που υπάρχει αυτή τη στιγμή έχει γίνει με την Πορτογαλία και αφορά στην μετεγκατάσταση 1.000 προσφύγων από την Ελλάδα^[2], όπως επίσης και με το Ηνωμένο Βασίλειο στο πλαίσιο του προγράμματος Dubs και αφορά την μεταφορά 110 ασυνόδευτων ανηλίκων.  Είναι καιρός τα λόγια να γίνουν πράξεις και να σταματήσουν τα κροκοδείλια δάκρυα για τους νεκρούς του hotspot της Μόριας και τους νεκρούς των συνόρων.